Heilbrigðiskerfi framtíðarinnar Victor Guðmundsson skrifar 27. nóvember 2024 09:51 Það hefur verið áhugavert að fylgjast með umræðunni undanfarið, en það er augljóst hvaða málefni Íslendingar brenna mest fyrir - heilbrigðismálin. Mikið hefur verið rætt um vandamálin sem blasa við samfélaginu í heilbrigðiskerfinu: álag, skortur á heilbrigðisstarfsfólki og hjúkrunarrýmum, aðgengi að heilbrigðisþjónustu um land allt, kostnaður og lýðheilsa svo eitthvað sé nefnt. Þetta er auðvitað risastórt verkefni og margt í vinnslu, en mér hefur þó fundist vanta í umræðuna meiri jákvæðni og umtal um raunverulegar lausnir. Mig langar því að segja frá minni upplifun af heilbrigðiskerfinu sem læknir, hvaða vandamálum ég hef tekið eftir og hvaða lausn ég hef verið að þróa. Skortur á heilbrigðisstarfsfólki og öldrun þjóðar Ég hef unnið víða í heilbrigðiskerfinu - á mismunandi deildum inni á Landspítalanum, heilsugæslum og úti á landi, og þannig kynnst ýmsu fagfólki í stéttinni. Það fer ekkert á milli mála að við höfum gríðarlega öflugt fólk í heilbrigðiskerfinu okkar sem er ávallt tilbúið að sinna sjúklingum undir hvaða kringumstæðum sem er og við getum verið mjög stolt af því. Það er samt staðreynd að fólki fer fjölgandi og þjóðin er að eldast, m.a. vegna mikilla framfara í læknisfræðinni, en árin sem við lifum við góða heilsu eru ekki í samræmi við það og álagið á heilbrigðiskerfið hefur því aukist. Heilbrigðisstarfsfólki fer hins vegar ekki fjölgandi í takt við þá þróun og skortur á læknum er raunverulegt vandamál. Það kom nýlega fram að það vanti um 200 heimilislækna á Íslandi, en stór hluti lækna er að fara á eftirlaun. Þar fyrir utan eru íslenskir læknanemar og læknar út um allan heim sem hafa áhuga á að koma til Íslands að vinna, en þar skortir aukinn stuðning við þau himinháu námslán sem safnast upp og að kjör lækna séu bætt svo þeir hafi viljann til að vinna hér á landi. Það er þó augljóst að það verður erfitt að finna þann fjölda af læknum sem skortir í bráð. Tækninni hefur samt fleygt mikið fram og við getum gert töluvert betur þar með því að innleiða nýjar lausnir sem gera vinnu heilbrigðisstarfsfólks einfaldari, hagkvæmari og skilvirkari. Nýsköpun í heilbrigðisþjónustu: Fjarlækningar Ég tók snemma eftir því þegar ég byrjaði að vinna á heilsugæslu að það var nánast undantekningarlaust full biðstofa af fólki með vandamál sem mörg hver hefði verið hægt að leysa án þess að koma á stofu til læknis. Einnig tók ég eftir því að biðtími eftir lausum tíma hjá okkur læknum var oftast margar vikur og jafnvel mánuðir, sem er ekki boðlegt. Ég fór því að hugsa hvort það væri ekki hægt að einfalda þetta ferli og gera það skilvirkara til að koma í veg fyrir óþarfa bið, ferðalög og komur á heilsugæsluna fyrir sjúklinga og í leiðinni minnkað álag á lækna. Ég þurfti ekki að líta lengra en til nágrannalanda, en þar sá ég að fjarheilbrigðisþjónusta eða fjarlækningar hafa verið stundaðar lengi með góðum árangri. Ég ákvað því að taka af skarið og hef nú síðastliðin 3 ár verið að þróa slíka fjarlækna þjónustu, en ég fékk til liðs við mig frábært teymi af læknum og öðru fagfólki. Skemmst er frá því að segja að lausnin er tilbúin og við erum gríðarlega spennt að koma þessari fjarlækna þjónustu í loftið, en þar mun fólk hvar á landi sem er geta fengið hjálp við ýmsum vandamálum þar sem ekki er þörf að hitta lækni á stofu. Þessi lausn getur þannig stutt við þá þjónustu sem er nú þegar í boði og minnkað álagið þar, en að auki sparað óþarfa ferðalög og kostnað. Aðgengi að læknisþjónustu er þannig stóraukið um land allt, en með því að leysa ákveðin vandamál á þennan hátt hafa læknar á heilsugæslum meiri tíma til að sinna öðrum vandamálum sem krefjast þess að sjúklingar mæti á stofu til þeirra. Þessa fjarheilbrigðisþjónustu höfum við unnið í nánu samstarfi við íslenska tæknifyrirtækið Leviosa sem er að þróa nýtt sjúkraskráningakerfi, hannað af læknum og fagfólki. Þau hafa það markmið að gera skráningu og vinnslu heilbrigðisgagna einfaldari og skilvirkari, en samkvæmt rannsóknum er heilbrigðisstarfsfólk almennt um 50-70% af vinnutíma sínum fyrir framan tölvuskjá. Þessar lausnir okkar hafa því sameiginlegt markmið að létta álagið og gera vinnu heilbrigðisstarfsfólks einfaldari, hagkvæmari og skilvirkari, sem er að mínu mati rétta leiðin áfram í heilbrigðiskerfinu. Það var mikilvægt skref stigið þegar frumvarp heilbrigðisráðherra um skilgreiningu á fjarheilbrigðisþjónustu var samþykkt á Alþingi nú fyrr á árinu, en þessi breyting á lögum um heilbrigðisþjónustu gerir fjarheilbrigðisþjónustu hluta af heilbrigðiskerfinu rétt eins og aðrar hefðbundnari þjónustur. Því miður hefur það þó tekið tíma og fyrirhöfn að fá samþykki fyrir nýjum þjónustum þar sem að embætti landlæknis hefur ekki sett fram skýrar kröfur til leyfisveitingar á lausnum sem flokkast sem fjarheilbrigðislausnir. En með nýlegum úrskurðum Heilbrigðisráðuneytisins í nokkrum umsóknum eru þær línur þó að skýrast og von á spennandi nýjungum á hverri stundu. Framtíðin er björt Þrátt fyrir mikið álag og neikvæðni yfir ástandinu í heilbrigðiskerfinu, þá er mikið til af jákvæðum punktum og lausnum. Hvað varðar mönnunarvandann, þá er hægt að styðja betur við þá íslensku læknanema sem fara erlendis að sækja nám, bæta kjör þeirra lækna sem starfa í kerfinu núna og laða að fleiri íslenska lækna sem starfa erlendis. Svo eru spennandi tímar framundan með tilkomu nýrra lausna til að auka aðgengi og skilvirkni í læknisþjónustu um land allt, en fyrir áhugasama þá fjallaði ég nánar um kosti fjarheilbrigðisþjónustu hér: Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Að lokum ber að nefna mikilvægi forvarna og lýðheilsunnar - að við tökum okkur saman og sinnum hreyfingu, næringu, svefni og andlegu hliðinni betur, en það er undirstaða heilsunnar. Þar eru líka spennandi tækifæri sem gætu gert fólki kleift að halda betur utan um heilsuna sína og fá faglega ráðgjöf með næstu skref og eftirfylgni í kerfinu. Annars vona ég að á næstunni og þessum síðustu dögum fyrir kosningar munum við heyra frá okkar frábæra fólki í pólitík hvaða aðgerðaráætlun þau eru með fyrir heilbrigðiskerfið og að ný ríkisstjórn setji fókus á nýjar lausnir fyrir það. Lausnir sem eru margar hverjar mjög spennandi og til þess gerðar að auka aðgengi, hagkvæmni og skilvirkni í heilbrigðiskerfinu og ekki síst minnka álag á heilbrigðisstarfsfólk, sem skilar sér í styttri biðtíma fyrir sjúklinga. Áfram Ísland! Höfundur er læknir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Heilbrigðismál Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Við erum réttindalaus Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Myglaða nestisboxið og gleymda sítrónan María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald skrifar Skoðun Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar Skoðun Átti ekki að klára dæmið í geðheilbrigðismálum? Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson skrifar Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Sjá meira
Það hefur verið áhugavert að fylgjast með umræðunni undanfarið, en það er augljóst hvaða málefni Íslendingar brenna mest fyrir - heilbrigðismálin. Mikið hefur verið rætt um vandamálin sem blasa við samfélaginu í heilbrigðiskerfinu: álag, skortur á heilbrigðisstarfsfólki og hjúkrunarrýmum, aðgengi að heilbrigðisþjónustu um land allt, kostnaður og lýðheilsa svo eitthvað sé nefnt. Þetta er auðvitað risastórt verkefni og margt í vinnslu, en mér hefur þó fundist vanta í umræðuna meiri jákvæðni og umtal um raunverulegar lausnir. Mig langar því að segja frá minni upplifun af heilbrigðiskerfinu sem læknir, hvaða vandamálum ég hef tekið eftir og hvaða lausn ég hef verið að þróa. Skortur á heilbrigðisstarfsfólki og öldrun þjóðar Ég hef unnið víða í heilbrigðiskerfinu - á mismunandi deildum inni á Landspítalanum, heilsugæslum og úti á landi, og þannig kynnst ýmsu fagfólki í stéttinni. Það fer ekkert á milli mála að við höfum gríðarlega öflugt fólk í heilbrigðiskerfinu okkar sem er ávallt tilbúið að sinna sjúklingum undir hvaða kringumstæðum sem er og við getum verið mjög stolt af því. Það er samt staðreynd að fólki fer fjölgandi og þjóðin er að eldast, m.a. vegna mikilla framfara í læknisfræðinni, en árin sem við lifum við góða heilsu eru ekki í samræmi við það og álagið á heilbrigðiskerfið hefur því aukist. Heilbrigðisstarfsfólki fer hins vegar ekki fjölgandi í takt við þá þróun og skortur á læknum er raunverulegt vandamál. Það kom nýlega fram að það vanti um 200 heimilislækna á Íslandi, en stór hluti lækna er að fara á eftirlaun. Þar fyrir utan eru íslenskir læknanemar og læknar út um allan heim sem hafa áhuga á að koma til Íslands að vinna, en þar skortir aukinn stuðning við þau himinháu námslán sem safnast upp og að kjör lækna séu bætt svo þeir hafi viljann til að vinna hér á landi. Það er þó augljóst að það verður erfitt að finna þann fjölda af læknum sem skortir í bráð. Tækninni hefur samt fleygt mikið fram og við getum gert töluvert betur þar með því að innleiða nýjar lausnir sem gera vinnu heilbrigðisstarfsfólks einfaldari, hagkvæmari og skilvirkari. Nýsköpun í heilbrigðisþjónustu: Fjarlækningar Ég tók snemma eftir því þegar ég byrjaði að vinna á heilsugæslu að það var nánast undantekningarlaust full biðstofa af fólki með vandamál sem mörg hver hefði verið hægt að leysa án þess að koma á stofu til læknis. Einnig tók ég eftir því að biðtími eftir lausum tíma hjá okkur læknum var oftast margar vikur og jafnvel mánuðir, sem er ekki boðlegt. Ég fór því að hugsa hvort það væri ekki hægt að einfalda þetta ferli og gera það skilvirkara til að koma í veg fyrir óþarfa bið, ferðalög og komur á heilsugæsluna fyrir sjúklinga og í leiðinni minnkað álag á lækna. Ég þurfti ekki að líta lengra en til nágrannalanda, en þar sá ég að fjarheilbrigðisþjónusta eða fjarlækningar hafa verið stundaðar lengi með góðum árangri. Ég ákvað því að taka af skarið og hef nú síðastliðin 3 ár verið að þróa slíka fjarlækna þjónustu, en ég fékk til liðs við mig frábært teymi af læknum og öðru fagfólki. Skemmst er frá því að segja að lausnin er tilbúin og við erum gríðarlega spennt að koma þessari fjarlækna þjónustu í loftið, en þar mun fólk hvar á landi sem er geta fengið hjálp við ýmsum vandamálum þar sem ekki er þörf að hitta lækni á stofu. Þessi lausn getur þannig stutt við þá þjónustu sem er nú þegar í boði og minnkað álagið þar, en að auki sparað óþarfa ferðalög og kostnað. Aðgengi að læknisþjónustu er þannig stóraukið um land allt, en með því að leysa ákveðin vandamál á þennan hátt hafa læknar á heilsugæslum meiri tíma til að sinna öðrum vandamálum sem krefjast þess að sjúklingar mæti á stofu til þeirra. Þessa fjarheilbrigðisþjónustu höfum við unnið í nánu samstarfi við íslenska tæknifyrirtækið Leviosa sem er að þróa nýtt sjúkraskráningakerfi, hannað af læknum og fagfólki. Þau hafa það markmið að gera skráningu og vinnslu heilbrigðisgagna einfaldari og skilvirkari, en samkvæmt rannsóknum er heilbrigðisstarfsfólk almennt um 50-70% af vinnutíma sínum fyrir framan tölvuskjá. Þessar lausnir okkar hafa því sameiginlegt markmið að létta álagið og gera vinnu heilbrigðisstarfsfólks einfaldari, hagkvæmari og skilvirkari, sem er að mínu mati rétta leiðin áfram í heilbrigðiskerfinu. Það var mikilvægt skref stigið þegar frumvarp heilbrigðisráðherra um skilgreiningu á fjarheilbrigðisþjónustu var samþykkt á Alþingi nú fyrr á árinu, en þessi breyting á lögum um heilbrigðisþjónustu gerir fjarheilbrigðisþjónustu hluta af heilbrigðiskerfinu rétt eins og aðrar hefðbundnari þjónustur. Því miður hefur það þó tekið tíma og fyrirhöfn að fá samþykki fyrir nýjum þjónustum þar sem að embætti landlæknis hefur ekki sett fram skýrar kröfur til leyfisveitingar á lausnum sem flokkast sem fjarheilbrigðislausnir. En með nýlegum úrskurðum Heilbrigðisráðuneytisins í nokkrum umsóknum eru þær línur þó að skýrast og von á spennandi nýjungum á hverri stundu. Framtíðin er björt Þrátt fyrir mikið álag og neikvæðni yfir ástandinu í heilbrigðiskerfinu, þá er mikið til af jákvæðum punktum og lausnum. Hvað varðar mönnunarvandann, þá er hægt að styðja betur við þá íslensku læknanema sem fara erlendis að sækja nám, bæta kjör þeirra lækna sem starfa í kerfinu núna og laða að fleiri íslenska lækna sem starfa erlendis. Svo eru spennandi tímar framundan með tilkomu nýrra lausna til að auka aðgengi og skilvirkni í læknisþjónustu um land allt, en fyrir áhugasama þá fjallaði ég nánar um kosti fjarheilbrigðisþjónustu hér: Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Að lokum ber að nefna mikilvægi forvarna og lýðheilsunnar - að við tökum okkur saman og sinnum hreyfingu, næringu, svefni og andlegu hliðinni betur, en það er undirstaða heilsunnar. Þar eru líka spennandi tækifæri sem gætu gert fólki kleift að halda betur utan um heilsuna sína og fá faglega ráðgjöf með næstu skref og eftirfylgni í kerfinu. Annars vona ég að á næstunni og þessum síðustu dögum fyrir kosningar munum við heyra frá okkar frábæra fólki í pólitík hvaða aðgerðaráætlun þau eru með fyrir heilbrigðiskerfið og að ný ríkisstjórn setji fókus á nýjar lausnir fyrir það. Lausnir sem eru margar hverjar mjög spennandi og til þess gerðar að auka aðgengi, hagkvæmni og skilvirkni í heilbrigðiskerfinu og ekki síst minnka álag á heilbrigðisstarfsfólk, sem skilar sér í styttri biðtíma fyrir sjúklinga. Áfram Ísland! Höfundur er læknir.
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar
Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar
Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun