Getum við verið hamingjusöm í vinnunni? Héðinn Sveinbjörnsson skrifar 6. maí 2024 10:00 Þann 8. nóvember 2023 hóf Vinnueftirlitið aðgerðavakninguna #Tökum höndum saman: Eflum heilbrigða vinnustaðamenningu. Samkvæmt heimasíðu Vinnueftirlitsins þá var markmið aðgerðavakningarinnar: „að vekja athygli á því að heilbrigð vinnustaðamenning stuðlar að öryggi og vellíðan starfsfólks og er ein áhrifaríkasta forvörnin gegn einelti, áreitni og ofbeldi á vinnustað. Hún hefur auk þess jákvæð áhrif á árangur og orðspor vinnustaða.“ Á hverjum vinnustað stjórnast vinnustaðamenningin af gildum, venjum og viðhorfum sem ríkja á staðnum. Drennan (1992) sagði hugtakið vinnustaðamenningu fanga „hvernig hlutirnir eru gerðir hérna“ eða „how things are done around here“ (Drennan, 1992). Starfsfólk aðlagast fljótt að þessum lykilþáttum og tileinkar sér hvernig samskipti, verklag og lausn mála eru viðhöfð á vinnustaðnum. Oft getur vinnustaðamenning breyst með tilkomu nýrra stjórnenda sem koma með nýjar hugmyndir sem mæta andstöðu starfsmanna sem láta stjórnast af „svona höfum við alltaf gert hlutina hérna!“ Breytingar á vinnustaðamenningu til hins betra tekur tíma og þá er gott að kyrja „Róm var ekki byggð á einum degi“. Niðurrif góðrar vinnustaðamenningar tekur að öllu jöfnu styttri tíma og koma margs konar þættir þar að. Stjórnendur vinnustaða bera mikla ábyrgð á vinnustaðamenningu, þeir leggja línurnar og hvaða áherslur séu mikilvægar. Aðkoma starfsfólks er misjöfn en góðir vinnustaðir bjóða jafnan upp á að starfsfólk taki þátt í vinnustofum þar sem tækifæri bjóðast til að hafa áhrif á vinnustaðamenninguna. Það er ljóst að það þarf að hlúa að vinnustaðamenningu og allir á vinnustaðnum þurfa að gera upp við sig hvaða viðhorf starfsfólk vill bera upp á borð gagnvart vinnunni sem og menningunni. Er hamingjan ekki huglæg? Ég hef verið að bjóða upp á fyrirlestra þar sem spurningunni: „Skiptir hamingja, gleði og vellíðan máli í vinnunni?“ er varpað upp og í augum flestra er svarið augljóst. En getum við verið hamingjusöm í vinnunni? Hvað er hamingja? Er hamingja ekki huglæg? Í nýlegri heimsókn á vinnustað og með aðstoð tækninnar þá spurði ég: „Hvað er hamingja?“ Starfsfólkið gat skrifað þrjú orð eða þrjár setningar nafnlaust og mynduðu orðin orðaský sem sýndi að fyrir 35 starfsmenn er hamingjan alls konar: Fjölskylda, gleði, vellíðan, vinátta, gæða stundir, hugarró, þakklæti, nánd, heilsan, matur, að tilheyra, að vera sáttur í eigin skinni og að hlakka til dagsins Þessi eru einungis brot af þeim fjölmörgu orðum sem voru skrifuð. Í daglegu vinnuumhverfi, þar sem er fullt af áskorunum, er hamingja mikilvægur þáttur í vinnustaðamenningu. Það að vera hamingjusamur í vinnunni er ekki bara ábyrgð hvers og eins aðila, heldur sameiginleg ábyrgð sem nær til vinnustaðarins, stjórnenda og jafnvel stjórnvalda. Sem einstaklingur er nauðsynlegt að leggja mikið upp úr eigin hamingju hvort sem er í vinnu eða einkalífi. Ef vinnustaðamenningin er eitruð eða vinnuálagið of mikið, þá er það í raun og veru þín ábyrgð að leita í betra umhverfi. Eins er mikilvægt fyrir hvern og einn að leggja sitt af mörkum til að skapa jákvæða vinnustaðamenningu. Hugsið um litla jákvæða hluti á hverjum degi sem gætu glatt vinnufélagana og munið að bros getur dimmu í dagsljós breytt. Fjölda margar rannsóknir sýna fram á að hamingjusamt starfsfólk hefur mikla yfirburði fram yfir það starfsfólk sem er óhamingjusamt í vinnu. Starfsfólk sem er hamingjusamt er afkastameira, sveigjanlegra, meira skapandi, gerir viðskiptavini ánægðari og vinnur betur með vinnufélögum sínum. Hvers vegna er þetta svo mikilvægt? Þar sem lögð er áhersla á hamingju í vinnustaðamenningu þá eru þeir vinnustaðir hagkvæmari. Hvort sem um er að ræða einkarekinn eða opinberan aðila, þá eykst skilvirknin þegar starfsfólk er hamingjusamt. Það er til nægilega mikið af rannsóknargögnum sem styðja þetta og umræðan er á þá leið að hagnaður eykst, hluthafar gleðjast og jafnvel að hlutbréf hækka í verði. En hvað stuðlar að hamingju í vinnu? Hún snýst ekki um gjafir eða núvitundartíma - sem eru skemmtilegir viðbótarþættir, en þeir skapa ekki í grundvallaratriðum hamingju. Það sem stuðlar að hamingju í vinnunni er árangur og sambönd. Starfsfólk þarf að upplifa að vinna sín þýði eitthvað og að hún hafi eitthvað að segja. Það þarf einnig að upplifa að vera metið að verðleikum, ekki sem tímabundinn auður, heldur sem mannlegar verur sem eru órjúfanlegur hluti af fyrirtækinu. Því miður er mikið um leiðir þar sem vinnustaðir geta gert starfsmenn sína óánægða - óljós fyrirmæli, of mikið vinnuálag, eitrað vinnuumhverfi. Til dæmis hefur stjórn Elon Musk hjá Twitter, Tesla og SpaceX verið gagnrýnd fyrir að valda óreiðu, ruglingi, streitu og óánægju meðal starfsfólks. Til að skapa hamingjusamari vinnustaði þurfum við að koma fyrir kattarnef venjum sem valda óánægju - eins og of miklu vinnuálagi og óljósum vinnuferlum - og einbeita sé að því sem stuðlar að hamingju, eins og lofi og viðurkenningu, og góðu andrúmslofti. Góðir stjórnendur eru nauðsynlegir fyrir hamingjusama vinnustaði - ef stjórnendurnir eru neikvæðir eða óþægilegir, þá er allt eins líklegt að vinnustaðurinn smitist af því viðhorfi. Oft er það þannig að starfsfólk vinnur sig upp í stjórnendastöður en er allt starfsfólk framtíðarstjórnendur? Stundum segir starfsfólk já við stjórnendastöðu vegna hærri launa en innst inni er það alls ekki það sem viðkomandi vill. Stjórnun vinnustaða er ekki kennd í skólum og þurfa vinnustaðir að sinna þjálfun framtíðarstjórnenda. Með því að velja og þjálfa leiðtoga sem leggja upp úr hamingju í vinnustaðamenningu, er hægt að rækta vinnuumhverfi þar sem hamingja er ekki bara eitthvað huglægt fyrirbæri fyrir utan vinnustaðinn – hún er grundvöllurinn og hámarkar hagnaðinn. Höfundur er „Chief Happiness Officer“. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Vinnustaðurinn Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Við erum réttindalaus Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Myglaða nestisboxið og gleymda sítrónan María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald skrifar Skoðun Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar Skoðun Átti ekki að klára dæmið í geðheilbrigðismálum? Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson skrifar Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Sjá meira
Þann 8. nóvember 2023 hóf Vinnueftirlitið aðgerðavakninguna #Tökum höndum saman: Eflum heilbrigða vinnustaðamenningu. Samkvæmt heimasíðu Vinnueftirlitsins þá var markmið aðgerðavakningarinnar: „að vekja athygli á því að heilbrigð vinnustaðamenning stuðlar að öryggi og vellíðan starfsfólks og er ein áhrifaríkasta forvörnin gegn einelti, áreitni og ofbeldi á vinnustað. Hún hefur auk þess jákvæð áhrif á árangur og orðspor vinnustaða.“ Á hverjum vinnustað stjórnast vinnustaðamenningin af gildum, venjum og viðhorfum sem ríkja á staðnum. Drennan (1992) sagði hugtakið vinnustaðamenningu fanga „hvernig hlutirnir eru gerðir hérna“ eða „how things are done around here“ (Drennan, 1992). Starfsfólk aðlagast fljótt að þessum lykilþáttum og tileinkar sér hvernig samskipti, verklag og lausn mála eru viðhöfð á vinnustaðnum. Oft getur vinnustaðamenning breyst með tilkomu nýrra stjórnenda sem koma með nýjar hugmyndir sem mæta andstöðu starfsmanna sem láta stjórnast af „svona höfum við alltaf gert hlutina hérna!“ Breytingar á vinnustaðamenningu til hins betra tekur tíma og þá er gott að kyrja „Róm var ekki byggð á einum degi“. Niðurrif góðrar vinnustaðamenningar tekur að öllu jöfnu styttri tíma og koma margs konar þættir þar að. Stjórnendur vinnustaða bera mikla ábyrgð á vinnustaðamenningu, þeir leggja línurnar og hvaða áherslur séu mikilvægar. Aðkoma starfsfólks er misjöfn en góðir vinnustaðir bjóða jafnan upp á að starfsfólk taki þátt í vinnustofum þar sem tækifæri bjóðast til að hafa áhrif á vinnustaðamenninguna. Það er ljóst að það þarf að hlúa að vinnustaðamenningu og allir á vinnustaðnum þurfa að gera upp við sig hvaða viðhorf starfsfólk vill bera upp á borð gagnvart vinnunni sem og menningunni. Er hamingjan ekki huglæg? Ég hef verið að bjóða upp á fyrirlestra þar sem spurningunni: „Skiptir hamingja, gleði og vellíðan máli í vinnunni?“ er varpað upp og í augum flestra er svarið augljóst. En getum við verið hamingjusöm í vinnunni? Hvað er hamingja? Er hamingja ekki huglæg? Í nýlegri heimsókn á vinnustað og með aðstoð tækninnar þá spurði ég: „Hvað er hamingja?“ Starfsfólkið gat skrifað þrjú orð eða þrjár setningar nafnlaust og mynduðu orðin orðaský sem sýndi að fyrir 35 starfsmenn er hamingjan alls konar: Fjölskylda, gleði, vellíðan, vinátta, gæða stundir, hugarró, þakklæti, nánd, heilsan, matur, að tilheyra, að vera sáttur í eigin skinni og að hlakka til dagsins Þessi eru einungis brot af þeim fjölmörgu orðum sem voru skrifuð. Í daglegu vinnuumhverfi, þar sem er fullt af áskorunum, er hamingja mikilvægur þáttur í vinnustaðamenningu. Það að vera hamingjusamur í vinnunni er ekki bara ábyrgð hvers og eins aðila, heldur sameiginleg ábyrgð sem nær til vinnustaðarins, stjórnenda og jafnvel stjórnvalda. Sem einstaklingur er nauðsynlegt að leggja mikið upp úr eigin hamingju hvort sem er í vinnu eða einkalífi. Ef vinnustaðamenningin er eitruð eða vinnuálagið of mikið, þá er það í raun og veru þín ábyrgð að leita í betra umhverfi. Eins er mikilvægt fyrir hvern og einn að leggja sitt af mörkum til að skapa jákvæða vinnustaðamenningu. Hugsið um litla jákvæða hluti á hverjum degi sem gætu glatt vinnufélagana og munið að bros getur dimmu í dagsljós breytt. Fjölda margar rannsóknir sýna fram á að hamingjusamt starfsfólk hefur mikla yfirburði fram yfir það starfsfólk sem er óhamingjusamt í vinnu. Starfsfólk sem er hamingjusamt er afkastameira, sveigjanlegra, meira skapandi, gerir viðskiptavini ánægðari og vinnur betur með vinnufélögum sínum. Hvers vegna er þetta svo mikilvægt? Þar sem lögð er áhersla á hamingju í vinnustaðamenningu þá eru þeir vinnustaðir hagkvæmari. Hvort sem um er að ræða einkarekinn eða opinberan aðila, þá eykst skilvirknin þegar starfsfólk er hamingjusamt. Það er til nægilega mikið af rannsóknargögnum sem styðja þetta og umræðan er á þá leið að hagnaður eykst, hluthafar gleðjast og jafnvel að hlutbréf hækka í verði. En hvað stuðlar að hamingju í vinnu? Hún snýst ekki um gjafir eða núvitundartíma - sem eru skemmtilegir viðbótarþættir, en þeir skapa ekki í grundvallaratriðum hamingju. Það sem stuðlar að hamingju í vinnunni er árangur og sambönd. Starfsfólk þarf að upplifa að vinna sín þýði eitthvað og að hún hafi eitthvað að segja. Það þarf einnig að upplifa að vera metið að verðleikum, ekki sem tímabundinn auður, heldur sem mannlegar verur sem eru órjúfanlegur hluti af fyrirtækinu. Því miður er mikið um leiðir þar sem vinnustaðir geta gert starfsmenn sína óánægða - óljós fyrirmæli, of mikið vinnuálag, eitrað vinnuumhverfi. Til dæmis hefur stjórn Elon Musk hjá Twitter, Tesla og SpaceX verið gagnrýnd fyrir að valda óreiðu, ruglingi, streitu og óánægju meðal starfsfólks. Til að skapa hamingjusamari vinnustaði þurfum við að koma fyrir kattarnef venjum sem valda óánægju - eins og of miklu vinnuálagi og óljósum vinnuferlum - og einbeita sé að því sem stuðlar að hamingju, eins og lofi og viðurkenningu, og góðu andrúmslofti. Góðir stjórnendur eru nauðsynlegir fyrir hamingjusama vinnustaði - ef stjórnendurnir eru neikvæðir eða óþægilegir, þá er allt eins líklegt að vinnustaðurinn smitist af því viðhorfi. Oft er það þannig að starfsfólk vinnur sig upp í stjórnendastöður en er allt starfsfólk framtíðarstjórnendur? Stundum segir starfsfólk já við stjórnendastöðu vegna hærri launa en innst inni er það alls ekki það sem viðkomandi vill. Stjórnun vinnustaða er ekki kennd í skólum og þurfa vinnustaðir að sinna þjálfun framtíðarstjórnenda. Með því að velja og þjálfa leiðtoga sem leggja upp úr hamingju í vinnustaðamenningu, er hægt að rækta vinnuumhverfi þar sem hamingja er ekki bara eitthvað huglægt fyrirbæri fyrir utan vinnustaðinn – hún er grundvöllurinn og hámarkar hagnaðinn. Höfundur er „Chief Happiness Officer“.
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar
Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar
Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun