Í naglabúðinni Bergsteinn Sigurðsson skrifar 27. nóvember 2009 06:00 Fyrir rúmri viku var dagur íslenskrar tungu og upphófst af því hin árlega umræða um hnignun íslenskunnar. Á hverju ári sekkur íslensk tunga spönn dýpra ofan í kokið á okkur, ef marka má umræðuna. Miðað við áhyggjukórinn, sem hefur kyrjað svo lengi sem ég man eftir mér, ætti tungan reyndar að vera löngu komin ofan í vélindað, búin að leysast upp í meltingarveginum og spýtast út um rassgatið á okkur í kekkjóttum enskuslettum. Þegar ég skautaði yfir bloggsvellið var ekki þverfótað fyrir sjálfskipuðum málverndurum sem töldu upp allar ambögurnar sem þeir heyrðu í fréttum og lásu í blöðunum; dýrkun við viðtengingarhátt, útskúfuð eignarföll og svívirt ypsílon. Það er auðvelt að detta í þennan gír og jafnvel ágæt skemmtun að sproksetja þá sem gera aulavillur á borð við að skrifa „langþráð meiðsl". Þetta viðhorf getur aftur á móti keyrt um þverbak; að benda á málvillur er orðið að íþrótt sem gengur ekki út á velferð íslenskunnar heldur að sýna fram á andlega yfirburði umvandarans gagnvart málsóðanum. Einmitt í þessu viðhorfi er fall íslenskunnar falið. Það er gott og blessað að halda ambögum til haga, benda á það sem betur má fara og allt það. Gallinn er sá að þeir sem taka að sér það hlutverk gera það oft af drýldnislegu yfirlæti, þar sem umræðan snýst öðru fremur um góða máltilfinningu þeirra sjálfra. Jú, þágufallssýki er ljót og þeir sem vinna með íslenskt mál, til dæmis fjölmiðlamenn, verða að huga vel að atvinnutæki sínu, halda því við og dengja svo það bíti. Ég held því aftur á móti fram að margt sé vel sagt og skrifað í íslenskum fjölmiðlum nú til dags; í greininni starfar aragrúi fólks sem hagnýtir sér litbrigði tungumálsins við dagleg störf og leggur mikla hugsun í að koma máli sínu skýrt og hnitmiðað til skila. En þar sem við erum svo upptekin af hnignun tungunnar, einblínum við á hið neikvæða og blásum það út; fjörfiskur breytist í dauðakrampa. „Á íslensku má alltaf finna svar," yrkir Þórarinn Eldjárn. Í íslenskri dægurmálaumræðu er svo mikil áhersla lögð á að höggva eftir röngu svörunum að þau réttu fljúga oft fram hjá. Ég legg til að þeir sem eru uggandi yfir stöðu íslenskunnar prófi eitt: Látið villurnar sem vind um eyru þjóta í eina viku eða svo en hlustið í staðinn eftir því sem vel er gert. Ég held að það myndi koma ánægjulega á óvart. Og hafið í huga orð Þorsteins frá Hamri: „Þú kaupir þér ekki nagla/ til að krossfesta sálir -/ þú þarft einúngis/ að hnykkja rétt á orðunum." Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Bergsteinn Sigurðsson Mest lesið Halldór 4.10.2025 Halldór Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun
Fyrir rúmri viku var dagur íslenskrar tungu og upphófst af því hin árlega umræða um hnignun íslenskunnar. Á hverju ári sekkur íslensk tunga spönn dýpra ofan í kokið á okkur, ef marka má umræðuna. Miðað við áhyggjukórinn, sem hefur kyrjað svo lengi sem ég man eftir mér, ætti tungan reyndar að vera löngu komin ofan í vélindað, búin að leysast upp í meltingarveginum og spýtast út um rassgatið á okkur í kekkjóttum enskuslettum. Þegar ég skautaði yfir bloggsvellið var ekki þverfótað fyrir sjálfskipuðum málverndurum sem töldu upp allar ambögurnar sem þeir heyrðu í fréttum og lásu í blöðunum; dýrkun við viðtengingarhátt, útskúfuð eignarföll og svívirt ypsílon. Það er auðvelt að detta í þennan gír og jafnvel ágæt skemmtun að sproksetja þá sem gera aulavillur á borð við að skrifa „langþráð meiðsl". Þetta viðhorf getur aftur á móti keyrt um þverbak; að benda á málvillur er orðið að íþrótt sem gengur ekki út á velferð íslenskunnar heldur að sýna fram á andlega yfirburði umvandarans gagnvart málsóðanum. Einmitt í þessu viðhorfi er fall íslenskunnar falið. Það er gott og blessað að halda ambögum til haga, benda á það sem betur má fara og allt það. Gallinn er sá að þeir sem taka að sér það hlutverk gera það oft af drýldnislegu yfirlæti, þar sem umræðan snýst öðru fremur um góða máltilfinningu þeirra sjálfra. Jú, þágufallssýki er ljót og þeir sem vinna með íslenskt mál, til dæmis fjölmiðlamenn, verða að huga vel að atvinnutæki sínu, halda því við og dengja svo það bíti. Ég held því aftur á móti fram að margt sé vel sagt og skrifað í íslenskum fjölmiðlum nú til dags; í greininni starfar aragrúi fólks sem hagnýtir sér litbrigði tungumálsins við dagleg störf og leggur mikla hugsun í að koma máli sínu skýrt og hnitmiðað til skila. En þar sem við erum svo upptekin af hnignun tungunnar, einblínum við á hið neikvæða og blásum það út; fjörfiskur breytist í dauðakrampa. „Á íslensku má alltaf finna svar," yrkir Þórarinn Eldjárn. Í íslenskri dægurmálaumræðu er svo mikil áhersla lögð á að höggva eftir röngu svörunum að þau réttu fljúga oft fram hjá. Ég legg til að þeir sem eru uggandi yfir stöðu íslenskunnar prófi eitt: Látið villurnar sem vind um eyru þjóta í eina viku eða svo en hlustið í staðinn eftir því sem vel er gert. Ég held að það myndi koma ánægjulega á óvart. Og hafið í huga orð Þorsteins frá Hamri: „Þú kaupir þér ekki nagla/ til að krossfesta sálir -/ þú þarft einúngis/ að hnykkja rétt á orðunum."
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun