Tæknilandið Ísland

Ólafur Þ. Stephensen skrifar 5. júní 2010 10:41

„Það er eitthvað skrýtið við samfélag sem vantar fólk í vinnu en er með marga á atvinnuleysisskrá," sagði Jón Ágúst Þorsteinsson, forstjóri Marorku, í samtali við Markaðinn, sérblað Fréttablaðsins um viðskipti, síðastliðinn miðvikudag.

Þar átti hann við að mörg fyrirtæki á sviði tækni og hönnunar vantar þjálfað starfsfólk sem er ekki til á íslenzkum vinnumarkaði. Jón Ágúst segir eitt til tvö þúsund störf verða til á ári í hugverkaiðnaðinum sem nú standi undir fimmtungi af útflutningstekjum þjóðarinnar. Þar er átt við fyrirtæki eins og Marorku, Marel, Össur og mörg fleiri sem ganga vel og vaxa þrátt fyrir kreppu.

Jón Ágúst bendir á að 28 milljörðum króna sé nú varið í atvinnuleysisbætur. Hann leggur til að peningunum verði að hluta til varið í að endurþjálfa fólk á atvinnuleysisskrá, þannig að hægt sé að koma því í ný störf í tækniiðnaði. Hann segir að hér sé að verða grundvallarbreyting; Ísland sé að breytast úr landi frumframleiðslu í sjávarútvegi og landbúnaði í tækniland.

Í alþjóðlegum samanburði, sem einnig var birtur í Markaðnum á miðvikudaginn, kemur fram að Ísland er aftarlega á merinni meðal Vesturlanda hvað varðar hlutfall ungs fólks, sem menntað er í stærðfræði, vísindum og verkfræði. Svo aftur sé tekið dæmi af Danmörku, er hlutfallið þar rúmlega 16 prósent, en hér er það um tíu prósent.

Jón Ágúst bendir líka á að á íslenzkum vinnumarkaði sé mikið af fólki með grunnþekkingu í atvinnulífi sem er að hverfa og á þar við landbúnað og sjávarútveg. Þetta eru greinar sem áfram munu skipta máli en vaxa klárlega miklu hægar en tækni- og hönnunargeirinn.

Námsframboð í framhalds- og háskólum verður að fylgja áherzlum atvinnulífsins og stjórnvalda. Þetta er eitt af því sem þarf að hafa í huga þegar stjórnvöld forgangsraða í menntamálum, sem nú er óhjákvæmilegt. Það væri til dæmis lítið vit í því nú, þegar umfangsmikill niðurskurður stendur fyrir dyrum í ríkiskerfinu, að leggja megináherzlu á að mennta fólk til að vinna hjá ríkinu. En þeim mun meira vit í að efla greinar sem mennta fólk til að starfa í sprotafyrirtækjum á sviði tækni og hönnunar - sem stjórnvöld segjast vilja styðja.

Samvinna menntakerfis og atvinnulífs verður að koma til, eigi fyrirtækin að fá fólk með menntun sem nýtist þeim. Endurmenntun fólks á atvinnuleysisskrá, sem Jón Ágúst leggur til, getur verið algjört lykilatriði til að draga úr atvinnuleysi, um leið og komið er til móts við þarfir atvinnulífsins. Hvorki hinar hefðbundnu framleiðslugreinar né hið opinbera munu skapa flest ný störf á komandi árum. Það verður tækni-, þekkingar- og hugverkaiðnaður sem verður vaxtarbroddurinn.