ORF og varúðin Ólafur Þ. Stephensen skrifar 12. febrúar 2011 06:00 Tíu þingmenn VG, Hreyfingarinnar og Samfylkingarinnar hafa lagt fram á Alþingi tillögu til þingsályktunar um að útiræktun á erfðabreyttum lífverum verði bönnuð. Kveikjan að tillöguflutningnum er þær deilur sem hafa staðið um tilraunaræktun ORF líftækni á erfðabreyttu byggi í Gunnarsholti, en prótín úr bygginu á meðal annars að nota við framleiðslu lyfja og snyrtivara. Í greinargerð með tillögunni er meðal annars vísað til varúðarreglunnar í umhverfismálum, sem stundum er orðuð þannig að náttúran skuli alltaf njóta vafans. Andstæðingar þess að ORF fengi leyfi til útiræktunar hafa einmitt haldið því fram að með leyfisveitingunni hafi varúðarreglan verið brotin. Ástæða er þó til að staldra við þá röksemd. Við meðferð málsins var farið eftir lögum um erfðabreyttar lífverur frá 1996. Með þeim voru tilskipanir Evrópusambandsins innleiddar á Íslandi. Þær gera ráð fyrir að heimilt sé að sleppa erfðabreyttum lífverum í náttúrunni að uppfylltum tilteknum skilyrðum. Þegar af þeirri ástæðu er hæpið að Ísland geti einhliða ákveðið bann við útiræktun. Lögin eiga að tryggja „að framleiðsla og notkun erfðabreyttra lífvera fari fram á siðferðilega og samfélagslega ábyrgan hátt í samræmi við varúðarregluna og grundvallarregluna um sjálfbæra þróun". Í þeim tilgangi ber meðal annars að leita álits óháðra vísindamanna áður en tilraunir með slíkar lífverur eru leyfðar. Í samræmi við þetta kallaði Umhverfisstofnun, sem veitir slík leyfi, eftir umsögnum frá Náttúrufræðistofnun og ráðgjafarnefnd um erfðabreyttar lífverur. Náttúrufræðistofnun taldi ekki líkur á að útiræktun erfðabreytts byggs gæti haft áhrif á aðrar lífverur. Að sömu niðurstöðu komust sjö sérfræðingar af níu í nefndinni. Það er í samræmi við álit langflestra íslenzkra vísindamanna með sérþekkingu á erfðatækni. 37 þeirra hafa nú sent Alþingi umsögn, þar sem þeir segja greinargerð þingsályktunartillögunnar fulla af rangfærslum og hún lýsi vanþekkingu á efni málsins. Árið 2009 fóru fram ýtarlegar opinberar umræður um málið, tveir kynningarfundir fyrir almenning voru haldnir og frestur til að skila inn athugasemdum vegna umsóknar ORF var framlengdur. Umhverfisstofnun veitti leyfið, með ýmsum ströngum skilyrðum um að fyllsta öryggis yrði gætt. Leyfisveitingin var kærð til umhverfisráðuneytisins, sem að lokinni rækilegri skoðun rökstuddi að farið hefði verið að lögum og reglum í málinu og staðfesti ákvörðun Umhverfisstofnunar. Með öðrum orðum hefur verið farið vandlega yfir það í tvígang, hvort umhverfinu geti stafað hætta af tilrauninni með útiræktun á byggi. Þessa niðurstöðu úr lögformlegu ferli vilja þingmennirnir tíu þó ekki sætta sig við og vilja breyta lögunum, þannig að niðurstaða sem þeim hugnast verði alltaf fyrirframgefin og í raun óþarft að gera nokkurt vísindalegt mat á því hvort náttúran eigi að njóta vafans við tilraunir af þessu tagi. Þetta gæti sjálfsagt orðið vinnusparandi í stjórnkerfinu og fræðasamfélaginu, en myndi um leið hamla mjög vísindalegum framförum á borð við þær sem unnið er að hjá ORF líftækni og geta haft mikla efnahagslega og samfélagslega þýðingu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ólafur Stephensen Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun
Tíu þingmenn VG, Hreyfingarinnar og Samfylkingarinnar hafa lagt fram á Alþingi tillögu til þingsályktunar um að útiræktun á erfðabreyttum lífverum verði bönnuð. Kveikjan að tillöguflutningnum er þær deilur sem hafa staðið um tilraunaræktun ORF líftækni á erfðabreyttu byggi í Gunnarsholti, en prótín úr bygginu á meðal annars að nota við framleiðslu lyfja og snyrtivara. Í greinargerð með tillögunni er meðal annars vísað til varúðarreglunnar í umhverfismálum, sem stundum er orðuð þannig að náttúran skuli alltaf njóta vafans. Andstæðingar þess að ORF fengi leyfi til útiræktunar hafa einmitt haldið því fram að með leyfisveitingunni hafi varúðarreglan verið brotin. Ástæða er þó til að staldra við þá röksemd. Við meðferð málsins var farið eftir lögum um erfðabreyttar lífverur frá 1996. Með þeim voru tilskipanir Evrópusambandsins innleiddar á Íslandi. Þær gera ráð fyrir að heimilt sé að sleppa erfðabreyttum lífverum í náttúrunni að uppfylltum tilteknum skilyrðum. Þegar af þeirri ástæðu er hæpið að Ísland geti einhliða ákveðið bann við útiræktun. Lögin eiga að tryggja „að framleiðsla og notkun erfðabreyttra lífvera fari fram á siðferðilega og samfélagslega ábyrgan hátt í samræmi við varúðarregluna og grundvallarregluna um sjálfbæra þróun". Í þeim tilgangi ber meðal annars að leita álits óháðra vísindamanna áður en tilraunir með slíkar lífverur eru leyfðar. Í samræmi við þetta kallaði Umhverfisstofnun, sem veitir slík leyfi, eftir umsögnum frá Náttúrufræðistofnun og ráðgjafarnefnd um erfðabreyttar lífverur. Náttúrufræðistofnun taldi ekki líkur á að útiræktun erfðabreytts byggs gæti haft áhrif á aðrar lífverur. Að sömu niðurstöðu komust sjö sérfræðingar af níu í nefndinni. Það er í samræmi við álit langflestra íslenzkra vísindamanna með sérþekkingu á erfðatækni. 37 þeirra hafa nú sent Alþingi umsögn, þar sem þeir segja greinargerð þingsályktunartillögunnar fulla af rangfærslum og hún lýsi vanþekkingu á efni málsins. Árið 2009 fóru fram ýtarlegar opinberar umræður um málið, tveir kynningarfundir fyrir almenning voru haldnir og frestur til að skila inn athugasemdum vegna umsóknar ORF var framlengdur. Umhverfisstofnun veitti leyfið, með ýmsum ströngum skilyrðum um að fyllsta öryggis yrði gætt. Leyfisveitingin var kærð til umhverfisráðuneytisins, sem að lokinni rækilegri skoðun rökstuddi að farið hefði verið að lögum og reglum í málinu og staðfesti ákvörðun Umhverfisstofnunar. Með öðrum orðum hefur verið farið vandlega yfir það í tvígang, hvort umhverfinu geti stafað hætta af tilrauninni með útiræktun á byggi. Þessa niðurstöðu úr lögformlegu ferli vilja þingmennirnir tíu þó ekki sætta sig við og vilja breyta lögunum, þannig að niðurstaða sem þeim hugnast verði alltaf fyrirframgefin og í raun óþarft að gera nokkurt vísindalegt mat á því hvort náttúran eigi að njóta vafans við tilraunir af þessu tagi. Þetta gæti sjálfsagt orðið vinnusparandi í stjórnkerfinu og fræðasamfélaginu, en myndi um leið hamla mjög vísindalegum framförum á borð við þær sem unnið er að hjá ORF líftækni og geta haft mikla efnahagslega og samfélagslega þýðingu.
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun