Baugur hafði tangarhald á bönkunum 14. apríl 2010 06:00 Jón Ásgeir og Nokkrir viðskiptafélagar Á myndinni, sem tekin var á aðalfundi FL Group 2006, eru Hannes Smárason, Skarphéðinn Berg Steinarsson, Þorsteinn Jónsson, Jón Ásgeir Jóhannesson, Smári S. Sigurðsson og Magnús Ármann. „Varla þarf að ræða það að Jón Ásgeir Jóhannesson, Björgólfur Guðmundsson og Bakkabræðurnir réðu ekki við eignarhald á bönkunum. Sjálfir voru þeir í fararbroddi við hömlulausa þenslu útlána sem felldu bankana." Þannig kemst danski bankasérfræðingurinn Jørn Astrup Hansen að orði í greinargerð sem hann vann fyrir rannsóknarnefnd Alþingis um mat á starfsemi bankanna. Fyrirtæki Jóns Ásgeirs og tengdir aðilar var sá fyrirtækjahópur sem var umfangsmestur í viðskiptum við íslensku bankana. Voru þau veruleg í öllum þremur bönkunum. Í upphafi árs 2005 var Landsbankinn með hæst útlán til hópsins, Kaupþing með litlu minna en Glitnir með áberandi lægst útlán. Á seinni hluta árs 2007 voru allir bankarnir með hátt í eða yfir tveggja milljarða evra útlán til samstæðunnar. Þá var Jón Ásgeir orðinn ráðandi hluthafi í Glitni. Samtals námu lánin þá 5.740 milljónum evra (660 milljörðum króna samkvæmt miðgengi). Það var meira en helmingur af samanlögðum eiginfjárgrunni bankanna þriggja og ellefu prósent af öllum útlánum móðurfélaga bankanna. Félögin skipta tugum en á tímabili námu lán bara til Baugs og FL Group 2,3 milljörðum evra eða 21 prósenti af samanlögðum eiginfjárgrunni stóru bankanna. Í framhaldi eigendaskipta í Glitni margfölduðust lánveitingar bankans til félaga Jóns Ásgeirs og tengdra aðila. Í byrjun árs 2008 fara útlán Glitnis til Baugs og FL yfir 40 prósent af eiginfjárgrunni. Við fall Glitnis námu lán til Baugs og tengdra félaga tæpum tveimur milljörðum evra (rúmlega 250 milljörðum króna). Var það um 70 prósent af eiginfjárgrunni bankans. Það er til marks um hve mikil umsvif Jóns Ásgeirs og fjölskyldu hans í bankakerfinu voru að rannsóknarnefndin kemst svo að orði: „Fjölskyldan í heild myndar svo stóra áhættu hjá bankakerfinu að fullyrða má að enginn bankanna hafi haft efni á að gjaldfella lán á aðila tengdum þeim, vegna hugsanlegra keðjuverkandi áhrifa." Það þýðir að þegar félög í eigu fjölskyldunnar stóðu frammi fyrir að geta ekki greitt af lánum voru þeim veitt ný lán til að greiða af þeim gömlu. Enginn gat hætt á að Baugur og fyrirtæki honum tengd færu í þrot. Útlánaskuldbindingar fyrirtækjahópsins voru orðnar of stórar fyrir allt íslenska bankakerfið og leiðir rannsóknarnefndin líkur að því að Baugur Group og tengd félög hafi haft „tangarhald" á bönkunum. Lög segja til um hve mikið bankar mega lána til einstakra viðskiptamanna og tengdra aðila. Ljóst er að lán til fyrirtækja í eigu Jóns Ásgeirs og tengdra aðila fóru langt yfir þau mörk. Skýrist það af ólíku mati á túlkun laganna og ólíku mati á hagsmunum. Til langs tíma voru til dæmis Jón Ásgeir og Ingibjörg S. Pálmadóttir, sambýliskona hans, ekki metin sem tengdir aðilar. Sama á við um Baug og FL Group og um tíma Baug og Landic Property. Bönkunum sjálfum bar að hafa eftirlit með tengslum viðskiptavina en þeir virðast hafa lagt sig í framkróka við að skera frekar á slík tengsl fremur en að meta tengda aðila og haga útlánum í samræmi við það. Í samantekt sem starfsmaður Fjármálaeftirlitsins gerði 2004 komst hann að þeirri niðurstöðu að Kaupþing og Landsbankinn hefðu ekki tengt stórar áhættuskuldbindingar Baugs og tengdra aðila. Málunum var ekki fylgt eftir gagnvart bönkunum og döguðu þau uppi. bjorn@frettabladid.is Rannsóknarskýrsla Alþingis Mest lesið ORA svarar fyrir fiskbúðinginn: „Stundum þarf bara pung í að gera breytingar“ Neytendur Segir stjórnendur ætla að skilja skuldirnar eftir á Íslandi Viðskipti innlent „Hef engar upplýsingar um að eitthvað óeðlilegt hafi átt sér stað“ Viðskipti innlent 208 sagt upp í fimm hópuppsögnum Viðskipti innlent Samkaup eignast 38 prósenta hlut í Kjötkompaní Viðskipti innlent Einn stofnenda Play og Leifur í framkvæmdastjórn Icelandair Viðskipti innlent Íþróttafræðin inn á vinnustaðinn: Yfirmenn ekki lengur alvitri einhyrningurinn Atvinnulíf Eiríkur Orri til Ofar Viðskipti innlent Spá óbreyttum stýrivöxtum í næstu viku Viðskipti innlent Kaupfélagið á bak við risaviðskipti í Iceland Seafood Viðskipti innlent Fleiri fréttir Bein útsending: Ársfundur atvinnulífsins Spá óbreyttum stýrivöxtum í næstu viku „Hef engar upplýsingar um að eitthvað óeðlilegt hafi átt sér stað“ 208 sagt upp í fimm hópuppsögnum Einn stofnenda Play og Leifur í framkvæmdastjórn Icelandair Eiríkur Orri til Ofar Samkaup eignast 38 prósenta hlut í Kjötkompaní Segir stjórnendur ætla að skilja skuldirnar eftir á Íslandi „Það verður andskoti flókið“ Kaupfélagið á bak við risaviðskipti í Iceland Seafood Múlakaffi nýtir farþegamiðstöðina yfir veturinn „Við munum gæta réttar kröfuhafa í hvívetna“ Viðkvæm staða í björgunaraðgerðum Play Europe Horfa fram á tugmilljarða samdrátt og bíða í ofvæni eftir loðnufréttum Hætti korteri eftir peppfund með Möltufólkinu Isavia gefur strandaglópum engin grið Ásgeir og Darri til Landslaga Sahara og Olís tilnefnd til tvennra alþjóðlegra verðlauna Hvetur stjórnvöld til að veita ferðaskrifstofum lán eins og í Covid Búið að greiða laun og barnabætur Stefna á að hefja starfsemi á Möltu innan tíu vikna Snaps teygir anga sína út á Hlemm „Það er svo langt síðan að við höfðum ekki trú á Play“ Arnar Þór og Unnur Lilja skipta búi Play Bændaferðir færa sig í skemmtiferðasiglingar Fallið frá kröfum um neyðarfjarskipti á hálendinu Play með sex prósent flugsæta til og frá landinu Hrun í makríl og kolmunna Fall Play áfall en að einhverju leyti fyrirséð Segir ekki honum að kenna að Play hafi farið á hausinn Sjá meira
„Varla þarf að ræða það að Jón Ásgeir Jóhannesson, Björgólfur Guðmundsson og Bakkabræðurnir réðu ekki við eignarhald á bönkunum. Sjálfir voru þeir í fararbroddi við hömlulausa þenslu útlána sem felldu bankana." Þannig kemst danski bankasérfræðingurinn Jørn Astrup Hansen að orði í greinargerð sem hann vann fyrir rannsóknarnefnd Alþingis um mat á starfsemi bankanna. Fyrirtæki Jóns Ásgeirs og tengdir aðilar var sá fyrirtækjahópur sem var umfangsmestur í viðskiptum við íslensku bankana. Voru þau veruleg í öllum þremur bönkunum. Í upphafi árs 2005 var Landsbankinn með hæst útlán til hópsins, Kaupþing með litlu minna en Glitnir með áberandi lægst útlán. Á seinni hluta árs 2007 voru allir bankarnir með hátt í eða yfir tveggja milljarða evra útlán til samstæðunnar. Þá var Jón Ásgeir orðinn ráðandi hluthafi í Glitni. Samtals námu lánin þá 5.740 milljónum evra (660 milljörðum króna samkvæmt miðgengi). Það var meira en helmingur af samanlögðum eiginfjárgrunni bankanna þriggja og ellefu prósent af öllum útlánum móðurfélaga bankanna. Félögin skipta tugum en á tímabili námu lán bara til Baugs og FL Group 2,3 milljörðum evra eða 21 prósenti af samanlögðum eiginfjárgrunni stóru bankanna. Í framhaldi eigendaskipta í Glitni margfölduðust lánveitingar bankans til félaga Jóns Ásgeirs og tengdra aðila. Í byrjun árs 2008 fara útlán Glitnis til Baugs og FL yfir 40 prósent af eiginfjárgrunni. Við fall Glitnis námu lán til Baugs og tengdra félaga tæpum tveimur milljörðum evra (rúmlega 250 milljörðum króna). Var það um 70 prósent af eiginfjárgrunni bankans. Það er til marks um hve mikil umsvif Jóns Ásgeirs og fjölskyldu hans í bankakerfinu voru að rannsóknarnefndin kemst svo að orði: „Fjölskyldan í heild myndar svo stóra áhættu hjá bankakerfinu að fullyrða má að enginn bankanna hafi haft efni á að gjaldfella lán á aðila tengdum þeim, vegna hugsanlegra keðjuverkandi áhrifa." Það þýðir að þegar félög í eigu fjölskyldunnar stóðu frammi fyrir að geta ekki greitt af lánum voru þeim veitt ný lán til að greiða af þeim gömlu. Enginn gat hætt á að Baugur og fyrirtæki honum tengd færu í þrot. Útlánaskuldbindingar fyrirtækjahópsins voru orðnar of stórar fyrir allt íslenska bankakerfið og leiðir rannsóknarnefndin líkur að því að Baugur Group og tengd félög hafi haft „tangarhald" á bönkunum. Lög segja til um hve mikið bankar mega lána til einstakra viðskiptamanna og tengdra aðila. Ljóst er að lán til fyrirtækja í eigu Jóns Ásgeirs og tengdra aðila fóru langt yfir þau mörk. Skýrist það af ólíku mati á túlkun laganna og ólíku mati á hagsmunum. Til langs tíma voru til dæmis Jón Ásgeir og Ingibjörg S. Pálmadóttir, sambýliskona hans, ekki metin sem tengdir aðilar. Sama á við um Baug og FL Group og um tíma Baug og Landic Property. Bönkunum sjálfum bar að hafa eftirlit með tengslum viðskiptavina en þeir virðast hafa lagt sig í framkróka við að skera frekar á slík tengsl fremur en að meta tengda aðila og haga útlánum í samræmi við það. Í samantekt sem starfsmaður Fjármálaeftirlitsins gerði 2004 komst hann að þeirri niðurstöðu að Kaupþing og Landsbankinn hefðu ekki tengt stórar áhættuskuldbindingar Baugs og tengdra aðila. Málunum var ekki fylgt eftir gagnvart bönkunum og döguðu þau uppi. bjorn@frettabladid.is
Rannsóknarskýrsla Alþingis Mest lesið ORA svarar fyrir fiskbúðinginn: „Stundum þarf bara pung í að gera breytingar“ Neytendur Segir stjórnendur ætla að skilja skuldirnar eftir á Íslandi Viðskipti innlent „Hef engar upplýsingar um að eitthvað óeðlilegt hafi átt sér stað“ Viðskipti innlent 208 sagt upp í fimm hópuppsögnum Viðskipti innlent Samkaup eignast 38 prósenta hlut í Kjötkompaní Viðskipti innlent Einn stofnenda Play og Leifur í framkvæmdastjórn Icelandair Viðskipti innlent Íþróttafræðin inn á vinnustaðinn: Yfirmenn ekki lengur alvitri einhyrningurinn Atvinnulíf Eiríkur Orri til Ofar Viðskipti innlent Spá óbreyttum stýrivöxtum í næstu viku Viðskipti innlent Kaupfélagið á bak við risaviðskipti í Iceland Seafood Viðskipti innlent Fleiri fréttir Bein útsending: Ársfundur atvinnulífsins Spá óbreyttum stýrivöxtum í næstu viku „Hef engar upplýsingar um að eitthvað óeðlilegt hafi átt sér stað“ 208 sagt upp í fimm hópuppsögnum Einn stofnenda Play og Leifur í framkvæmdastjórn Icelandair Eiríkur Orri til Ofar Samkaup eignast 38 prósenta hlut í Kjötkompaní Segir stjórnendur ætla að skilja skuldirnar eftir á Íslandi „Það verður andskoti flókið“ Kaupfélagið á bak við risaviðskipti í Iceland Seafood Múlakaffi nýtir farþegamiðstöðina yfir veturinn „Við munum gæta réttar kröfuhafa í hvívetna“ Viðkvæm staða í björgunaraðgerðum Play Europe Horfa fram á tugmilljarða samdrátt og bíða í ofvæni eftir loðnufréttum Hætti korteri eftir peppfund með Möltufólkinu Isavia gefur strandaglópum engin grið Ásgeir og Darri til Landslaga Sahara og Olís tilnefnd til tvennra alþjóðlegra verðlauna Hvetur stjórnvöld til að veita ferðaskrifstofum lán eins og í Covid Búið að greiða laun og barnabætur Stefna á að hefja starfsemi á Möltu innan tíu vikna Snaps teygir anga sína út á Hlemm „Það er svo langt síðan að við höfðum ekki trú á Play“ Arnar Þór og Unnur Lilja skipta búi Play Bændaferðir færa sig í skemmtiferðasiglingar Fallið frá kröfum um neyðarfjarskipti á hálendinu Play með sex prósent flugsæta til og frá landinu Hrun í makríl og kolmunna Fall Play áfall en að einhverju leyti fyrirséð Segir ekki honum að kenna að Play hafi farið á hausinn Sjá meira