„Ég hefði gjarnan viljað sjá fleiri andlit hér í dag. En Róm var ekki byggð á einum degi,“ segir María Helga en örfáir tugir gesta sóttu fyrirlesturinn og tóku þátt í umræðum að honum loknum. „Það gladdi mig þó að sjá hversu breiður hópur fólks var mættur. Hér var fólk úr öllum áttum og úr mismunandi greinum.“
Slæm upplifun á Englandi
María Helga er formaður karatefélagsins Þórshamars auk þess að vera afrekskona í íþróttinni. Sjálf er hún hinsegin íþróttakona sem varð lítið vör við fórdóma í sinni grein fyrr en hún var stödd í æfingaferð á Englandi. Þar var hún með fólki sem hefur náð langt á alþjóðavísu í íþróttinni – afreksfólk sem hún sjálf leit mikið upp til.
Eina kvöldstund sat hún með þessu fólki þar sem byrjað var að segja brandara á kostnað hinsegin fólks og þá helst samkynhneigðra. María Helga sagði ekkert, enda upplifði hún sjálfa sig neðarlega í goggunarröðinni í þessum hópi eins og hún orðar það sjálf.
„Á næsta borði voru unglingar, 14-15 ára, og ég sat og hugsaði um hvernig það hefði verið fyrir þau að hlusta á hóp af fyrirmyndum sínum tala á þennan hátt. Beita þessum húmor. Þau myndu fara heim og hugsa með sér að þau gætu aldrei komið út úr skápnum,“ segir María Helga um þessa reynslu.
„Stærsta áfallið fyrir mig var að ég sat og sagði ekki neitt. Ég varð fyrir vonbrigðum með sjálfa mig í þessum aðstæðum. En það leiddi í ljós fyrir mig hvaða aðstæður geta skapast sem verður til þess að íþróttafólk heldur sig inni í skápnum.“
Eftir þessa upplifun tók María Helga ákvörðun um að leggja sitt af mörkum til að auka umræðuna um hinsegin fólk í íþróttum. Í fyrirlestri sínum nefndi hún dæmi um hinsegin íþróttafólk sem ýmist hefur stigið fram eða verið í sviðsljósinu vegna óhefðbundinnar kynvitundar sinnar, kyneinkenna eða kynhneigðar. Það séu hins vegar allt of fá dæmi um það og eitt stærsta vandamálið sé skortur á fyrirmyndum.
Vandi hinsegin fólks í íþróttum er afar margþættur og nær allt frá stöðu þeirra í búningsklefanum til þess hvernig það passar inn í hefðbundna flokkun á íþróttum karla og kvenna. Skiptingin er ekki alltaf svo einföld.
María Helga segir að í dag sé mikilvægast að vera óhrædd við að tala um hinsegin fólk í íþróttum og að vera sérstaklega móttækileg fyrir ungu íþróttafólki sem er að uppgötva að það er sé hinsegin. Það sé ekki síst mikilvægt til að sporna við brottfalli.
Mikilvægast að tala saman
„Það mikilvægasta er að tala saman og rjúfa þessi tabú. Það kristallast svo vel í dæmi sem ég nefndi í fyrirlestrinum um þjálfarann sem nefndi kærustu leikmanns síns [í kvennaliði] sem systur hennar,“ segir hún.
„Við eigum ekki að vera hrædd við að horfast í augu við tilvist hinsegin íþróttafólks – að það sé hættulegt að fá það í búningsklefann og raski einhverri dýnamík þar. Við verðum að vera ófeimin að spjalla um þetta. Það þarf ekki að vera margort samtal og stundum er nóg að vera móttækilegur fyrir umræðuefninu. Öllu máli skiptir að búa til betra samfélag í gegnum samtal.“
Vandamálin eru mörg en einna verst er að segja brandara á kostnað ákveðins hóps í samfélaginu, svo sem samkynhneigðra, að sögn Maríu Helgu.
„Hommabrandarar eru rosalega leiðinlegur og þrálátur vandi. Það vill verða að tóli sem er notað til að þétta hópinn og búa til stemningu með því að grínast saman, í þeim tilgangi að búa til gott lið. En hver er kostnaðurinn?“ spyr María Helga.
