Brandarakallar morgundagsins Fanney Birna Jónsdóttir skrifar 3. nóvember 2015 06:00 Fyrir Alþingi liggur enn eitt frumvarpið um að afnema einkarétt ríkisins á áfengisverslun. Þar er lagt til að sala sterks áfengis, léttvíns og bjórs verði gerði heimil í verslunum, að uppfylltum ákveðnum skilyrðum er snúa til dæmis að frágangi vörunnar, aldri afgreiðslufólks og viðskiptavina og öðru. Frumvörp af þessu tagi hafa verið lögð fram reglulega undanfarin ár. Ekkert þeirra hefur hlotið brautargengi og þrátt fyrir að svo virðist sem meirihluti þingmanna sé hlynntur málinu er ekkert sem bendir til að það verði sett í þann forgang að afgreiðslu þess verði lokið. Landlæknir birti í gær Talnabrunn sinn þar sem skoðuð var breyting á áfengisneyslu Íslendinga á árunum 2007 til 2012. Þar kemur fram að litlar breytingar hafa orðið á áfengisneyslu landans á þessum tíma. Þó megi sjá örlitla niðursveiflu árið 2009 sem embættið ætlar að séu áhrif efnahagshrunsins. Málflutningur þeirra sem mest setja sig upp á móti frjálsri verslun með áfengi eru áhyggjur af aukinni neyslu. Mýtan að aðgengi auki áganginn og þar með vandræðin sem flestir þekkja af eigin raun eða frá einhverjum í þeirra nánasta umhverfi. Því öl getur vissulega verið böl. Hins vegar er þessi staðhæfing ósönnuð og margir sem setja mikinn fyrirvara við þá staðhæfingu. Raunar er það svo að neyslunni virðist samkvæmt þessum athugunum landlæknis fremur stýrt af buddunni en aðgengi. Umræðan um áfengisfrumvarpið í dag minnir um margt á þingveturinn 1987 til 1988 þegar tekist var á um lögleiðingu bjórsins. Rökin um að tilslakanir muni leiða til aukinnar heildarneyslu, aukið aðgengi ungmenna og almennt heilsutjón samfélagsins voru þá margtuggnar ofan í landann. Að sama skapi ætti ekki að koma neinum á óvart að andstæðingar aukins frjálsræðis voru nokkurn veginn hinir sömu. Í því samhengi verður að hafa í huga að eftir að bjórinn var leyfður þögnuðu þessar úrtöluraddir fljótt og reyndar er það svo að andstaða við bjórinn hefur í seinni tíð verið notuð ákveðnum stjórnmálamönnum til háðungar. Forræðishyggja er nefnilega alltaf auðveldari ef þjóðin þekkir ekki á eigin skinni þau réttindi eða þægindi sem stjórnmálamenn hafa ákveðið – af sinni miklu visku – að halda frá þeim. En eftir að bjórinn var leyfður 1. mars 1989 og dómsdagsspár andstæðinga bjórsins gengu ekki eftir sáu hins vegar flestir hversu fáránlegt bannið hafði raunverulega verið og nú dettur ekki nokkrum heilvita manni í hug að stinga upp á því að bjór verði aftur bannaður hér á landi. Það sama mun verða uppi á teningnum varðandi áfengisfrumvarpið. Þegar það fer í gegn – sama hvenær það verður – og þjóðin mun kynnast þeim sjálfsögðu þægindum að þurfa ekki að kaupa áfengi úr ríkisreknum smásöluverslunum, munum við hugsa til baka og ekki skilja hvernig við gátum leyft stjórnmálamönnunum okkar slíka forræðishyggju. Og gott ef þetta verður ekki – á sama hátt og með bjórinn – notað andstæðingum þess til ævarandi háðungar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fanney Birna Jónsdóttir Mest lesið Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun 30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Fyrir Alþingi liggur enn eitt frumvarpið um að afnema einkarétt ríkisins á áfengisverslun. Þar er lagt til að sala sterks áfengis, léttvíns og bjórs verði gerði heimil í verslunum, að uppfylltum ákveðnum skilyrðum er snúa til dæmis að frágangi vörunnar, aldri afgreiðslufólks og viðskiptavina og öðru. Frumvörp af þessu tagi hafa verið lögð fram reglulega undanfarin ár. Ekkert þeirra hefur hlotið brautargengi og þrátt fyrir að svo virðist sem meirihluti þingmanna sé hlynntur málinu er ekkert sem bendir til að það verði sett í þann forgang að afgreiðslu þess verði lokið. Landlæknir birti í gær Talnabrunn sinn þar sem skoðuð var breyting á áfengisneyslu Íslendinga á árunum 2007 til 2012. Þar kemur fram að litlar breytingar hafa orðið á áfengisneyslu landans á þessum tíma. Þó megi sjá örlitla niðursveiflu árið 2009 sem embættið ætlar að séu áhrif efnahagshrunsins. Málflutningur þeirra sem mest setja sig upp á móti frjálsri verslun með áfengi eru áhyggjur af aukinni neyslu. Mýtan að aðgengi auki áganginn og þar með vandræðin sem flestir þekkja af eigin raun eða frá einhverjum í þeirra nánasta umhverfi. Því öl getur vissulega verið böl. Hins vegar er þessi staðhæfing ósönnuð og margir sem setja mikinn fyrirvara við þá staðhæfingu. Raunar er það svo að neyslunni virðist samkvæmt þessum athugunum landlæknis fremur stýrt af buddunni en aðgengi. Umræðan um áfengisfrumvarpið í dag minnir um margt á þingveturinn 1987 til 1988 þegar tekist var á um lögleiðingu bjórsins. Rökin um að tilslakanir muni leiða til aukinnar heildarneyslu, aukið aðgengi ungmenna og almennt heilsutjón samfélagsins voru þá margtuggnar ofan í landann. Að sama skapi ætti ekki að koma neinum á óvart að andstæðingar aukins frjálsræðis voru nokkurn veginn hinir sömu. Í því samhengi verður að hafa í huga að eftir að bjórinn var leyfður þögnuðu þessar úrtöluraddir fljótt og reyndar er það svo að andstaða við bjórinn hefur í seinni tíð verið notuð ákveðnum stjórnmálamönnum til háðungar. Forræðishyggja er nefnilega alltaf auðveldari ef þjóðin þekkir ekki á eigin skinni þau réttindi eða þægindi sem stjórnmálamenn hafa ákveðið – af sinni miklu visku – að halda frá þeim. En eftir að bjórinn var leyfður 1. mars 1989 og dómsdagsspár andstæðinga bjórsins gengu ekki eftir sáu hins vegar flestir hversu fáránlegt bannið hafði raunverulega verið og nú dettur ekki nokkrum heilvita manni í hug að stinga upp á því að bjór verði aftur bannaður hér á landi. Það sama mun verða uppi á teningnum varðandi áfengisfrumvarpið. Þegar það fer í gegn – sama hvenær það verður – og þjóðin mun kynnast þeim sjálfsögðu þægindum að þurfa ekki að kaupa áfengi úr ríkisreknum smásöluverslunum, munum við hugsa til baka og ekki skilja hvernig við gátum leyft stjórnmálamönnunum okkar slíka forræðishyggju. Og gott ef þetta verður ekki – á sama hátt og með bjórinn – notað andstæðingum þess til ævarandi háðungar.
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
30 silfurpeningar dýralækna? 125.000 lítrar af blóði tappaðir af 4088 merum (með valdi), af eiðsvörðum dýralæknum, 2023 Ole Anton Bieltvedt Skoðun