Þetta er meðal þess sem fram á að koma í „harðorðri yfirlýsingu,“ sem Guardian segist hafa undir höndum, og undirrituð var af sendinefndum Evrópusambandsins, Noregs og Færeyja í október síðastliðnum. Yfirlýsingin er afsprengi yfirstandandi deilna Íslendinga við fyrrnefnd ríki, en formaður fiskveiðinefndar Evrópuþingsins hefur áður sakað íslensk stjórnvöld um „græðgi og ábyrgðarleysi“ vegna aukins makrílkvóta. Aukningin var tekin fyrir í fiskveiðinefnd Evrópuþingsins í byrjun september, en sjávarútvegsráðherra hefur áður vísað sambærilegri gagnrýni á bug.
„Sendinefndirnar harma mjög þá ákvörðun Íslands árið 2019 að auka kvóta sinn einhliða langt um fram fyrri kröfur, sem sendinefndirnar höfðu ekki fallist á,“ á jafnframt að standa í umræddri yfirlýsingu ríkjanna þriggja, sem sjávarútvegsráðherra hefur áður sagt að haldi Íslandi utan viðræðna um sameiginlega nýtingu á aflanum. Það hafi neytt Ísland til að taka ákvarðanir einhliða um makrílinn og verja þannig hagsmuni sína.
Ríkin þrjú eiga hins vegar að hafna þessari upplifun Íslands í yfirlýsingunni og skella skuldinni á íslensk stjórnvöld. Það séu þau sem vilja ekkert samráð hafa áður en þau taka jafn afdrifaríkar ákvarðanir um aukinn markílkvóta.
Í yfirlýsingunni er þó ekkert minnst á mögulegar viðskiptaþvinganir gegn Íslandi, sem borið hafa á góma í þessari umræðu. Sendinefndirnar vilji aðeins hvetja Íslendinga til að setjast aftur við samningaborðið og tryggja þannig sjálfbærar veiðar til framtíðar.
Á hverju ári ákvarðar Alþjóðahafrannsóknaráðið hver hæfilegur heildarafli sé hverju sinni, að jafnaði um milljón tonn, þannig að tryggja megi fyrrnefnda sjálfbærni. Það kemur svo í hlut svæðisstofnanna á borð við NEAFC (North East Atlantic Fisheries Commission), sem Ísland, Evrópusambandið, Noregur, Danmörk og Rússar eiga aðild að, að framfylgja tilmælum Alþjóðahafrannsóknarráðsins.
Íslendingar, Rússar og Grænlendingar eru hins vegar sakaðir um að auka kvóta sinn í trássi við tilmælin. Það hafi orðið til þess að önnur ríki í NEAFC hafi þurft að draga úr eigin veiðum, til að vega upp á móti aukningu fyrrnefndu ríkjanna.
„Ef Ísland, Rússland og Grænland halda áfram að auka veiðar sínar á þessum hraða þá gæti það stefnt þessum heilbrigða stofni í voða,“ er haft eftir sjávarútvegsráðgjafanum Terri Portman í fyrrnefndri grein Guardian, sem má nálgast hér.
Uppfært klukkan 9:20.
Vegna yfirlýsingar ríkjanna þriggja vilja íslensk stjórnvöld koma eftirfarandi á framfæri:
Evrópusambandið, Færeyjar og Noregur gerðu með sér þriggja ríkja samning um skiptingu makríls árið 2014 og sá samningur var endurnýjaður óbreyttur haustið 2018. Það þýðir jafnframt að það eru þrír aðilar sem standa utan við samning, strandríkin Grænland og Ísland og veiðiríkið Rússland. Ísland hefur á þessum tíma lagt sig fram um að verða aðili að samningi, jafnt á vettvangi strandríkjanna en einnig með því að gangast fyrir samningafundum þar sem stjórn og skipting allra stóru uppsjávarstofnanna, makríls, kolmunna og norsk-íslenskrar síldar, eru rædd í einu lagi. Það er skoðun íslenskra stjórnvalda að ávallt sé best að nýta sameiginlega fiskistofna með heildarsamkomulagi allra aðila og áfram verður unnið að því marki.
