Undirbúa málshöfðun á hendur ríkinu vegna lokana í Grindavík Vésteinn Örn Pétursson skrifar 21. desember 2023 19:24 Jón Steinar Gunnlaugsson, fyrrverandi hæstaréttardómari. Vísir/Vilhelm Fyrrverandi hæstaréttardómarinn Jón Steinar Gunnlaugsson hefur tekið að sér mál nokkurra Grindvíkinga sem hyggja á málshöfðun á hendur ríkinu vegna lokana í Grindavík. Jón telur stjórnvöldum ekki heimilt að banna Grindvíkingum að fara til sinna heima, en þeir hafa búið við strangar takmarkanir um hvort og hvenær þeir mega vera í bænum frá því snemma í nóvember. Jón Steinar segir í samtali við fréttastofu að til hans hafi leitað Grindvíkingar og til standi að höfða mál vegna lokana í bænum. „Okkur liggur náttúrulega á, þannig að við reynum að hraða því eins og hægt er,“ segir Jón Steinar í samtali við Vísi. Hann sé ekki með tölu á þeim sem hafi leitað til hans, en málið verði höfðað í nafni eins þeirra. Það sé af réttarfarslegum ástæðum en niðurstaða í því máli muni hafa fordæmisgildi fyrir mál hinna. Safna upplýsingum um ákvarðanir lögreglu „Nú erum við að leita eftir upplýsingum um hvenær hvaða ákvarðanir voru teknar. Við þurfum að tímasetja þær til að geta haft þær réttar í dómkröfunum,“ segir Jón Steinar og bætir við að lögreglustjóranum á Suðurnesjum hafi verið sent bréf í gær þar sem óskað hafi verið eftir tímasetningum einstaka ákvarðana varðandi lokanir bæjarins. Málið sé því enn á frumstigum og ekki ljóst hverju verði byggt á nákvæmlega. „Svo munum við biðja um flýtimeðferð á málinu. Það er heimilt í lögum þegar sérstaklega stendur á að fá slíka meðferð,“ segir Jón Steinar, og telur augljóst að hér sé um slíkt mál að ræða. Þurfi að leggja aðra í hættu Fyrr í dag birti Jón Steinar færslu á Facebook, sem ber yfirskriftina „Lagaleg sjónarmið um rétt íbúa í Grindavík til að fara til heimila sinna þrátt fyrir bann stjórnvalda“. Þar tekur Jón Steinar til þrjú atriði, máli sínu til stuðnings. Færsluna birti hann í tilefni málsins sem nú er í undirbúningi. Hann segir óheimilt að meina mönnum að fara til heimila sinna nema að lágmarki sé sýnt fram á að öðrum mönnum stafi hætta af för þeirra þangað. Jón Steinar segir stjórnvöld sjálf líklega ekki tefla þeim rökum fram að öðrum en Grindvíkingum stafi hætta af heimför þeirra. „Þannig eru ákvæðin í 3. mgr 71. gr. stjórnarskrár um að takmarka megi friðhelgi heimilis klárlega bundin við að ógnað sé réttindum annarra. Stjórnvöldin virðast einungis styðja bann sitt við þörf á að vernda eigendur húsa í Grindavík fyrir sjálfum sér. Til þess hafa þau ekki heimild ef á annað borð verður talið, eins og hér á landi, að borgarar búi almennt við persónulegt frelsi. Ákvæði 23. og 24. gr laga um almannavarnir, sem stjórnvöld sjálfsagt vísa til, hljóta því að víkja fyrir þessum ákvæðum stjórnarskrár,“ skrifar Jón Steinar. Persónulegt frelsi íbúa heimili þeim meðal annars að stofna sjálfum sé í hættu, ef hætta er á annað borð á ferðum. Sönnunarbyrðin hjá stjórnvöldum Þá segir Jón Steinar engar forsendur til að telja að húseigendum eða fjölskyldum þeirra stafi sjálfum hætta af því að fara heim. „Sönnunarbyrði um þetta hlýtur að hvíla á stjórnvöldunum sem byggja bann sitt á þessu. Sé svona hætta talin vera fyrir hendi hlýtur hún líka að teljast smávægileg og getur hreint ekki talist nægileg til að standa framar rétti eigendanna til nýtingar á eignum sínum,“ skrifar Jón Steinar. Ekki bannað að leggja sjálfan sig í hættu Loks segir Jón Steinar að þótt talið yrði að eigendur stofnuðu lífi sínu í verulega hættu með því að fara heim, hafi stjórnvöld þrátt fyrir það ekki heimild til að banna þeim það. Engin almenn regla banni mönnum að stofna lífi sínu í hættu, og það geri menn iðulega án afskipta stjórnvalda. Jón Steinar tekur ýmsar íþróttir sem dæmi, máli sínu til stuðnings „Fjallgöngur við hættulegar aðstæður, langsund í köldum sjó, flug úr mikilli hæð með tilbúnum vængjabúnaði [og margt fleira],“ skrifar Jón Steinar. Grindavík Lögmennska Eldgos og jarðhræringar Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið Segjast hafa uppgötvað nýjan lit sem ekki hefur sést áður Erlent Gagnrýnir brattar hækkanir: „Þetta er bara dapurlegt“ Innlent Engin tengsl milli þolenda og gerenda Innlent Mótmæla brottvísun Oscars Innlent „Þeir liggja hérna eins og hráviði út um allt“ Innlent Saka hvor aðra um að berjast áfram þrátt fyrir vopnahlé Erlent Eitthvað búi að baki „meira en þrá hans eftir friði“ Innlent Móðirin hafi þurft að sárbæna hann til að hitta barnið á spítala Innlent Koma strandaglópunum heim í kvöld Innlent Unglingur stakk óboðinn gest í bakið til að verja fjölskyldumeðlim Innlent Fleiri fréttir Mótmæla brottvísun Oscars Gagnrýnir brattar hækkanir: „Þetta er bara dapurlegt“ Eitthvað búi að baki „meira en þrá hans eftir friði“ Engin tengsl milli þolenda og gerenda Tortryggni í garð Rússa og ungmennaráð sem fékk ekkert að segja Móðirin hafi þurft að sárbæna hann til að hitta barnið á spítala Handtekinn á Húsavík með tölvert magn fíkniefna Bora tilraunaholu til að framleiða heitt vatn á höfuðborgarsvæðinu „Það er eitthvað við það að vera hérna“ Koma strandaglópunum heim í kvöld Áhyggjuefni að brotaþolar treysti ekki dómstólum Unglingur stakk óboðinn gest í bakið til að verja fjölskyldumeðlim Fólskuleg líkamsárás og strandaglópar í suðri „Þeir liggja hérna eins og hráviði út um allt“ Tveir handteknir vegna líkamsárásar Við Íslendingar fórum bara á vertíð og drifum þetta af Náðist á upptöku þegar skipulagðir þjófar tóku sjóðsvél „Rosalega erfitt“ að keppa við innflutt grænmeti Stígvél og tækniframfarir Hótanir gegn háskólum og krossfestingar Gamall ráðherra vildi nýtt hús, en nýr ráðherra gæti fengið gamalt hús „Þetta er orðið pínu þreytt, tveir bílar á sex dögum“ „Ágæt ábending“ um bótaþega en tekur ekki undir allar athugasemdir fjármálaráðs Háholt sett aftur á sölu Skjólstæðingur heilbrigðisstofnunar veittist að starfsfólki Ráðherra bregst við athugasemdum, leikur ársins og ódýrt grænmeti „Stórtækir íbúðareigendur“ eiga 20 prósent íbúða í borginni Handtekinn grunaður um vasaþjófnað í miðborginni Engar reglur á Íslandi um hve mörg börn sæðisgjafar megi eignast Morðhótunum í garð kvenna fari fjölgandi Sjá meira
Jón Steinar segir í samtali við fréttastofu að til hans hafi leitað Grindvíkingar og til standi að höfða mál vegna lokana í bænum. „Okkur liggur náttúrulega á, þannig að við reynum að hraða því eins og hægt er,“ segir Jón Steinar í samtali við Vísi. Hann sé ekki með tölu á þeim sem hafi leitað til hans, en málið verði höfðað í nafni eins þeirra. Það sé af réttarfarslegum ástæðum en niðurstaða í því máli muni hafa fordæmisgildi fyrir mál hinna. Safna upplýsingum um ákvarðanir lögreglu „Nú erum við að leita eftir upplýsingum um hvenær hvaða ákvarðanir voru teknar. Við þurfum að tímasetja þær til að geta haft þær réttar í dómkröfunum,“ segir Jón Steinar og bætir við að lögreglustjóranum á Suðurnesjum hafi verið sent bréf í gær þar sem óskað hafi verið eftir tímasetningum einstaka ákvarðana varðandi lokanir bæjarins. Málið sé því enn á frumstigum og ekki ljóst hverju verði byggt á nákvæmlega. „Svo munum við biðja um flýtimeðferð á málinu. Það er heimilt í lögum þegar sérstaklega stendur á að fá slíka meðferð,“ segir Jón Steinar, og telur augljóst að hér sé um slíkt mál að ræða. Þurfi að leggja aðra í hættu Fyrr í dag birti Jón Steinar færslu á Facebook, sem ber yfirskriftina „Lagaleg sjónarmið um rétt íbúa í Grindavík til að fara til heimila sinna þrátt fyrir bann stjórnvalda“. Þar tekur Jón Steinar til þrjú atriði, máli sínu til stuðnings. Færsluna birti hann í tilefni málsins sem nú er í undirbúningi. Hann segir óheimilt að meina mönnum að fara til heimila sinna nema að lágmarki sé sýnt fram á að öðrum mönnum stafi hætta af för þeirra þangað. Jón Steinar segir stjórnvöld sjálf líklega ekki tefla þeim rökum fram að öðrum en Grindvíkingum stafi hætta af heimför þeirra. „Þannig eru ákvæðin í 3. mgr 71. gr. stjórnarskrár um að takmarka megi friðhelgi heimilis klárlega bundin við að ógnað sé réttindum annarra. Stjórnvöldin virðast einungis styðja bann sitt við þörf á að vernda eigendur húsa í Grindavík fyrir sjálfum sér. Til þess hafa þau ekki heimild ef á annað borð verður talið, eins og hér á landi, að borgarar búi almennt við persónulegt frelsi. Ákvæði 23. og 24. gr laga um almannavarnir, sem stjórnvöld sjálfsagt vísa til, hljóta því að víkja fyrir þessum ákvæðum stjórnarskrár,“ skrifar Jón Steinar. Persónulegt frelsi íbúa heimili þeim meðal annars að stofna sjálfum sé í hættu, ef hætta er á annað borð á ferðum. Sönnunarbyrðin hjá stjórnvöldum Þá segir Jón Steinar engar forsendur til að telja að húseigendum eða fjölskyldum þeirra stafi sjálfum hætta af því að fara heim. „Sönnunarbyrði um þetta hlýtur að hvíla á stjórnvöldunum sem byggja bann sitt á þessu. Sé svona hætta talin vera fyrir hendi hlýtur hún líka að teljast smávægileg og getur hreint ekki talist nægileg til að standa framar rétti eigendanna til nýtingar á eignum sínum,“ skrifar Jón Steinar. Ekki bannað að leggja sjálfan sig í hættu Loks segir Jón Steinar að þótt talið yrði að eigendur stofnuðu lífi sínu í verulega hættu með því að fara heim, hafi stjórnvöld þrátt fyrir það ekki heimild til að banna þeim það. Engin almenn regla banni mönnum að stofna lífi sínu í hættu, og það geri menn iðulega án afskipta stjórnvalda. Jón Steinar tekur ýmsar íþróttir sem dæmi, máli sínu til stuðnings „Fjallgöngur við hættulegar aðstæður, langsund í köldum sjó, flug úr mikilli hæð með tilbúnum vængjabúnaði [og margt fleira],“ skrifar Jón Steinar.
Grindavík Lögmennska Eldgos og jarðhræringar Eldgos á Reykjanesskaga Mest lesið Segjast hafa uppgötvað nýjan lit sem ekki hefur sést áður Erlent Gagnrýnir brattar hækkanir: „Þetta er bara dapurlegt“ Innlent Engin tengsl milli þolenda og gerenda Innlent Mótmæla brottvísun Oscars Innlent „Þeir liggja hérna eins og hráviði út um allt“ Innlent Saka hvor aðra um að berjast áfram þrátt fyrir vopnahlé Erlent Eitthvað búi að baki „meira en þrá hans eftir friði“ Innlent Móðirin hafi þurft að sárbæna hann til að hitta barnið á spítala Innlent Koma strandaglópunum heim í kvöld Innlent Unglingur stakk óboðinn gest í bakið til að verja fjölskyldumeðlim Innlent Fleiri fréttir Mótmæla brottvísun Oscars Gagnrýnir brattar hækkanir: „Þetta er bara dapurlegt“ Eitthvað búi að baki „meira en þrá hans eftir friði“ Engin tengsl milli þolenda og gerenda Tortryggni í garð Rússa og ungmennaráð sem fékk ekkert að segja Móðirin hafi þurft að sárbæna hann til að hitta barnið á spítala Handtekinn á Húsavík með tölvert magn fíkniefna Bora tilraunaholu til að framleiða heitt vatn á höfuðborgarsvæðinu „Það er eitthvað við það að vera hérna“ Koma strandaglópunum heim í kvöld Áhyggjuefni að brotaþolar treysti ekki dómstólum Unglingur stakk óboðinn gest í bakið til að verja fjölskyldumeðlim Fólskuleg líkamsárás og strandaglópar í suðri „Þeir liggja hérna eins og hráviði út um allt“ Tveir handteknir vegna líkamsárásar Við Íslendingar fórum bara á vertíð og drifum þetta af Náðist á upptöku þegar skipulagðir þjófar tóku sjóðsvél „Rosalega erfitt“ að keppa við innflutt grænmeti Stígvél og tækniframfarir Hótanir gegn háskólum og krossfestingar Gamall ráðherra vildi nýtt hús, en nýr ráðherra gæti fengið gamalt hús „Þetta er orðið pínu þreytt, tveir bílar á sex dögum“ „Ágæt ábending“ um bótaþega en tekur ekki undir allar athugasemdir fjármálaráðs Háholt sett aftur á sölu Skjólstæðingur heilbrigðisstofnunar veittist að starfsfólki Ráðherra bregst við athugasemdum, leikur ársins og ódýrt grænmeti „Stórtækir íbúðareigendur“ eiga 20 prósent íbúða í borginni Handtekinn grunaður um vasaþjófnað í miðborginni Engar reglur á Íslandi um hve mörg börn sæðisgjafar megi eignast Morðhótunum í garð kvenna fari fjölgandi Sjá meira