Ísland, reiðin og fámennið Guðmundur Steingrímsson skrifar 4. júní 2018 07:00 Andrúmsloftið er að breytast. Eftir nokkurra mánaða logn, eins konar pásu í stjórnmálunum, sem tók við eftir síðustu alþingiskosningar, er kraumandi hraunkvika núna um það bil að fara að springa upp á yfirborðið. Það er órói. Titringur í jörðu. Hin eilífa íslenska deila um veiðigjöld er byrjuð aftur, enda ætíð óútkljáð. Það er engin sátt í virkjana- og stóriðjumálum, frekar en fyrri daginn, og kona fer í stríð. Úrskurður Kjaradóms um laun alþingismanna mun seint gleymast. Verkalýðshreyfingin hefur verið að vígbúast með harðari afstöðu nýrra forystuafla. Orðræða um þræla og þrælahaldara fær glimrandi undirtektir á samfélagsmiðlum. Ferðamenn eru að fara. Þá tapa einhverjir peningum og verða reiðir. Líklega á HM í fótbolta eftir að fresta reiðinni aðeins, og sumarfríin í júlí, en um leið og það er búið munu margir setja hnefa sinn á loft. Það verður erfiðara fyrir VG að sitja í ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokknum. Kannski verða kosningar í október.Einsleitnin Það var stórfínt viðtal við Sólveigu Arnarsdóttur leikkonu hér í blaðinu um síðustu helgi. Þar lýsti hún muninum á Þýskalandi, þar sem hún er með annan fótinn, og Íslandi. Sólveig talaði um að sér fyndist „gríðarlegt áreiti á Íslandi frá hlutum sem ég hef engan áhuga á en þeir troða sér inn í líf mitt, hvort sem það er miðnæturopnun í Kringlunni, óumbeðin lífsstílsráðgjöf eða Eurovision.“ Ég sagði „já, nákvæmlega“ mjög hátt í huganum þegar ég las þetta. Það er oft mjög erfitt að búa á þessu landi ef maður hefur ekki sama áhuga, eða er ekki eins innstilltur, og áberandi einstaklingar eða fjölmiðlar þá stundina. Einsleitnin er svo mikil. Fámennið er yfirþyrmandi. Vei þeim Íslendingi, til dæmis, sem hefur ekki áhuga á fótbolta nú í júní. Þetta er líka svona í pólitíkinni. Nú held ég því fram, að viss reiði og ólga sé að koma upp á yfirborðið. Ég skil þessa reiði. Það er of margt í samfélaginu sem er óleyst. Of margt hefur verið hunsað. Of margir hafa það skítt. En það sem ég dæsi yfir er þetta: Hvað ef maður er samt ekki beint reiður? Eða svo ég orði þetta öðruvísi: Hvað ef maður er reiður á allt annan hátt heldur en þeir sem eru reiðastir? Verður þetta ekki enn og aftur eins og Sólveig segir: Hlutum sem maður hefur engan áhuga á — eins og til dæmis úr sér gengnum marxisma — er troðið upp á mann af reiðu fólki sem krefst þess að samfélaginu sé umturnað í þágu þeirra eigin skoðana, með skæruherðnaði og þvergirðingshætti. King eða X Mér líður illa reiðum. Reiðin er niðurrifsafl. Hún blindar. Hún er óforskömmuð. Mér finnst Martin Luther King merkari baráttumaður en Malcolm X. Ég held að samfélagsbreytingum verði náð fram með birtu og von fremur en ofsa. Kannski hlæja hinir reiðu hæðnislega að svona skoðun og eiga Facebookstatusa á lager gegn einfeldningum eins og mér. En ég er samt þessarar skoðunar. Ef maður hefur trú á opnu samfélagi, lýðræði, fjölbreytni og mannréttindum þá verður maður að hafa trú á því að samfélagsbreytingum — hvort sem það er ný stjórnarskrá eða betri kjör láglaunafólks — verði einungis náð fram með samræðu, rökum, upplýsingum og kærleiksríkum sannfæringarkrafti í bland við sveigjanleika. Það þarf að hlusta meira en maður talar. Það þarf að sýna fremur en krefjast. Sá sem sameinar, fremur en sundrar, nær mestum árangri. Í komandi reiðibylgju og átökum hef ég litla sem enga trú á því að þau sjónarmið sem ég og margir fleiri aðhyllast um samfélagsúrbætur muni heyrast mjög hátt. Ég held að rót vandans á Íslandi — ástæða þess að aldrei er til peningur hvorki í góðæri né kreppu, og svona illa gengur að leiðrétta kjör fólks — sé fólginn í gjörsamlega ónothæfum gjaldmiðli. Hann eykur misrétti og skapar ranglæti. Ég hef staðið frammi fyrir fullu Háskólabíói af mjög reiðu fólki, sem þá stundina hafði orðið fyrir hækkun á höfuðstól lána sinna út af gjaldmiðlunum, og haldið fram þessari skoðun og nánast verið púaður niður. Það er þetta sem ég á við. Það er líka þetta sem mér finnst Sólveig vera að segja. Og það er þetta sem er svo óþolandi við Ísland. Sagan sýnir ítrekað að það þarf ekki nema eina freka, reiða manneskju til þess að taka umræðuna um hin brýnustu mál, snúa henni á haus og hlaupa með hana út í móa. Þaðan er svo púað á aðra. Ég veit ekki með ykkur, en ég ætla ekki að elta. Ég ætla að lofa sjálfum mér því í komandi óróa, og alla tíð, að hafa þær skoðanir sem mér nákvæmlega sýnist og hlusta jafnframt á skoðanir annarra. Mig langar að hvetja aðra til að gera það líka. Það væri bylting í fámenninu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Guðmundur Steingrímsson Mest lesið Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Árið 2023 kemur aldrei aftur Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir Skoðun Trumpistar eru víða Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Skoðun Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks skrifar Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Veiðigjöld, gaslýsingar og valdníðsla Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar Skoðun Árið 2023 kemur aldrei aftur Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Trumpistar eru víða Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fasteignagjöld eru lág í Reykjavík Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gerræðisleg áform í anda Ráðstjórnarríkjanna Guðmundur Fertram Sigurjónsson skrifar Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar Skoðun Nýbakaðir foreldrar og óbökuð loforð Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þegar bráðamóttakan drepur þig hraðar Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Samkeppnin tryggir hag neytenda Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Stóðhryssur ekki moldvörpur Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Við getum gert betur Einar Bárðarson skrifar Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Ábyrg stefna í útlendingamálum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Týndu hermennirnir okkar Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Andrúmsloftið er að breytast. Eftir nokkurra mánaða logn, eins konar pásu í stjórnmálunum, sem tók við eftir síðustu alþingiskosningar, er kraumandi hraunkvika núna um það bil að fara að springa upp á yfirborðið. Það er órói. Titringur í jörðu. Hin eilífa íslenska deila um veiðigjöld er byrjuð aftur, enda ætíð óútkljáð. Það er engin sátt í virkjana- og stóriðjumálum, frekar en fyrri daginn, og kona fer í stríð. Úrskurður Kjaradóms um laun alþingismanna mun seint gleymast. Verkalýðshreyfingin hefur verið að vígbúast með harðari afstöðu nýrra forystuafla. Orðræða um þræla og þrælahaldara fær glimrandi undirtektir á samfélagsmiðlum. Ferðamenn eru að fara. Þá tapa einhverjir peningum og verða reiðir. Líklega á HM í fótbolta eftir að fresta reiðinni aðeins, og sumarfríin í júlí, en um leið og það er búið munu margir setja hnefa sinn á loft. Það verður erfiðara fyrir VG að sitja í ríkisstjórn með Sjálfstæðisflokknum. Kannski verða kosningar í október.Einsleitnin Það var stórfínt viðtal við Sólveigu Arnarsdóttur leikkonu hér í blaðinu um síðustu helgi. Þar lýsti hún muninum á Þýskalandi, þar sem hún er með annan fótinn, og Íslandi. Sólveig talaði um að sér fyndist „gríðarlegt áreiti á Íslandi frá hlutum sem ég hef engan áhuga á en þeir troða sér inn í líf mitt, hvort sem það er miðnæturopnun í Kringlunni, óumbeðin lífsstílsráðgjöf eða Eurovision.“ Ég sagði „já, nákvæmlega“ mjög hátt í huganum þegar ég las þetta. Það er oft mjög erfitt að búa á þessu landi ef maður hefur ekki sama áhuga, eða er ekki eins innstilltur, og áberandi einstaklingar eða fjölmiðlar þá stundina. Einsleitnin er svo mikil. Fámennið er yfirþyrmandi. Vei þeim Íslendingi, til dæmis, sem hefur ekki áhuga á fótbolta nú í júní. Þetta er líka svona í pólitíkinni. Nú held ég því fram, að viss reiði og ólga sé að koma upp á yfirborðið. Ég skil þessa reiði. Það er of margt í samfélaginu sem er óleyst. Of margt hefur verið hunsað. Of margir hafa það skítt. En það sem ég dæsi yfir er þetta: Hvað ef maður er samt ekki beint reiður? Eða svo ég orði þetta öðruvísi: Hvað ef maður er reiður á allt annan hátt heldur en þeir sem eru reiðastir? Verður þetta ekki enn og aftur eins og Sólveig segir: Hlutum sem maður hefur engan áhuga á — eins og til dæmis úr sér gengnum marxisma — er troðið upp á mann af reiðu fólki sem krefst þess að samfélaginu sé umturnað í þágu þeirra eigin skoðana, með skæruherðnaði og þvergirðingshætti. King eða X Mér líður illa reiðum. Reiðin er niðurrifsafl. Hún blindar. Hún er óforskömmuð. Mér finnst Martin Luther King merkari baráttumaður en Malcolm X. Ég held að samfélagsbreytingum verði náð fram með birtu og von fremur en ofsa. Kannski hlæja hinir reiðu hæðnislega að svona skoðun og eiga Facebookstatusa á lager gegn einfeldningum eins og mér. En ég er samt þessarar skoðunar. Ef maður hefur trú á opnu samfélagi, lýðræði, fjölbreytni og mannréttindum þá verður maður að hafa trú á því að samfélagsbreytingum — hvort sem það er ný stjórnarskrá eða betri kjör láglaunafólks — verði einungis náð fram með samræðu, rökum, upplýsingum og kærleiksríkum sannfæringarkrafti í bland við sveigjanleika. Það þarf að hlusta meira en maður talar. Það þarf að sýna fremur en krefjast. Sá sem sameinar, fremur en sundrar, nær mestum árangri. Í komandi reiðibylgju og átökum hef ég litla sem enga trú á því að þau sjónarmið sem ég og margir fleiri aðhyllast um samfélagsúrbætur muni heyrast mjög hátt. Ég held að rót vandans á Íslandi — ástæða þess að aldrei er til peningur hvorki í góðæri né kreppu, og svona illa gengur að leiðrétta kjör fólks — sé fólginn í gjörsamlega ónothæfum gjaldmiðli. Hann eykur misrétti og skapar ranglæti. Ég hef staðið frammi fyrir fullu Háskólabíói af mjög reiðu fólki, sem þá stundina hafði orðið fyrir hækkun á höfuðstól lána sinna út af gjaldmiðlunum, og haldið fram þessari skoðun og nánast verið púaður niður. Það er þetta sem ég á við. Það er líka þetta sem mér finnst Sólveig vera að segja. Og það er þetta sem er svo óþolandi við Ísland. Sagan sýnir ítrekað að það þarf ekki nema eina freka, reiða manneskju til þess að taka umræðuna um hin brýnustu mál, snúa henni á haus og hlaupa með hana út í móa. Þaðan er svo púað á aðra. Ég veit ekki með ykkur, en ég ætla ekki að elta. Ég ætla að lofa sjálfum mér því í komandi óróa, og alla tíð, að hafa þær skoðanir sem mér nákvæmlega sýnist og hlusta jafnframt á skoðanir annarra. Mig langar að hvetja aðra til að gera það líka. Það væri bylting í fámenninu.
Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir Skoðun
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar
Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar
Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar
Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar
Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar
Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir Skoðun