Grípa til örþrifaráða til að fá lífsnauðsynleg lyf Jóhann Óli Eiðsson skrifar 24. maí 2018 06:00 Langan tíma getur tekið að fá undanþágulyf hingað til lands frá því að leyfi frá Lyfjastofnun liggur fyrir. Vísir/eyþór Það gerist ítrekað að lífsnauðsynleg lyf handa langveikum börnum eru ekki til á landinu. Dæmi eru um að foreldrar þeirra haldi úti skiptimarkaði fyrir lyf til að tryggja velferð barna sinna. Lyfin sem um ræðir eru öll undanþágulyf sem ekki er markaðsleyfi fyrir hér á landi. Ástæðurnar fyrir því geta verið margvíslegar. Til að mynda ef um er að ræða nýtt lyf sem ekki hefur hlotið skráningu eða ef lyfið er gamalt og framleið- andi hefur ákveðið að taka lyfið af markaði. Ákvörðun um notkun undanþágulyfs er tekin af lækni viðkomandi. Sá sendir beiðni þess efnis sem Lyfjastofnun þarf að samþykkja hvert sinn. Eftir að samþykki liggur fyrir hefja umboðsaðilar lyfsins hér á landi vinnu við að panta það til landsins. Frá því að ávísun læknis liggur fyrir og þar til lyfið kemur til landsins getur liðið langur tími. „Maður finnur til með fólki sem er í þessari aðstöðu. Við erum öll af vilja gerð og höfum hag sjúklinga að leiðarljósi. En Ísland er lítill markaður í stóra samhenginu,“ segir Gunnur Helgadóttir, framkvæmdastjóri Vistor.Gunnur Helgadóttir, framkvæmdastjóri Vistor.Fyrirtækið veitir lyfjafyrirtækjum meðal annars þjónustu við skráningar og aðstoðar við flutning og dreifingu þeirra. Gunnur segir að þegar um undanþágulyf sé að ræða hafi framleiðandi ákveðið að markaðssetja það ekki. Sem betur fer komi fleiri ný lyf inn á markaðinn heldur en hitt. „Þau lyf eru ekki pöntuð eins og lyf sem pantað er á markaði. Læknir viðkomandi skráir ákveðið magn og sjaldnast er mikið flutt inn umfram það, sérstaklega ef lyfið er almennt lítið notað. En við hvetjum framleiðendur til að skrá lyfin því það er öruggara,“ segir Gunnur. „Lyfjaskortur er mál sem við höfum haft áhyggjur af lengi og tjáð okkur um,“ segir Valtýr Thors, formaður Félags íslenskra barnalækna. Valtýr segir að vandinn sé ekki einskorðaður við undanþágulyf heldur komi mjög reglulega upp ástand þar sem lyf eru ekki fáanleg. „Oft er sú ástæða gefin upp, sem er mjög þægileg fyrir birgjana, að það sé alheimsskortur á því. Staðreyndin er hins vegar sú að það stenst ekki alltaf. Við höfum stundum haft samband við Skandinavíu og þar eru þau til og ekkert vandamál uppi,“ segir Valtýr. Kjarninn sé sennilega sá að birgjarnir passa sig á því að panta ekki of mikið til landsins til að sitja ekki uppi með ónotaðan lager. Sé notkun skyndilega yfir meðallagi klárist birgðirnar. „Slíkt er náttúrulega með öllu ótækt og ekki hægt að bjóða upp á það í nútíma vestrænu samfélagi. Mér þykir mjög heillavænleg hugmynd að hafa samnorrænan banka fyrir lyf þannig þetta yrði eitt markaðssvæði. Það fyrirkomulag er við lýði varðandi bóluefni og ég sé ekki hví það ætti ekki að geta gilt um önnur lyf líka,“ segir Valtýr.Ekla neyðir foreldra til að deila lyfjum „Í tilfelli dóttur okkar þá fær hún þriggja mánaða skammt í einu. Um leið og við höfum fengið þann skammt leggjum við inn beiðni fyrir þeim næsta og þrátt fyrir það er ekki tryggt að hann sé tilbúinn þegar þar að kemur,“ segir Sigurður Hólmar Jóhannesson, faðir tólf ára stúlku með sjaldgæfan taugasjúkdóm. Sigurður segir að dóttir hans þurfi þrjú lyf sem hún tekur daglega auk eins björgunarlyfs. Öll lyfin eru háð undanþágum hverju sinni. Ítrekað hafi það komið fyrir að lyfin séu ekki til hjá birgja þar sem þau hafi ekki verið pöntuð eða að skortur sé á þeim erlendis. „Eitt sinn gripum við til þess ráðs í neyð að fá lyfið sent frá vinafólki okkar í Kanada sem á stelpu með sama sjúkdóm. Sendingin var stöðvuð í tollinum þar sem ólöglegt er að flytja lyf til landsins með þessum hætti. Þá var dóttir okkar komin á síðustu pillu af lyfi sem er henni lífsnauðsynlegt. Það þurfti mörg símtöl og tölvupósta á hæstu staði til að fá lyfið,“ segir Sigurður. Elín Ingibjörg Kristófersdóttir hefur sömu sögu að segja. Sex ára sonur hennar er með Dravet heilkenni og fær tíð flogaköst af þeim sökum. Honum hefur verið gefið lyf sem dregur úr og styttir hvert flogakast.Eftir að samþykki liggur fyrir hefja umboðsaðilar lyfsins hér á landi vinnu við að panta það til landsins.Vísir/valli„Fyrir fjórum árum vorum við búsett í Danmörku og þá var ekkert vandamál að fá lyfið. En eftir að við fluttum til Íslands hefur nær alltaf verið vesen að fá lyfið afgreitt. Ég hef vanið mig á að vera alltaf í tíma að panta lyfin því ég veit að afgreiðslan tekur tíma. Þrátt fyrir það fæ ég oft einungis hluta af lyfjaskammtinum afgreiddan og stundum bara alls ekkert,“ segir hún. Elín segir að hún hafi oftar en einu sinni og oftar en tvisvar þurft að grípa til þess ráðs að leita á náðir foreldra hins barnsins sem fær lyfinu ávísað. Aðrir foreldrar í sambærilegri stöðu sem Fréttablaðið hefur rætt við segjast einnig hafa neyðst til að grípa til slíkra aðgerða. Dæmi eru um að hópar séu á Facebook þar sem foreldrar óska eftir lyfjum í neyð til að tryggja velferð barna sinna. „Þetta setur mann í ömurlega stöðu þar sem þú getur lent í því að þurfa að meta hvort þú sért að ógna heilbrigði hjá þínu eigin barni til að hjálpa öðru barni sem er í enn meiri hættu,“ segir einn viðmælandi Fréttablaðsins. Enn annar viðurkennir að hafa gert sér ferð til útlanda, keypt lyfið í apóteki þar og komið síðan með það til landsins í farangri sínum. „Ég get vel skilið að það geti komið upp ýmis mál hvað þetta varðar þegar barn er að byrja á undanþágulyfi og það þarf að komast ákveðinn gangur í ferlið. En mér finnst ótækt að foreldrar langveikra barna með fötlun skuli þurfa að standa í því að hringja hingað og þangað með ákveðnina að vopni til að fá sómasamlega afgreiðslu á lyfjum sem eru lífsnauðsynleg barninu þeirra,“ segir Elín. Birtist í Fréttablaðinu Heilbrigðismál Mest lesið Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Innlent Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Innlent Sex vikið úr starfi vegna banatilræðis gegn Trump Erlent Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Innlent Þriðjungur endurreisnarinnar gæti fallið á Rússa Erlent Halda áfram að ræða veiðigjöldin Innlent Draga Dettifoss til Reykjavíkur Innlent Fyrsta rafknúna flugvélin í dönsku innanlandsflugi Erlent Sleginn í andlitið með hnúajárni Innlent Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð Innlent Fleiri fréttir Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð „Eftir þetta hvassviðri í þinginu í gær heldur lífið áfram“ Tekjur af laxveiði í Borgarfirði eru vel yfir 50% af tekjum landbúnaðar á svæðinu Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Halda áfram að ræða veiðigjöldin Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Draga Dettifoss til Reykjavíkur Sleginn í andlitið með hnúajárni Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Þingfundi frestað: Stjórnarandstaðan lagði fram „aðeins mýkri“ tillögu „Það er þarna sem rússneskir kafbátar fara í gegn“ Hélt á lokuðu umslagi Tillögur „ekki afhentar í lokuðu umslagi“ Uppþot og fúkyrði á þinginu og bandarískur kjarnorkukafbátur Jökulhlaupið í rénun Reyna að stilla til friðar í bakherbergjum Alþingis Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Fundu tuttugu kíló af grasi eftir húsleit í Hafnarfirði Mennirnir þrír sjáist ekki í myndefni Vara við slysahættu vegna kaldavatnsleysis Vilja herða reglur um frágang rafhlaupahjóla í Reykjavík Segir valkyrjur rangnefni og vill kalla þær skjaldmeyjar Samtal við stjórnarandstöðuna fullreynt Kemur kjarnorkuvetur á eftir kjarnorkuákvæðinu? „Forsætisráðherra veit ekkert hvernig þetta hefur verið!“ „Enginn vafi á að fyrirkomulag Bílastæðasjóðs er löglegt“ Nóróveira líkleg orsök hópsýkingar á Laugarvatni „Það er orrustan um Ísland“ „Alvarleg yfirlýsing frá formanni flokks“ „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Sjá meira
Það gerist ítrekað að lífsnauðsynleg lyf handa langveikum börnum eru ekki til á landinu. Dæmi eru um að foreldrar þeirra haldi úti skiptimarkaði fyrir lyf til að tryggja velferð barna sinna. Lyfin sem um ræðir eru öll undanþágulyf sem ekki er markaðsleyfi fyrir hér á landi. Ástæðurnar fyrir því geta verið margvíslegar. Til að mynda ef um er að ræða nýtt lyf sem ekki hefur hlotið skráningu eða ef lyfið er gamalt og framleið- andi hefur ákveðið að taka lyfið af markaði. Ákvörðun um notkun undanþágulyfs er tekin af lækni viðkomandi. Sá sendir beiðni þess efnis sem Lyfjastofnun þarf að samþykkja hvert sinn. Eftir að samþykki liggur fyrir hefja umboðsaðilar lyfsins hér á landi vinnu við að panta það til landsins. Frá því að ávísun læknis liggur fyrir og þar til lyfið kemur til landsins getur liðið langur tími. „Maður finnur til með fólki sem er í þessari aðstöðu. Við erum öll af vilja gerð og höfum hag sjúklinga að leiðarljósi. En Ísland er lítill markaður í stóra samhenginu,“ segir Gunnur Helgadóttir, framkvæmdastjóri Vistor.Gunnur Helgadóttir, framkvæmdastjóri Vistor.Fyrirtækið veitir lyfjafyrirtækjum meðal annars þjónustu við skráningar og aðstoðar við flutning og dreifingu þeirra. Gunnur segir að þegar um undanþágulyf sé að ræða hafi framleiðandi ákveðið að markaðssetja það ekki. Sem betur fer komi fleiri ný lyf inn á markaðinn heldur en hitt. „Þau lyf eru ekki pöntuð eins og lyf sem pantað er á markaði. Læknir viðkomandi skráir ákveðið magn og sjaldnast er mikið flutt inn umfram það, sérstaklega ef lyfið er almennt lítið notað. En við hvetjum framleiðendur til að skrá lyfin því það er öruggara,“ segir Gunnur. „Lyfjaskortur er mál sem við höfum haft áhyggjur af lengi og tjáð okkur um,“ segir Valtýr Thors, formaður Félags íslenskra barnalækna. Valtýr segir að vandinn sé ekki einskorðaður við undanþágulyf heldur komi mjög reglulega upp ástand þar sem lyf eru ekki fáanleg. „Oft er sú ástæða gefin upp, sem er mjög þægileg fyrir birgjana, að það sé alheimsskortur á því. Staðreyndin er hins vegar sú að það stenst ekki alltaf. Við höfum stundum haft samband við Skandinavíu og þar eru þau til og ekkert vandamál uppi,“ segir Valtýr. Kjarninn sé sennilega sá að birgjarnir passa sig á því að panta ekki of mikið til landsins til að sitja ekki uppi með ónotaðan lager. Sé notkun skyndilega yfir meðallagi klárist birgðirnar. „Slíkt er náttúrulega með öllu ótækt og ekki hægt að bjóða upp á það í nútíma vestrænu samfélagi. Mér þykir mjög heillavænleg hugmynd að hafa samnorrænan banka fyrir lyf þannig þetta yrði eitt markaðssvæði. Það fyrirkomulag er við lýði varðandi bóluefni og ég sé ekki hví það ætti ekki að geta gilt um önnur lyf líka,“ segir Valtýr.Ekla neyðir foreldra til að deila lyfjum „Í tilfelli dóttur okkar þá fær hún þriggja mánaða skammt í einu. Um leið og við höfum fengið þann skammt leggjum við inn beiðni fyrir þeim næsta og þrátt fyrir það er ekki tryggt að hann sé tilbúinn þegar þar að kemur,“ segir Sigurður Hólmar Jóhannesson, faðir tólf ára stúlku með sjaldgæfan taugasjúkdóm. Sigurður segir að dóttir hans þurfi þrjú lyf sem hún tekur daglega auk eins björgunarlyfs. Öll lyfin eru háð undanþágum hverju sinni. Ítrekað hafi það komið fyrir að lyfin séu ekki til hjá birgja þar sem þau hafi ekki verið pöntuð eða að skortur sé á þeim erlendis. „Eitt sinn gripum við til þess ráðs í neyð að fá lyfið sent frá vinafólki okkar í Kanada sem á stelpu með sama sjúkdóm. Sendingin var stöðvuð í tollinum þar sem ólöglegt er að flytja lyf til landsins með þessum hætti. Þá var dóttir okkar komin á síðustu pillu af lyfi sem er henni lífsnauðsynlegt. Það þurfti mörg símtöl og tölvupósta á hæstu staði til að fá lyfið,“ segir Sigurður. Elín Ingibjörg Kristófersdóttir hefur sömu sögu að segja. Sex ára sonur hennar er með Dravet heilkenni og fær tíð flogaköst af þeim sökum. Honum hefur verið gefið lyf sem dregur úr og styttir hvert flogakast.Eftir að samþykki liggur fyrir hefja umboðsaðilar lyfsins hér á landi vinnu við að panta það til landsins.Vísir/valli„Fyrir fjórum árum vorum við búsett í Danmörku og þá var ekkert vandamál að fá lyfið. En eftir að við fluttum til Íslands hefur nær alltaf verið vesen að fá lyfið afgreitt. Ég hef vanið mig á að vera alltaf í tíma að panta lyfin því ég veit að afgreiðslan tekur tíma. Þrátt fyrir það fæ ég oft einungis hluta af lyfjaskammtinum afgreiddan og stundum bara alls ekkert,“ segir hún. Elín segir að hún hafi oftar en einu sinni og oftar en tvisvar þurft að grípa til þess ráðs að leita á náðir foreldra hins barnsins sem fær lyfinu ávísað. Aðrir foreldrar í sambærilegri stöðu sem Fréttablaðið hefur rætt við segjast einnig hafa neyðst til að grípa til slíkra aðgerða. Dæmi eru um að hópar séu á Facebook þar sem foreldrar óska eftir lyfjum í neyð til að tryggja velferð barna sinna. „Þetta setur mann í ömurlega stöðu þar sem þú getur lent í því að þurfa að meta hvort þú sért að ógna heilbrigði hjá þínu eigin barni til að hjálpa öðru barni sem er í enn meiri hættu,“ segir einn viðmælandi Fréttablaðsins. Enn annar viðurkennir að hafa gert sér ferð til útlanda, keypt lyfið í apóteki þar og komið síðan með það til landsins í farangri sínum. „Ég get vel skilið að það geti komið upp ýmis mál hvað þetta varðar þegar barn er að byrja á undanþágulyfi og það þarf að komast ákveðinn gangur í ferlið. En mér finnst ótækt að foreldrar langveikra barna með fötlun skuli þurfa að standa í því að hringja hingað og þangað með ákveðnina að vopni til að fá sómasamlega afgreiðslu á lyfjum sem eru lífsnauðsynleg barninu þeirra,“ segir Elín.
Birtist í Fréttablaðinu Heilbrigðismál Mest lesið Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Innlent Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Innlent Sex vikið úr starfi vegna banatilræðis gegn Trump Erlent Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Innlent Þriðjungur endurreisnarinnar gæti fallið á Rússa Erlent Halda áfram að ræða veiðigjöldin Innlent Draga Dettifoss til Reykjavíkur Innlent Fyrsta rafknúna flugvélin í dönsku innanlandsflugi Erlent Sleginn í andlitið með hnúajárni Innlent Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð Innlent Fleiri fréttir Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð „Eftir þetta hvassviðri í þinginu í gær heldur lífið áfram“ Tekjur af laxveiði í Borgarfirði eru vel yfir 50% af tekjum landbúnaðar á svæðinu Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Halda áfram að ræða veiðigjöldin Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Draga Dettifoss til Reykjavíkur Sleginn í andlitið með hnúajárni Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Þingfundi frestað: Stjórnarandstaðan lagði fram „aðeins mýkri“ tillögu „Það er þarna sem rússneskir kafbátar fara í gegn“ Hélt á lokuðu umslagi Tillögur „ekki afhentar í lokuðu umslagi“ Uppþot og fúkyrði á þinginu og bandarískur kjarnorkukafbátur Jökulhlaupið í rénun Reyna að stilla til friðar í bakherbergjum Alþingis Segir ummæli ráðherra um sig ógeðfelld Fundu tuttugu kíló af grasi eftir húsleit í Hafnarfirði Mennirnir þrír sjáist ekki í myndefni Vara við slysahættu vegna kaldavatnsleysis Vilja herða reglur um frágang rafhlaupahjóla í Reykjavík Segir valkyrjur rangnefni og vill kalla þær skjaldmeyjar Samtal við stjórnarandstöðuna fullreynt Kemur kjarnorkuvetur á eftir kjarnorkuákvæðinu? „Forsætisráðherra veit ekkert hvernig þetta hefur verið!“ „Enginn vafi á að fyrirkomulag Bílastæðasjóðs er löglegt“ Nóróveira líkleg orsök hópsýkingar á Laugarvatni „Það er orrustan um Ísland“ „Alvarleg yfirlýsing frá formanni flokks“ „Þjóðin þarf að fá að vita hvernig þau hafa hagað sér á bak við tjöldin“ Sjá meira