Strokkur vélarinnar gaf sig vegna málmþreytubrots í gormi Bjarki Sigurðsson skrifar 28. apríl 2023 14:35 Flugmaður vélarinnar fann góðan stað ofan á Nýjabæjarfjalli til að lenda á. Landhelgisgæslan Flugvél sem nauðlenti á Fúlukinnarfjalli í júlí síðasta sumar var með brotinn gormahaldara og ábótavana smurningu á strokki. Er því beint til umsjónarmanna véla með svipaða hreyfla að huga vel að tengingu olíuleiðsna. Þá er því beint til hönnuðar vélarinnar að endurskoða notkun á riffluðum málmrörum í olíkerfi hreyfilsins. Þetta kemur fram í niðurstöðum Rannsóknarnefndar samgönguslysa (RNSA). Þar er farið ítarlega yfir atburðina fyrir nauðlendinguna. Fjallað var um nauðlendinguna í kvöldfréttum Stöðvar 2 í fyrrasumar. Klippa: Sluppu með skrekkinn eftir nauðlendingu Flugmaðurinn lagði af stað, ásamt einum farþega, frá flugvellinum á Akureyri klukkan rúmlega hálf sjö að kvöldi til, og var stefnan sett á fisflugvöllinn á Hólmsheiði í Reykjavík. Flaug flugmaðurinn vélinni inn Eyjafjörðinn og svo beygði hann til suðvesturs við Melgerðismela. Þá hækkaði hann flugið úr tvö þúsund fetum upp í fjögur þúsund fet. Þar næst flaug hann yfir Litladalsfjall og tók hann stefnu til vesturs þar sem hann hugðist fljúga vestan Hofsjökuls. Eftir klifrið tók hann eftir því að eldsneytisþrýstingur var frekar lágur. Hann prófaði að kveikja á rafmagnseldsneytisdælunni til að athuga hvort að það hækkaði þrýstinginn en ekkert gerðist. Því slökkti hann aftur á dælunni. Flugleiðin frá Akureyri.RNSA Því næst hækkaði hann flugið um fjögur hundruð fet til þess að hafa meiri fjarlægð við fjallatoppa og minnka líkur á ókyrrð. Þegar hann flaug síðan yfir Fúlukinnarfjall í tæplega 4.500 feta hæð, stöðvaðist hreyfillinn snögglega. „Flugmaðurinn fann í kjölfarið lykt, svipaða og þegar brætt er úr mótor og farþeginn varð var við smá reyk þegar hreyfillinn gaf sig. Flugmaðurinn setti rafmagnseldsneytisdæluna á, blöndungshitarann á, snéri kveikjurofa af og aftur á og reyndi að endurræsa hreyfilinn, án árangurs og voru þessi neyðarviðbrögð framkvæmd samkvæmt neyðargátlista, eftir minni,“ segir í skýrslunni. Sendi hann út neyðarkall og tilkynnti um vélarbilun og að hann þyrfti að nauðlenda en fékk ekkert svar. Hann skipti yfir á neyðartíðnina og barst flugturninum á Akureyrarflugvelli þá kallið. Mun það hafa borist klukkan tvær mínútur yfir sjö, tuttugu mínútum eftir flugtak. Hóf flugmaðurinn leit að heppilegum nauðlendingarstað og sá hann stað á Fúlukinnarfjalli. „Flugmaðurinn stefndi á fyrirhugaðan nauðlendingarstað, setti vængbörð niður og minnkaði flughraðann niður í rúmlega 60 km/klst í lokaaðfluginu. Rétt fyrir lendingu slétti hann úr flugferlinum (flare out) og lenti flugvélinni á Fúlukinnarfjalli. Vegna grófs jarðvegar hægði flugvélin hratt á sér og tiplaði flugmaðurinn aðeins lítillega á bremsurnar í stað þess að beita fullum bremsum, til þess að koma í veg fyrir að flugvélin steyptist yfir sig. Heppnaðist lendingin vel,“ segir í skýrslunni. Tilkynnti flugmaðurinn að þeir væru lentir og að bæði hann og farþeginn væru óslasaðir. Hafði hann samband við aðrar flugvélar í yfirflugi og fékk þær til að gefa upp staðsetningu vélarinnar sem komið var áfram til flugstjórnar í Reykjavík. Þá hringdi hann margoft í Neyðarlínuna en sambandið við hana var mjög brotið vegna lélegs símasambands á fjallinu. „Að sögn flugmannsins var smá gola og heiðskírt á Fúlukinnarfjalli. Flugmaðurinn og farþeginn voru vel útbúnir. Flugmaðurinn var í gönguskóm og hettupeysu og með 6 lopapeysu og vindjakka með sér. Farþeginn var í strigaskóm, í peysu og með jakka. Þeir voru með smá nesti með sér og nýbúnir að borða fyrir flugtak. Voru gönguhópar björgunarsveita ræstir út, en þegar í ljós kom að 8 tíma ganga væri að nauðlendingarstaðnum var þeim snúið við og ákveðið að ræsa út þyrlu Landhelgisgæslu Íslands,“ segir í skýrslunni. Þyrlan kom og sótti flugmanninn og farþegann klukkan 20:43, klukkutíma og fjörutíu mínútum eftir nauðlendinguna. Við skoðun nefndarinnar kom í ljós að gormahaldari fyrir ventil á strokki tvö var brotinn. Þá vantaði að miklu leyti olíusmurningu á sama strokki. Einnig fannst minniháttar olíusmit á tengjum fyrir olíuleiðslu hreyfilsins við hitanema á soghlið olíukerfisins. Því er hugsanlegt að loft hafi komist inn í soghlið olíukerfisins, en sog er í olíukerfinu á milli olíukúts og olíudælunnar. Brotinn gormahaldari fyrir ventil á strokki nr. 2.RNSA Riffluðu málmrörin sem notuð voru sem olíuleiðslur í hreyfli vélarinnar á soghlið olíukerfisins eru notaðar meðal annars í eldsneytiskerfi flugvélarinnar. Þessi riffluðu málmrör eru með minna þvermál en upprunalegu Rotax olíuleiðslurnar. Þar sem að málmrörin gengu inn í stutta stubba af gúmmíleiðslum, samskonar Rotax olíuleiðslum, var hætta á að tengingarnar væru ekki nægilega þéttar og loft kæmist inn í soghlið olíukerfisins. „Á rannsóknarstiginu skoðaði Fisfélag Reykjavíkur önnur Savannah S loftför. Þá kom í ljós að riffluðu INOX málmrörin voru einnig notuð sem olíuleiðslur á þeim, bæði í tilfelli loftfara sem höfðu verið heimasmíðuð sem og í tilfelli loftfara framleiddum af I.C.P. S.r.l. Við eina slíka skoðun fannst gat á rifflaða INOX málmrörinu sem liggur frá hitanemanum og yfir í olíudæluna,“ segir í skýrslunni. Að mati nefndarinnar var frágangur á tengingum INOX olíuleiðslanna varhugaverður. Hætta sé á að tengingar séu óþéttar og að loft komist inn í soghlið olíukerfisins. „Einn af strokkum vélarinnar var sendur erlendis til frekari rannsókna og kom í ljós að í honum var brotinn gormahaldari fyrir ventil. Efnisrannsókn sem framkvæmd var á brotna gormahaldaranum leiddi í ljós að hann gaf sig vegna málmþreytubrots, sem átti upptök sín á öðrum helmingi hans,“ segir í skýrslunni. Upptök málmþreytubrotsins á svæðinu í rauða kassanum.RNSA Nefndin telur líklegt að frumorsök þess að gormahaldari strokks nr. 2 gaf sig hafi verið loft í olíukerfinu, sem komst inn um óþétt tengi á soghlið olíukerfisins. Ekki er þó hægt að útiloka að um efnisgalla hafi verið að ræða í gormahaldaranum. Þá er talið að riffluðu málmrörin séu ekki heppilegar olíuleiðslur á soghlið olíukerfisins þar sem hætta sé á að tengingar við þau séu óþéttar. Æskilegra væri að leiðslurnar væru gúmmíleiðslur. Samgönguslys Fréttir af flugi Eyjafjarðarsveit Mest lesið Föst í Portúgal: „Siðlaust“ að fljúga vélunum út í morgun Innlent Bílstjórinn þrettán ára Innlent Ekki erfitt að vera föst í 25 gráðum en ástæðan sorgleg Innlent Orrustuþotur yfir Borgundarhólmi og drónar trufla flug í Noregi Erlent Fyrrverandi landgönguliði drap að minnsta kosti fjóra í Michigan Erlent „Virðist bitna á saklausum ferðamönnum“ Innlent „Óvænt og líka mjög leiðinlegt“ Innlent Adams hættir og Cuomo og Mamdani skiptast á skotum Erlent Sjokk, stress og særindi í Leifsstöð Innlent Vísað burtu af hóteli og svo handtekinn í sameign Innlent Fleiri fréttir Sjokk, stress og særindi í Leifsstöð Bein útsending: Lýðheilsuvísar 2025 kynntir Ekki erfitt að vera föst í 25 gráðum en ástæðan sorgleg „Óvænt og líka mjög leiðinlegt“ Play hættir að fljúga, hundruð missa vinnuna og strandaglópar í Leifsstöð Föst í Portúgal: „Siðlaust“ að fljúga vélunum út í morgun Fara yfir stöðuna vegna Play og skipuleggja sig Bílstjórinn þrettán ára Vísað burtu af hóteli og svo handtekinn í sameign 29 prósent heimila skipuð einstæðingum: „Meðvituð ákvörðun til að njóta frelsis“ Aldrei neinn afsláttur gefinn í flugprófunum Allt niður í þriggja mánaða fiðluleikara „Virðist bitna á saklausum ferðamönnum“ „Ákveðinn miski“ að geta ekki treyst vatninu Flúði próflaus undan lögreglu með einum of marga farþega þegar bíllinn valt Umfangsmiklar árásir og símengað neysluvatn Báturinn áður sokkið í sömu höfn og án skýringar Drukkinn ökumaður keyrði á þrjá bíla og reyndi að stinga af Um 200 nemendur eru í lögreglunámi á Akureyri Skora á Snorra að gefa kost á sér Bíll valt eftir flótta undan lögreglu og þrír slösuðust Reiknað með afskiptum af öllum samkomum Vítisengla Lögreglan með málið til rannsóknar Áframhaldandi aðgerðir gegn Vítisenglum Geirfinnsmálið, orkuöflun, gjaldeyrishöftin og íslenskan á Sprengisandi Drógu aflvana bát í land í Neskaupstað Með bílinn fullan af fíkniefnum „Það verður boðið fram í nafni VG“ Loka aftur fyrir umferð á slóðum Vítisengla „Þjóðaröryggisráð er ekki upp á punt“ Sjá meira
Þetta kemur fram í niðurstöðum Rannsóknarnefndar samgönguslysa (RNSA). Þar er farið ítarlega yfir atburðina fyrir nauðlendinguna. Fjallað var um nauðlendinguna í kvöldfréttum Stöðvar 2 í fyrrasumar. Klippa: Sluppu með skrekkinn eftir nauðlendingu Flugmaðurinn lagði af stað, ásamt einum farþega, frá flugvellinum á Akureyri klukkan rúmlega hálf sjö að kvöldi til, og var stefnan sett á fisflugvöllinn á Hólmsheiði í Reykjavík. Flaug flugmaðurinn vélinni inn Eyjafjörðinn og svo beygði hann til suðvesturs við Melgerðismela. Þá hækkaði hann flugið úr tvö þúsund fetum upp í fjögur þúsund fet. Þar næst flaug hann yfir Litladalsfjall og tók hann stefnu til vesturs þar sem hann hugðist fljúga vestan Hofsjökuls. Eftir klifrið tók hann eftir því að eldsneytisþrýstingur var frekar lágur. Hann prófaði að kveikja á rafmagnseldsneytisdælunni til að athuga hvort að það hækkaði þrýstinginn en ekkert gerðist. Því slökkti hann aftur á dælunni. Flugleiðin frá Akureyri.RNSA Því næst hækkaði hann flugið um fjögur hundruð fet til þess að hafa meiri fjarlægð við fjallatoppa og minnka líkur á ókyrrð. Þegar hann flaug síðan yfir Fúlukinnarfjall í tæplega 4.500 feta hæð, stöðvaðist hreyfillinn snögglega. „Flugmaðurinn fann í kjölfarið lykt, svipaða og þegar brætt er úr mótor og farþeginn varð var við smá reyk þegar hreyfillinn gaf sig. Flugmaðurinn setti rafmagnseldsneytisdæluna á, blöndungshitarann á, snéri kveikjurofa af og aftur á og reyndi að endurræsa hreyfilinn, án árangurs og voru þessi neyðarviðbrögð framkvæmd samkvæmt neyðargátlista, eftir minni,“ segir í skýrslunni. Sendi hann út neyðarkall og tilkynnti um vélarbilun og að hann þyrfti að nauðlenda en fékk ekkert svar. Hann skipti yfir á neyðartíðnina og barst flugturninum á Akureyrarflugvelli þá kallið. Mun það hafa borist klukkan tvær mínútur yfir sjö, tuttugu mínútum eftir flugtak. Hóf flugmaðurinn leit að heppilegum nauðlendingarstað og sá hann stað á Fúlukinnarfjalli. „Flugmaðurinn stefndi á fyrirhugaðan nauðlendingarstað, setti vængbörð niður og minnkaði flughraðann niður í rúmlega 60 km/klst í lokaaðfluginu. Rétt fyrir lendingu slétti hann úr flugferlinum (flare out) og lenti flugvélinni á Fúlukinnarfjalli. Vegna grófs jarðvegar hægði flugvélin hratt á sér og tiplaði flugmaðurinn aðeins lítillega á bremsurnar í stað þess að beita fullum bremsum, til þess að koma í veg fyrir að flugvélin steyptist yfir sig. Heppnaðist lendingin vel,“ segir í skýrslunni. Tilkynnti flugmaðurinn að þeir væru lentir og að bæði hann og farþeginn væru óslasaðir. Hafði hann samband við aðrar flugvélar í yfirflugi og fékk þær til að gefa upp staðsetningu vélarinnar sem komið var áfram til flugstjórnar í Reykjavík. Þá hringdi hann margoft í Neyðarlínuna en sambandið við hana var mjög brotið vegna lélegs símasambands á fjallinu. „Að sögn flugmannsins var smá gola og heiðskírt á Fúlukinnarfjalli. Flugmaðurinn og farþeginn voru vel útbúnir. Flugmaðurinn var í gönguskóm og hettupeysu og með 6 lopapeysu og vindjakka með sér. Farþeginn var í strigaskóm, í peysu og með jakka. Þeir voru með smá nesti með sér og nýbúnir að borða fyrir flugtak. Voru gönguhópar björgunarsveita ræstir út, en þegar í ljós kom að 8 tíma ganga væri að nauðlendingarstaðnum var þeim snúið við og ákveðið að ræsa út þyrlu Landhelgisgæslu Íslands,“ segir í skýrslunni. Þyrlan kom og sótti flugmanninn og farþegann klukkan 20:43, klukkutíma og fjörutíu mínútum eftir nauðlendinguna. Við skoðun nefndarinnar kom í ljós að gormahaldari fyrir ventil á strokki tvö var brotinn. Þá vantaði að miklu leyti olíusmurningu á sama strokki. Einnig fannst minniháttar olíusmit á tengjum fyrir olíuleiðslu hreyfilsins við hitanema á soghlið olíukerfisins. Því er hugsanlegt að loft hafi komist inn í soghlið olíukerfisins, en sog er í olíukerfinu á milli olíukúts og olíudælunnar. Brotinn gormahaldari fyrir ventil á strokki nr. 2.RNSA Riffluðu málmrörin sem notuð voru sem olíuleiðslur í hreyfli vélarinnar á soghlið olíukerfisins eru notaðar meðal annars í eldsneytiskerfi flugvélarinnar. Þessi riffluðu málmrör eru með minna þvermál en upprunalegu Rotax olíuleiðslurnar. Þar sem að málmrörin gengu inn í stutta stubba af gúmmíleiðslum, samskonar Rotax olíuleiðslum, var hætta á að tengingarnar væru ekki nægilega þéttar og loft kæmist inn í soghlið olíukerfisins. „Á rannsóknarstiginu skoðaði Fisfélag Reykjavíkur önnur Savannah S loftför. Þá kom í ljós að riffluðu INOX málmrörin voru einnig notuð sem olíuleiðslur á þeim, bæði í tilfelli loftfara sem höfðu verið heimasmíðuð sem og í tilfelli loftfara framleiddum af I.C.P. S.r.l. Við eina slíka skoðun fannst gat á rifflaða INOX málmrörinu sem liggur frá hitanemanum og yfir í olíudæluna,“ segir í skýrslunni. Að mati nefndarinnar var frágangur á tengingum INOX olíuleiðslanna varhugaverður. Hætta sé á að tengingar séu óþéttar og að loft komist inn í soghlið olíukerfisins. „Einn af strokkum vélarinnar var sendur erlendis til frekari rannsókna og kom í ljós að í honum var brotinn gormahaldari fyrir ventil. Efnisrannsókn sem framkvæmd var á brotna gormahaldaranum leiddi í ljós að hann gaf sig vegna málmþreytubrots, sem átti upptök sín á öðrum helmingi hans,“ segir í skýrslunni. Upptök málmþreytubrotsins á svæðinu í rauða kassanum.RNSA Nefndin telur líklegt að frumorsök þess að gormahaldari strokks nr. 2 gaf sig hafi verið loft í olíukerfinu, sem komst inn um óþétt tengi á soghlið olíukerfisins. Ekki er þó hægt að útiloka að um efnisgalla hafi verið að ræða í gormahaldaranum. Þá er talið að riffluðu málmrörin séu ekki heppilegar olíuleiðslur á soghlið olíukerfisins þar sem hætta sé á að tengingar við þau séu óþéttar. Æskilegra væri að leiðslurnar væru gúmmíleiðslur.
Samgönguslys Fréttir af flugi Eyjafjarðarsveit Mest lesið Föst í Portúgal: „Siðlaust“ að fljúga vélunum út í morgun Innlent Bílstjórinn þrettán ára Innlent Ekki erfitt að vera föst í 25 gráðum en ástæðan sorgleg Innlent Orrustuþotur yfir Borgundarhólmi og drónar trufla flug í Noregi Erlent Fyrrverandi landgönguliði drap að minnsta kosti fjóra í Michigan Erlent „Virðist bitna á saklausum ferðamönnum“ Innlent „Óvænt og líka mjög leiðinlegt“ Innlent Adams hættir og Cuomo og Mamdani skiptast á skotum Erlent Sjokk, stress og særindi í Leifsstöð Innlent Vísað burtu af hóteli og svo handtekinn í sameign Innlent Fleiri fréttir Sjokk, stress og særindi í Leifsstöð Bein útsending: Lýðheilsuvísar 2025 kynntir Ekki erfitt að vera föst í 25 gráðum en ástæðan sorgleg „Óvænt og líka mjög leiðinlegt“ Play hættir að fljúga, hundruð missa vinnuna og strandaglópar í Leifsstöð Föst í Portúgal: „Siðlaust“ að fljúga vélunum út í morgun Fara yfir stöðuna vegna Play og skipuleggja sig Bílstjórinn þrettán ára Vísað burtu af hóteli og svo handtekinn í sameign 29 prósent heimila skipuð einstæðingum: „Meðvituð ákvörðun til að njóta frelsis“ Aldrei neinn afsláttur gefinn í flugprófunum Allt niður í þriggja mánaða fiðluleikara „Virðist bitna á saklausum ferðamönnum“ „Ákveðinn miski“ að geta ekki treyst vatninu Flúði próflaus undan lögreglu með einum of marga farþega þegar bíllinn valt Umfangsmiklar árásir og símengað neysluvatn Báturinn áður sokkið í sömu höfn og án skýringar Drukkinn ökumaður keyrði á þrjá bíla og reyndi að stinga af Um 200 nemendur eru í lögreglunámi á Akureyri Skora á Snorra að gefa kost á sér Bíll valt eftir flótta undan lögreglu og þrír slösuðust Reiknað með afskiptum af öllum samkomum Vítisengla Lögreglan með málið til rannsóknar Áframhaldandi aðgerðir gegn Vítisenglum Geirfinnsmálið, orkuöflun, gjaldeyrishöftin og íslenskan á Sprengisandi Drógu aflvana bát í land í Neskaupstað Með bílinn fullan af fíkniefnum „Það verður boðið fram í nafni VG“ Loka aftur fyrir umferð á slóðum Vítisengla „Þjóðaröryggisráð er ekki upp á punt“ Sjá meira