Framtíð eða fortíð? Ólafur Stephensen skrifar 13. september 2010 09:45 Skýrsla þingmannanefndarinnar sem fjallaði um skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis er um margt merkilegt plagg. Í upphafi hennar er að finna vitnisburð um að stjórnmálamenn á Íslandi vilji taka höndum saman um að læra af mistökunum, sem gerð voru í aðdraganda bankahrunsins og drógu svo rækilega fram hina mörgu veikleika íslenzkra stjórnmála og stjórnsýslu. Þannig vilja nefndarmenn að gagnrýni á íslenzka stjórnmálamenningu verði tekin alvarlega og dreginn af henni lærdómur. Þeir telja rannsóknarskýrsluna áfellisdóm yfir stjórnmálamönnum og stjórnsýslu og vilja að „allir horfi gagnrýnum augum á eigin verk og nýti tækifærið sem skýrslan gefur til að bæta samfélagið". Það dregur þó óneitanlega úr vægi þessara yfirlýsinga að nefndin féll í gamalkunnuga gryfju flokkshagsmunagæzlu þegar kom að spurningunni um það hvort ákæra ætti einhverja fyrrverandi ráðherra fyrir Landsdómi. Þar mistókst að ná sameiginlegri, sannfærandi niðurstöðu. Á sama veg fór er nefndin ræddi hvort efna ætti til frekari rannsóknar á því hvernig staðið var að einkavæðingu ríkisbankanna. Þar tókst fulltrúum flokkanna, sem stóðu að einkavæðingunni, að koma í veg fyrir að nefndin legði slíka rannsókn til. Alþingi þarf á næstunni að taka afstöðu til þess hvort fyrrverandi ráðherrar verði ákærðir fyrir Landsdómi, eins og meirihluti nefndarinnar leggur til. Það er mikið vafamál að það sé rétta leiðin til að gera upp hrunið. Í fyrsta lagi hefur verið bent á að lögin um Landsdóm séu úrelt og taki ekki mið af þróun réttarfars. Ákveðin þversögn virðist fólgin í því að þingmannanefndin í heild leggur til að lög um ráðherraábyrgð og Landsdóm verði endurskoðuð, en samt vill meirihluti hennar ákæra samkvæmt þeim. Í öðru lagi benda menn á að það sé í meira lagi hæpið að það komi í hlut stjórnmálamanna að rannsaka mál og ákæra í þeim. Það sé þá nær að ákæra ráðherra fyrir hefðbundnum dómstólum, að lokinni venjulegri sakamálarannsókn, séu þeir grunaðir um refsivert athæfi. Í þriðja lagi hlýtur að vera hæpið að ákæra þrjá eða fjóra ráðherra þegar það liggur fyrir að það var meira og minna allt stjórnkerfið sem var rotið - og búið að vera það lengi. Því miður er hætt við að mest púður fari á Alþingi í rifrildi um Landsdómsmálið og þá falli í skuggann margar góðar og brýnar tillögur, sem þingmannanefndin varð sammála um. Þar á meðal er að taka í gegn bæði pólitíkina og stjórnsýsluna með hliðsjón af niðurstöðum rannsóknarskýrslunnar, gera rannsóknir á lífeyrissjóðum, sparisjóðum, Seðlabanka og Fjármálaeftirliti og breyta margvíslegum lögum og reglum. Tilgangurinn er sá að styrkja íslenzk stjórnmál og stjórnsýslu og koma þeim upp á það plan sem tíðkast í löndunum sem við viljum helzt bera okkur saman við. Að þessu leyti horfir þingmannanefndin í skýrslu sinni til framtíðar og vill leggja nýjan grundvöll sem tryggi að mistökin sem urðu í aðdraganda hrunsins endurtaki sig ekki. Sú viðleitni má ekki týnast í karpi um fortíðina og þrá eftir að klekkja á þeim sem sátu í valdastólum þegar hrunið dundi yfir. Ísland þarf miklu fremur á framtíðarsýn að halda. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Landsdómur Ólafur Stephensen Mest lesið Fyrst flúðu þau Reykjavíkurborg… Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Flokkur fólksins eða flokkun fólksins? Halldóra Lillý Jóhannsdóttir Skoðun Íslendingar flytja út fisk og líka ofbeldismenn Guðný S. Bjarnadóttir Skoðun Hver ætlar að bera ábyrgð á mannslífi? Sævar Þór Jónsson Skoðun Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun Horfumst í augu Kristín Thoroddsen Skoðun Að hata einhvern sem þú þarft á að halda? Katrín Pétursdóttir Skoðun Er útlegð á innleið? Reyn Alpha Magnúsdóttir Skoðun Skólarnir lokaðir - myglan vinnur Guðmundur Þórir Sigurðsson Skoðun Betri nýting á tíma og fjármunum Reykjavíkurborgar 2/3 Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun
Skýrsla þingmannanefndarinnar sem fjallaði um skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis er um margt merkilegt plagg. Í upphafi hennar er að finna vitnisburð um að stjórnmálamenn á Íslandi vilji taka höndum saman um að læra af mistökunum, sem gerð voru í aðdraganda bankahrunsins og drógu svo rækilega fram hina mörgu veikleika íslenzkra stjórnmála og stjórnsýslu. Þannig vilja nefndarmenn að gagnrýni á íslenzka stjórnmálamenningu verði tekin alvarlega og dreginn af henni lærdómur. Þeir telja rannsóknarskýrsluna áfellisdóm yfir stjórnmálamönnum og stjórnsýslu og vilja að „allir horfi gagnrýnum augum á eigin verk og nýti tækifærið sem skýrslan gefur til að bæta samfélagið". Það dregur þó óneitanlega úr vægi þessara yfirlýsinga að nefndin féll í gamalkunnuga gryfju flokkshagsmunagæzlu þegar kom að spurningunni um það hvort ákæra ætti einhverja fyrrverandi ráðherra fyrir Landsdómi. Þar mistókst að ná sameiginlegri, sannfærandi niðurstöðu. Á sama veg fór er nefndin ræddi hvort efna ætti til frekari rannsóknar á því hvernig staðið var að einkavæðingu ríkisbankanna. Þar tókst fulltrúum flokkanna, sem stóðu að einkavæðingunni, að koma í veg fyrir að nefndin legði slíka rannsókn til. Alþingi þarf á næstunni að taka afstöðu til þess hvort fyrrverandi ráðherrar verði ákærðir fyrir Landsdómi, eins og meirihluti nefndarinnar leggur til. Það er mikið vafamál að það sé rétta leiðin til að gera upp hrunið. Í fyrsta lagi hefur verið bent á að lögin um Landsdóm séu úrelt og taki ekki mið af þróun réttarfars. Ákveðin þversögn virðist fólgin í því að þingmannanefndin í heild leggur til að lög um ráðherraábyrgð og Landsdóm verði endurskoðuð, en samt vill meirihluti hennar ákæra samkvæmt þeim. Í öðru lagi benda menn á að það sé í meira lagi hæpið að það komi í hlut stjórnmálamanna að rannsaka mál og ákæra í þeim. Það sé þá nær að ákæra ráðherra fyrir hefðbundnum dómstólum, að lokinni venjulegri sakamálarannsókn, séu þeir grunaðir um refsivert athæfi. Í þriðja lagi hlýtur að vera hæpið að ákæra þrjá eða fjóra ráðherra þegar það liggur fyrir að það var meira og minna allt stjórnkerfið sem var rotið - og búið að vera það lengi. Því miður er hætt við að mest púður fari á Alþingi í rifrildi um Landsdómsmálið og þá falli í skuggann margar góðar og brýnar tillögur, sem þingmannanefndin varð sammála um. Þar á meðal er að taka í gegn bæði pólitíkina og stjórnsýsluna með hliðsjón af niðurstöðum rannsóknarskýrslunnar, gera rannsóknir á lífeyrissjóðum, sparisjóðum, Seðlabanka og Fjármálaeftirliti og breyta margvíslegum lögum og reglum. Tilgangurinn er sá að styrkja íslenzk stjórnmál og stjórnsýslu og koma þeim upp á það plan sem tíðkast í löndunum sem við viljum helzt bera okkur saman við. Að þessu leyti horfir þingmannanefndin í skýrslu sinni til framtíðar og vill leggja nýjan grundvöll sem tryggi að mistökin sem urðu í aðdraganda hrunsins endurtaki sig ekki. Sú viðleitni má ekki týnast í karpi um fortíðina og þrá eftir að klekkja á þeim sem sátu í valdastólum þegar hrunið dundi yfir. Ísland þarf miklu fremur á framtíðarsýn að halda.
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun
Börn á flótta – nýtt líf, nýtt tungumál og nýtt tækifæri í íslenskum grunnskólum Friðþjófur Helgi Karlsson Skoðun