Stöndum vörð um fjölskyldur og samfélag! Friðrik Már Sigurðsson skrifar 29. september 2020 13:30 Þann 22. ágúst 2019 skipaði Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra, nefnd í tengslum við heildarendurskoðun laga um fæðingar- og foreldraorlof. Frumvarp nefndarinnar var svo kynnt til umsagnar í samráðsgátt stjórnvalda þann 23. september sl. Nokkur umræða hefur skapast um niðurstöðu nefndarinnar hvað varðar skiptingu orlofs, en nefndin leggur til að sjálfstæður réttur hvors foreldris verði sex mánuðir, en foreldrum verði þó heimilt að framselja einn mánuð sín á milli. Í aðsendri grein í Morgunblaðinu heldur Vilhjálmur Árnason, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, því fram að frumvarp nefndarinnar sé aðför að fæðingarorlofskerfinu. Hann stingur uppá því að áfram verði þrír mánuðir til ráðstöfunar fyrir hvort foreldri og sex mánuðir til skiptana. Halldóra Mogensen, þingmaður Pírata, hefur einnig gert tillögu nefndarinnar að umfjöllunarefni sínu og segir að “óþolandi forræðishyggja og ósveiganleiki mun bara koma til með að bitna á börnum og fjölskyldum”. Þá hefur Anna Kolbrún Árnadóttir, þingmaður Miðflokksins, lýst því yfir að Miðflokkurinn muni leggja fram tillögu þess efnis að foreldrar eigi rétt til sameiginlegs fæðingarorlofs í tólf mánuði og geti skipt þeim með sér eins og þeim hentar. Rétt er að benda á að Vilhjálmur, Halldóra og Anna Kolbrún eru fulltrúar sinna flokka í velferðarnefnd Alþingis. Innan nefndar um heildarendurskoðun laganna skapaðist opin og gagnleg umræða um það hvernig best væri að hátta skiptingu orlofs milli foreldra. Við vinnu nefndarinnar fékk hún til sín fulltrúa ýmissa hagsmunahópa sem og fræðasamfélagsins og tel ég frumvarpið í heild sinni bera þess vitni. Fulltrúar í nefndinni voru sammála um að mikilvægt væri að hafa sjálfstæðan rétt foreldra sem jafnastan og fyrir því eru margvísleg rök. Ber að nefna að niðurstöður rannsókna sýna ótvírætt fram á að sem jöfnust skipting fæðingarorlofs milli foreldra hefur margvísleg jákvæð áhrif á börn, fjölskyldur og samfélag. Eitt meginmarkmið frumvarpsins er að tryggja barni samvistir við báða foreldra. Ljóst er að ef meirihluti fæðingarorlofsins væri sameiginlegur væri barni ekki endilega tryggð samvist nema við annað foreldrið. Enda sýna rannsóknir eindregið fram á að feður taka síður orlof eftir því sem framseljanlegur tími er lengri. Hagurinn af jöfnum sjálfstæðum rétti foreldra er ríkur. Má nefna að feður verða virkari við uppeldi barna sinna og treysta sér frekar til þess að taka ákvarðanir sem varða framtíð þeirra. Virkni foreldra við uppeldi barna sinna leiðir til þess að börn leiti frekar til foreldra seinna á lífsleiðinni með erfið mál. Af þessu leiðir betra samband og sterkari tengsl milli barns og foreldris. Þá er afar athyglisvert að nefna að lífslíkur feðra sem taka orlof er marktækt lengri en þeirra sem ekki taka orlof. Fyrstu mánuðirnir og árin í lífi barns eru í senn krefjandi og gefandi tími fyrir foreldra þess. Foreldrar þurfa að takast á við nýjar áskoranir og feta ótroðnar slóðir í parasambandinu. Ef skoðuð er tölfræði þá kemur í ljós að skilnaðir eru algengir þegar börn eru á aldrinum 1-2 ára og um 60% allra skilnaða verða á fyrstu æviárum barna. Afleiðingarnar eru margvíslegar á líf þeirra einstaklinga sem um ræðir. Í þessu samhengi er nauðsynlegt að hafa í huga að sýnt hefur verið fram á að það hafi verndandi áhrif fyrir parasambandið að feður séu virkir í töku fæðingarorlofs til jafns við mæður. Rannsóknir hafa sýnt fram á mikilvægi þess að einstæðir foreldrar deili álagi og ábyrgð á uppeldi barna sinna. Þannig leiðir aukin taka fæðingarorlofs einstæðra feðra og virk þáttaka þeirra í umönnun barna sinna til sterkari fjárhagslegrar stöðu einstæðra mæðra. Jafn sjálfstæður réttur til orlofs er mikilvægur þáttur í því að brjóta niður hlekki fjárhagslegrar og félagslegrar einangrunar. Annað markmið laganna er að gera foreldrum kleift að samræma fjölskyldu- og atvinnulíf. Staðreyndin er sú að jafn sjálfstæður réttur foreldra jafnar aðstöðumun kynjanna og styrkir aðstöðu foreldra gagnvart vinnuveitendum. Þá sýna rannsóknir skýrt fram á að jöfn skipting orlofs dregur marktækt úr kynbundnum launamun. Ef við skoðum samþættingu brjóstagjafar og atvinnulífs þá felur frumvarp nefndarinnar það í sér að foreldri hafi nú í fyrsta sinn sex mánaða sjálfstæðan rétt til orlofs. Þetta tryggir rétt kvenna gagnvart atvinnurekendum til að uppfylla lágmarkskröfur Alþjóðaheilbriðismálastofnunarinnar hvað varðar brjóstagjöf. Ég má til með að nefna að Kvenréttindafélag Íslands hefur lengi barist fyrir jafnri skiptingu réttinda foreldra í fæðingarorlofi og hefur lýst yfir að endurskoðun núgildandi laga sé löngu tímabær. Þá sýnir félagið einnig mikla framsýni í afstöðu sinni að réttindum á vinnumarkaði eigi ekki að deila með öðrum. Ég tel mikilvægt að það komi fram að það frumvarp sem nú er í samráðsgátt stjórnvalda er í samræmi við stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar þar sem rík áhersla er lögð á jafnrétti kynjanna og að markviss skref verði tekin til þess að útrýma kynbundnum launamun. Þá er mikilvægt að hafa í huga að engin vísindaleg rök mæla með mikilli tilfærslu orlofs milli foreldra. Þvert á móti hefur verið sýnt fram á mikilvægi sjálfstæðra óframseljanlegra réttinda. Frumvarpið er stórt skref í átt að betra samfélagi. Það veitir börnum og foreldrum lengri tíma til samvista og gefur foreldrum jöfn tækifæri til að njóta sín í bæði fjölskyldu- og atvinnulífi. Stöndum vörð um fjölskyldur landsins og byggjum betra samfélag til framtíðar. Höfundur var formaður nefndar um heildarendurskoðun laga nr. 95/2000, um fæðingar- og foreldraorlof. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Félagsmál Fæðingarorlof Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Ómarktæk skoðanakönnun Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Ef Trump tapar kosningunum… Jun Þór Morikawa skrifar Skoðun Viðskiptaþvinganir gegn Ísrael Steinunn Þóra Árnadóttir skrifar Skoðun Áherslur ráðherra skipta máli Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Snúum hjólunum áfram Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Búðu til pláss – fyrir öll börn Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Framlengjum séreignarleiðina til að vernda heimilin Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Líf án ótta og gjöfin í andlegri vakningu Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Sjá meira
Þann 22. ágúst 2019 skipaði Ásmundur Einar Daðason, félags- og barnamálaráðherra, nefnd í tengslum við heildarendurskoðun laga um fæðingar- og foreldraorlof. Frumvarp nefndarinnar var svo kynnt til umsagnar í samráðsgátt stjórnvalda þann 23. september sl. Nokkur umræða hefur skapast um niðurstöðu nefndarinnar hvað varðar skiptingu orlofs, en nefndin leggur til að sjálfstæður réttur hvors foreldris verði sex mánuðir, en foreldrum verði þó heimilt að framselja einn mánuð sín á milli. Í aðsendri grein í Morgunblaðinu heldur Vilhjálmur Árnason, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, því fram að frumvarp nefndarinnar sé aðför að fæðingarorlofskerfinu. Hann stingur uppá því að áfram verði þrír mánuðir til ráðstöfunar fyrir hvort foreldri og sex mánuðir til skiptana. Halldóra Mogensen, þingmaður Pírata, hefur einnig gert tillögu nefndarinnar að umfjöllunarefni sínu og segir að “óþolandi forræðishyggja og ósveiganleiki mun bara koma til með að bitna á börnum og fjölskyldum”. Þá hefur Anna Kolbrún Árnadóttir, þingmaður Miðflokksins, lýst því yfir að Miðflokkurinn muni leggja fram tillögu þess efnis að foreldrar eigi rétt til sameiginlegs fæðingarorlofs í tólf mánuði og geti skipt þeim með sér eins og þeim hentar. Rétt er að benda á að Vilhjálmur, Halldóra og Anna Kolbrún eru fulltrúar sinna flokka í velferðarnefnd Alþingis. Innan nefndar um heildarendurskoðun laganna skapaðist opin og gagnleg umræða um það hvernig best væri að hátta skiptingu orlofs milli foreldra. Við vinnu nefndarinnar fékk hún til sín fulltrúa ýmissa hagsmunahópa sem og fræðasamfélagsins og tel ég frumvarpið í heild sinni bera þess vitni. Fulltrúar í nefndinni voru sammála um að mikilvægt væri að hafa sjálfstæðan rétt foreldra sem jafnastan og fyrir því eru margvísleg rök. Ber að nefna að niðurstöður rannsókna sýna ótvírætt fram á að sem jöfnust skipting fæðingarorlofs milli foreldra hefur margvísleg jákvæð áhrif á börn, fjölskyldur og samfélag. Eitt meginmarkmið frumvarpsins er að tryggja barni samvistir við báða foreldra. Ljóst er að ef meirihluti fæðingarorlofsins væri sameiginlegur væri barni ekki endilega tryggð samvist nema við annað foreldrið. Enda sýna rannsóknir eindregið fram á að feður taka síður orlof eftir því sem framseljanlegur tími er lengri. Hagurinn af jöfnum sjálfstæðum rétti foreldra er ríkur. Má nefna að feður verða virkari við uppeldi barna sinna og treysta sér frekar til þess að taka ákvarðanir sem varða framtíð þeirra. Virkni foreldra við uppeldi barna sinna leiðir til þess að börn leiti frekar til foreldra seinna á lífsleiðinni með erfið mál. Af þessu leiðir betra samband og sterkari tengsl milli barns og foreldris. Þá er afar athyglisvert að nefna að lífslíkur feðra sem taka orlof er marktækt lengri en þeirra sem ekki taka orlof. Fyrstu mánuðirnir og árin í lífi barns eru í senn krefjandi og gefandi tími fyrir foreldra þess. Foreldrar þurfa að takast á við nýjar áskoranir og feta ótroðnar slóðir í parasambandinu. Ef skoðuð er tölfræði þá kemur í ljós að skilnaðir eru algengir þegar börn eru á aldrinum 1-2 ára og um 60% allra skilnaða verða á fyrstu æviárum barna. Afleiðingarnar eru margvíslegar á líf þeirra einstaklinga sem um ræðir. Í þessu samhengi er nauðsynlegt að hafa í huga að sýnt hefur verið fram á að það hafi verndandi áhrif fyrir parasambandið að feður séu virkir í töku fæðingarorlofs til jafns við mæður. Rannsóknir hafa sýnt fram á mikilvægi þess að einstæðir foreldrar deili álagi og ábyrgð á uppeldi barna sinna. Þannig leiðir aukin taka fæðingarorlofs einstæðra feðra og virk þáttaka þeirra í umönnun barna sinna til sterkari fjárhagslegrar stöðu einstæðra mæðra. Jafn sjálfstæður réttur til orlofs er mikilvægur þáttur í því að brjóta niður hlekki fjárhagslegrar og félagslegrar einangrunar. Annað markmið laganna er að gera foreldrum kleift að samræma fjölskyldu- og atvinnulíf. Staðreyndin er sú að jafn sjálfstæður réttur foreldra jafnar aðstöðumun kynjanna og styrkir aðstöðu foreldra gagnvart vinnuveitendum. Þá sýna rannsóknir skýrt fram á að jöfn skipting orlofs dregur marktækt úr kynbundnum launamun. Ef við skoðum samþættingu brjóstagjafar og atvinnulífs þá felur frumvarp nefndarinnar það í sér að foreldri hafi nú í fyrsta sinn sex mánaða sjálfstæðan rétt til orlofs. Þetta tryggir rétt kvenna gagnvart atvinnurekendum til að uppfylla lágmarkskröfur Alþjóðaheilbriðismálastofnunarinnar hvað varðar brjóstagjöf. Ég má til með að nefna að Kvenréttindafélag Íslands hefur lengi barist fyrir jafnri skiptingu réttinda foreldra í fæðingarorlofi og hefur lýst yfir að endurskoðun núgildandi laga sé löngu tímabær. Þá sýnir félagið einnig mikla framsýni í afstöðu sinni að réttindum á vinnumarkaði eigi ekki að deila með öðrum. Ég tel mikilvægt að það komi fram að það frumvarp sem nú er í samráðsgátt stjórnvalda er í samræmi við stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar þar sem rík áhersla er lögð á jafnrétti kynjanna og að markviss skref verði tekin til þess að útrýma kynbundnum launamun. Þá er mikilvægt að hafa í huga að engin vísindaleg rök mæla með mikilli tilfærslu orlofs milli foreldra. Þvert á móti hefur verið sýnt fram á mikilvægi sjálfstæðra óframseljanlegra réttinda. Frumvarpið er stórt skref í átt að betra samfélagi. Það veitir börnum og foreldrum lengri tíma til samvista og gefur foreldrum jöfn tækifæri til að njóta sín í bæði fjölskyldu- og atvinnulífi. Stöndum vörð um fjölskyldur landsins og byggjum betra samfélag til framtíðar. Höfundur var formaður nefndar um heildarendurskoðun laga nr. 95/2000, um fæðingar- og foreldraorlof.
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun
Skoðun Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar
Davíð Oddsson stendur ekki við eigin ritsjórnarstefnu - Þolir og birtir ekki gagnrýni á eigin skrif Ole Anton Bieltvedt Skoðun