Fólk á flótta svelt til hlýðni Björn Leví Gunnarsson skrifar 20. janúar 2023 15:30 Ein af tillögum dómsmálaráðherra í útlendingafrumvarpinu er að svipta umsækjendur réttindum 30 dögum eftir að ákvörðun verður „endanleg á stjórnsýslustigi”. Á mannamáli þýðir þetta að eftir að kærunefnd útlendingamála hefur skilað sinni niðurstöðu um umsóknina gilda réttindi umsækjandans aðeins í 30 daga í viðbót. Þetta á ekki bara við um fæði og húsaskjól, heldur einnig heilbrigðisþjónustu. Á þessu ákvæði er undantekning: “Þó er ekki heimilt að fella niður réttindi barna, foreldra eða umsjónarmanna þeirra og annarra heimilismanna sem teljast til ættingja barna, barnshafandi kvenna, alvarlega veikra einstaklinga og fatlaðra einstaklinga með langvarandi stuðningsþarfir”. Enn eitt flækjustigið En hvað með barn sem er einsamalt á ferð og verður 18 ára á meðan málsmeðferð stendur? Hvað með einstaklinga sem bíða brottflutnings af hálfu stjórnvalda sem dregst fram yfir þessa 30 daga? Svo margt er óskýrt og illa unnið. Svona hroðvirkni býr til undantekningartilfelli, tilfelli sem falla milli stafs og hurðar, og bæta við meiri vinnu í kringum umsóknirnar. Útlendingafrumvarpið býr bara til enn annað flækjustigið sem þarf að skoða og rökstyðja og býr til enn meiri vinnu fyrir stjórnsýsluna í málsmeðferð og kæruferli. Samt segja Sjálfstæðismenn að þetta frumvarp eigi að bæta skilvirkni kerfisins. Það er augljóslega vitleysa. Kannski er bara verið að huga að kostnaði í svona fullyrðingum, en það gengur ekki einu sinni upp heldur – því það eru ekki svo margir sem falla undir þessar undantekningar. Að minnsta kosti ekki það margir að það borgi upp stjórnsýslukostnaðinn og möguleikann á því að rangar ákvarðanir séu teknar vegna þessara undantekninga – og jafnvel með tilheyrandi réttarhöldum og skaðabótum í kjölfarið. Ekki spurning um peninga Þegar allt kemur til alls snýst þetta fyrst og fremst um að gera stjórnvöldum kleift að henda fólki úr landi, ekki að spara peninga. Fólk vill stundum láta eins og það sé svo rosalega aðlaðandi að koma til Íslands að hingað flykkist tækifærissinnar sem þykist vera flóttafólk – en við vitum fullvel að sú er ekki raunin. Lang, lang flestir umsækjendur sækja um alþjóðlega vernd í góðri trú um að þau hafi rétt á því. Enda vitum við að fjöldi svokallaðra “tilhæfulausra” umsókna er hverfandi lítill: “Frá upphafi árs 2020 til ársloka 2022 [hafa] alls 32 umsóknir um alþjóðlega vernd verið metnar tilhæfulausar. Þar af voru níu árið 2020, fjórtán árið 2021 og níu í fyrra.” Af þúsundum umsókna eru örfáar tilhæfulausar. Og engan ætti að undra að tilhæfulausar umsóknir séu fáar sem engar, enda er hlutskipti umsækjenda um alþjóðlega vernd ekki sérstaklega öfundsvert. Fólk sem hefur þurft að yfirgefa átthaga sína vegna ofsókna eða ofbeldis kemur hingað til lands og er mætt með tortryggni. Umsækjendur fá nokkra þúsundkalla á mánuði í vasapening frá ríkinu og herbergiskytru sem þau deila með öðru fólki. Það er ekki eftirsóknarvert líf að koma hingað til lands til þess eins að velkjast um í kerfinu. Umsækjendur um vernd sveltir til hlýðni En einmitt á þessum vitleysisforsendum á að gera kerfið ennþá flóknara og óskilvirkara, með þeim afleiðingum að enn fleiri umsækjendur lenda á götunni með tilheyrandi aukalegum kostnaði fyrir kerfið, álagi á heilbrigðisstofnanir og aðra opinbera þjónustu. Fólk sem kemst ekki af landi brott sjálft fer auðvitað ekkert og verður því einfaldlega á götunni - nema kannski að það verði fórnarlamb mansals. Í rauninni er ríkisstjórnin hér að leggja til að lögum samkvæmt verði stjórnvöldum kleift að svelta umsækjendur um alþjóðlega vernd til hlýðni – siðleysi bundið í lög. Hérna er verið að selja mannréttindi fyrir algjöran spottprís: áframhaldandi ríkisstjórnarsamstarf. Ég vona að Katrín Jakobsdóttir og þingflokkur Vinstri grænna eigi góðar birgðir af svefnlyfjum. Ef ég væri í þeirra stöðu þyrfti ég á þeim að halda ef ég ætlaði að sofa á næturnar með þetta á samviskunni. Höfundur er þingmaður Pírata. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Björn Leví Gunnarsson Píratar Ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur Hælisleitendur Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson Skoðun Fjárfestavernd sem gengur of langt? Baldvin Ingi Sigurðsson Skoðun Æfðu þig í virkum og uppbyggilegum viðbrögðum Ingrid Kuhlman Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir skrifar Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir skrifar Skoðun Fjárfestavernd sem gengur of langt? Baldvin Ingi Sigurðsson skrifar Skoðun Æfðu þig í virkum og uppbyggilegum viðbrögðum Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Skoðun Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert Regína Ásvaldsdóttir skrifar Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Tilvera okkar er undarlegt ferðalag Hópur meðlima No Borders skrifar Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Það að þrá börn eða ekki Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Tímanna tákn? Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar Jón Pétursson skrifar Skoðun Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi Ásgeir Daníelsson skrifar Skoðun Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna? Kristín Jónsdóttir skrifar Sjá meira
Ein af tillögum dómsmálaráðherra í útlendingafrumvarpinu er að svipta umsækjendur réttindum 30 dögum eftir að ákvörðun verður „endanleg á stjórnsýslustigi”. Á mannamáli þýðir þetta að eftir að kærunefnd útlendingamála hefur skilað sinni niðurstöðu um umsóknina gilda réttindi umsækjandans aðeins í 30 daga í viðbót. Þetta á ekki bara við um fæði og húsaskjól, heldur einnig heilbrigðisþjónustu. Á þessu ákvæði er undantekning: “Þó er ekki heimilt að fella niður réttindi barna, foreldra eða umsjónarmanna þeirra og annarra heimilismanna sem teljast til ættingja barna, barnshafandi kvenna, alvarlega veikra einstaklinga og fatlaðra einstaklinga með langvarandi stuðningsþarfir”. Enn eitt flækjustigið En hvað með barn sem er einsamalt á ferð og verður 18 ára á meðan málsmeðferð stendur? Hvað með einstaklinga sem bíða brottflutnings af hálfu stjórnvalda sem dregst fram yfir þessa 30 daga? Svo margt er óskýrt og illa unnið. Svona hroðvirkni býr til undantekningartilfelli, tilfelli sem falla milli stafs og hurðar, og bæta við meiri vinnu í kringum umsóknirnar. Útlendingafrumvarpið býr bara til enn annað flækjustigið sem þarf að skoða og rökstyðja og býr til enn meiri vinnu fyrir stjórnsýsluna í málsmeðferð og kæruferli. Samt segja Sjálfstæðismenn að þetta frumvarp eigi að bæta skilvirkni kerfisins. Það er augljóslega vitleysa. Kannski er bara verið að huga að kostnaði í svona fullyrðingum, en það gengur ekki einu sinni upp heldur – því það eru ekki svo margir sem falla undir þessar undantekningar. Að minnsta kosti ekki það margir að það borgi upp stjórnsýslukostnaðinn og möguleikann á því að rangar ákvarðanir séu teknar vegna þessara undantekninga – og jafnvel með tilheyrandi réttarhöldum og skaðabótum í kjölfarið. Ekki spurning um peninga Þegar allt kemur til alls snýst þetta fyrst og fremst um að gera stjórnvöldum kleift að henda fólki úr landi, ekki að spara peninga. Fólk vill stundum láta eins og það sé svo rosalega aðlaðandi að koma til Íslands að hingað flykkist tækifærissinnar sem þykist vera flóttafólk – en við vitum fullvel að sú er ekki raunin. Lang, lang flestir umsækjendur sækja um alþjóðlega vernd í góðri trú um að þau hafi rétt á því. Enda vitum við að fjöldi svokallaðra “tilhæfulausra” umsókna er hverfandi lítill: “Frá upphafi árs 2020 til ársloka 2022 [hafa] alls 32 umsóknir um alþjóðlega vernd verið metnar tilhæfulausar. Þar af voru níu árið 2020, fjórtán árið 2021 og níu í fyrra.” Af þúsundum umsókna eru örfáar tilhæfulausar. Og engan ætti að undra að tilhæfulausar umsóknir séu fáar sem engar, enda er hlutskipti umsækjenda um alþjóðlega vernd ekki sérstaklega öfundsvert. Fólk sem hefur þurft að yfirgefa átthaga sína vegna ofsókna eða ofbeldis kemur hingað til lands og er mætt með tortryggni. Umsækjendur fá nokkra þúsundkalla á mánuði í vasapening frá ríkinu og herbergiskytru sem þau deila með öðru fólki. Það er ekki eftirsóknarvert líf að koma hingað til lands til þess eins að velkjast um í kerfinu. Umsækjendur um vernd sveltir til hlýðni En einmitt á þessum vitleysisforsendum á að gera kerfið ennþá flóknara og óskilvirkara, með þeim afleiðingum að enn fleiri umsækjendur lenda á götunni með tilheyrandi aukalegum kostnaði fyrir kerfið, álagi á heilbrigðisstofnanir og aðra opinbera þjónustu. Fólk sem kemst ekki af landi brott sjálft fer auðvitað ekkert og verður því einfaldlega á götunni - nema kannski að það verði fórnarlamb mansals. Í rauninni er ríkisstjórnin hér að leggja til að lögum samkvæmt verði stjórnvöldum kleift að svelta umsækjendur um alþjóðlega vernd til hlýðni – siðleysi bundið í lög. Hérna er verið að selja mannréttindi fyrir algjöran spottprís: áframhaldandi ríkisstjórnarsamstarf. Ég vona að Katrín Jakobsdóttir og þingflokkur Vinstri grænna eigi góðar birgðir af svefnlyfjum. Ef ég væri í þeirra stöðu þyrfti ég á þeim að halda ef ég ætlaði að sofa á næturnar með þetta á samviskunni. Höfundur er þingmaður Pírata.
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út? Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar
Skoðun Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar