Sagnaarfur Biblíunnar – Móses og Martin Luther King Sigurvin Lárus Jónsson skrifar 12. desember 2024 12:02 „Ég hef komið á fjallstindinn.“ ... „Eins og allir, þrái ég langt líf. Langlífi hefur sinn tíma. En ég er ekki með hugann við það núna. Ég vil fylgja vilja Guðs. Og hann hefur leyft mér að fara upp á fjallið. Og ég hef horft fram af. Og ég hef séð fyrirheitna landið. Ég fæ mögulega ekki að fylgja ykkur þangað. En ég vil að þið vitið í kvöld, að við, sem samfélag, munum ná til fyrirheitna landsins.“ Þessi orð mælti presturinn og baráttumaðurinn fyrir mannréttinum, Dr. Martin Luther King Jr., þann 3. apríl 1968, kvöldið áður en hann var myrtur. Fjallið sem um ræðir er Nebófjall og vísunin er í spámanninn Móse, sem lítur í lok Mósebóka yfir til fyrirheitna landsins, en andast sjálfur áður en þjóðin kemst þangað inn. Ræður King eru fullar af vísunum í Biblíuna og sérílagi söguna af Móse og burtförinni úr Egyptalandi, vegna þeirrar samsömunar sem þrælar í Bandaríkjunum fundu við þá sögu. Líkt og Móses leiddi þræla úr Egyptalandi, leiddu þau sem börðust frelsisbaráttu í þrælastríðinu, svarta úr þrældómi og baráttumenn fyrir réttindum þeirra, þá undan aðskilnaðarstefnu. Lokaræða hans heldur áfram með orðunum, ef hinn almáttugi segði við mig „,Martin Luther King, á hvaða öld vildir þú helst lifa?‘ Þá mundi ég fara í huganum til Egyptalands og myndi sjá börn Guðs á frelsisför þeirra úr myrkum dýflissum Egyptalands, eða frekar í gegnum Rauða hafið, í gegnum eyðimörkina og að fyrirheitna landinu.“ Sagan af Móse Sagan af Móse er sú saga sem gengur í gegnum Mósebækurnar, frá þeirri annarri sem hefst með þrælahaldi í Egyptalandi, til þeirrar fimmtu sem endar á Nebófjalli er Móses lítur yfir fyrirheitna landið. Sagan segir frá Móse, sem var settur í tágakörfu af móður sinni og bjargað af prinsessu faraós, og þaðan kemur nafn hans. Móses elst upp við egypsku hirðina og í forréttindablindu í vellystingum sem þjóð hans naut ekki, en þegar hann sér þann órétt sem Egyptar beita þræla sína gerir hann uppreisn, fyrst gegn einum þrælahaldara sem sló hebreskan mann, og síðar með því að ögra sjálfum faraó. Köllun Móse bar til við brennandi runna og röddu sem sagði við hann, „Farðu nú af stað. Ég sendi þig til faraós. Leiddu þjóð mína út úr Egyptalandi.“ Þegar Móses mætir faraó segir hann í nafni Guðs, „Leyfðu þjóð minni að fara“, og það eru orð sem Martin Luther King hafði yfir þegar hann tók við friðarverðlaunum Nóbels árið 1964: „Leyfðu þjóð minni að fara“. Þegar faraó neitaði sendi Guð plágur yfir landið, þeirra síðust var sú að „sérhver frumburður í Egyptalandi [myndi] deyja, frá frumburði faraós, sem situr í hásæti sínu, til frumburðar ambáttarinnar, sem situr við kvörnina, ásamt öllum frumburðum búfjár.“ Þau sem smurðu dyrastafi sínu með blóði lambsins voru óhult, því dauðinn fór framhjá, en þaðan er orðið páskar komið, orðið Pesakh merkir að „fara fram hjá“. Móses leiðir í kjölfarið þjóð sína út úr ánauð og í gegnum Sefhafið, þar sem hafið klofnaði svo þau gátu „gengið á þurru [...] en vatnið stóð eins og veggur þeim til hægri og vinstri handar,“ á meðan vatnið féll „yfir Egypta, hervagna þeirra og riddara“. Þá leiddi Móses þjóð sína í gegnum eyðimörkina, fékk boðorðin tíu á Sínaífjalli, og komst loks á leiðarenda eftir 40 ár í eyðimörkinni. Blessunarorð Móse til þjóðar sinnar þekkja flestir: „Drottinn blessi þig og varðveiti þig, Drottinn láti sína ásjónu lýsa yfir þig og sé þér náðugur, Drottinn upplyfti sínu augliti yfir þig og gefi þér frið.“ Þrælahald og frelsun Boðskapur frelsishreyfingar svartra Vestanhafs, frá þrælastríðinu til Black Lives Matter, hefur verið samofin stefjunum um fátækt og aðstöðumun og það sama á við um Martin Luther King. Í síðustu bók sinni skrifar hann: „Bölvun fátæktar á sér enga réttlætingu á okkar öld. Hún er jafn félagslega grimm og blind og mannát var við dögun okkar siðmenningar, þegar menn átu hvern annan vegna þess að þeir áttu ólært að rækta mat úr jörðu eða veiða úr dýraríkinu. Tíminn er kominn til að við siðvæðumst, með því að brjóta algjörlega og samstundis af okkur hlekki fátæktar.“ Fátækt er enn staðreynd og þrælahald er útbreitt um allan heim. Um 50 milljónir búa við aðstæður sem Sameinuðu Þjóðirnar skilgreina sem þrælahald, börn og konur í meirihluta. Það er auðvelt að eftirláta Móse og Martin Luther King spámannshlutverkið, en þó sögur þeirra lifi áfram nýtur þeirra ekki við í okkar samtíma. Ábyrgðin er nú okkar að berjast gegn fátækt og þrælahaldi, hérlendis sem erlendis, því ef við gerum það ekki mun ekkert breytast. Það hefur sagan kennt okkur. Sagan af Móse er saga af manni sem horfðist í augu við eigin forréttindablindu við egypsku hirðina, reis upp gegn ranglæti og kúgun, bauð voldugasta manni síns samtíma byrginn, og leiddi þjóð sína til frelsis. „Ég vil fylgja vilja Guðs. Og hann hefur leyft mér að fara upp á fjallið. Og ég hef horft fram af. Og ég hef séð fyrirheitna landið.“ Höfundur er prestur við Vídalínskirkju í Garðabæ. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurvin Lárus Jónsson Trúmál Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Ég á þetta ég má þetta Arnar Atlason Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Sjá meira
„Ég hef komið á fjallstindinn.“ ... „Eins og allir, þrái ég langt líf. Langlífi hefur sinn tíma. En ég er ekki með hugann við það núna. Ég vil fylgja vilja Guðs. Og hann hefur leyft mér að fara upp á fjallið. Og ég hef horft fram af. Og ég hef séð fyrirheitna landið. Ég fæ mögulega ekki að fylgja ykkur þangað. En ég vil að þið vitið í kvöld, að við, sem samfélag, munum ná til fyrirheitna landsins.“ Þessi orð mælti presturinn og baráttumaðurinn fyrir mannréttinum, Dr. Martin Luther King Jr., þann 3. apríl 1968, kvöldið áður en hann var myrtur. Fjallið sem um ræðir er Nebófjall og vísunin er í spámanninn Móse, sem lítur í lok Mósebóka yfir til fyrirheitna landsins, en andast sjálfur áður en þjóðin kemst þangað inn. Ræður King eru fullar af vísunum í Biblíuna og sérílagi söguna af Móse og burtförinni úr Egyptalandi, vegna þeirrar samsömunar sem þrælar í Bandaríkjunum fundu við þá sögu. Líkt og Móses leiddi þræla úr Egyptalandi, leiddu þau sem börðust frelsisbaráttu í þrælastríðinu, svarta úr þrældómi og baráttumenn fyrir réttindum þeirra, þá undan aðskilnaðarstefnu. Lokaræða hans heldur áfram með orðunum, ef hinn almáttugi segði við mig „,Martin Luther King, á hvaða öld vildir þú helst lifa?‘ Þá mundi ég fara í huganum til Egyptalands og myndi sjá börn Guðs á frelsisför þeirra úr myrkum dýflissum Egyptalands, eða frekar í gegnum Rauða hafið, í gegnum eyðimörkina og að fyrirheitna landinu.“ Sagan af Móse Sagan af Móse er sú saga sem gengur í gegnum Mósebækurnar, frá þeirri annarri sem hefst með þrælahaldi í Egyptalandi, til þeirrar fimmtu sem endar á Nebófjalli er Móses lítur yfir fyrirheitna landið. Sagan segir frá Móse, sem var settur í tágakörfu af móður sinni og bjargað af prinsessu faraós, og þaðan kemur nafn hans. Móses elst upp við egypsku hirðina og í forréttindablindu í vellystingum sem þjóð hans naut ekki, en þegar hann sér þann órétt sem Egyptar beita þræla sína gerir hann uppreisn, fyrst gegn einum þrælahaldara sem sló hebreskan mann, og síðar með því að ögra sjálfum faraó. Köllun Móse bar til við brennandi runna og röddu sem sagði við hann, „Farðu nú af stað. Ég sendi þig til faraós. Leiddu þjóð mína út úr Egyptalandi.“ Þegar Móses mætir faraó segir hann í nafni Guðs, „Leyfðu þjóð minni að fara“, og það eru orð sem Martin Luther King hafði yfir þegar hann tók við friðarverðlaunum Nóbels árið 1964: „Leyfðu þjóð minni að fara“. Þegar faraó neitaði sendi Guð plágur yfir landið, þeirra síðust var sú að „sérhver frumburður í Egyptalandi [myndi] deyja, frá frumburði faraós, sem situr í hásæti sínu, til frumburðar ambáttarinnar, sem situr við kvörnina, ásamt öllum frumburðum búfjár.“ Þau sem smurðu dyrastafi sínu með blóði lambsins voru óhult, því dauðinn fór framhjá, en þaðan er orðið páskar komið, orðið Pesakh merkir að „fara fram hjá“. Móses leiðir í kjölfarið þjóð sína út úr ánauð og í gegnum Sefhafið, þar sem hafið klofnaði svo þau gátu „gengið á þurru [...] en vatnið stóð eins og veggur þeim til hægri og vinstri handar,“ á meðan vatnið féll „yfir Egypta, hervagna þeirra og riddara“. Þá leiddi Móses þjóð sína í gegnum eyðimörkina, fékk boðorðin tíu á Sínaífjalli, og komst loks á leiðarenda eftir 40 ár í eyðimörkinni. Blessunarorð Móse til þjóðar sinnar þekkja flestir: „Drottinn blessi þig og varðveiti þig, Drottinn láti sína ásjónu lýsa yfir þig og sé þér náðugur, Drottinn upplyfti sínu augliti yfir þig og gefi þér frið.“ Þrælahald og frelsun Boðskapur frelsishreyfingar svartra Vestanhafs, frá þrælastríðinu til Black Lives Matter, hefur verið samofin stefjunum um fátækt og aðstöðumun og það sama á við um Martin Luther King. Í síðustu bók sinni skrifar hann: „Bölvun fátæktar á sér enga réttlætingu á okkar öld. Hún er jafn félagslega grimm og blind og mannát var við dögun okkar siðmenningar, þegar menn átu hvern annan vegna þess að þeir áttu ólært að rækta mat úr jörðu eða veiða úr dýraríkinu. Tíminn er kominn til að við siðvæðumst, með því að brjóta algjörlega og samstundis af okkur hlekki fátæktar.“ Fátækt er enn staðreynd og þrælahald er útbreitt um allan heim. Um 50 milljónir búa við aðstæður sem Sameinuðu Þjóðirnar skilgreina sem þrælahald, börn og konur í meirihluta. Það er auðvelt að eftirláta Móse og Martin Luther King spámannshlutverkið, en þó sögur þeirra lifi áfram nýtur þeirra ekki við í okkar samtíma. Ábyrgðin er nú okkar að berjast gegn fátækt og þrælahaldi, hérlendis sem erlendis, því ef við gerum það ekki mun ekkert breytast. Það hefur sagan kennt okkur. Sagan af Móse er saga af manni sem horfðist í augu við eigin forréttindablindu við egypsku hirðina, reis upp gegn ranglæti og kúgun, bauð voldugasta manni síns samtíma byrginn, og leiddi þjóð sína til frelsis. „Ég vil fylgja vilja Guðs. Og hann hefur leyft mér að fara upp á fjallið. Og ég hef horft fram af. Og ég hef séð fyrirheitna landið.“ Höfundur er prestur við Vídalínskirkju í Garðabæ.
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar