Ákvörðun stjórnvalda leiðir til þess að endurhæfing fyrir ungt fólk verður lögð af! Guðbjörg Pálsdóttir, Laufey Elísabet Gissurardóttir, Magnús Þór Jónsson, Steinunn Bergmann og Þóra Leósdóttir skrifa 19. mars 2025 15:30 Undirritaðir formenn fagfélaga innan heilbrigðis- og menntagreina harma þá grafalvarlegu stöðu sem upp er komin og varðar geðendurhæfingu ungs fólks sem nýtur þjónustu Janusar endurhæfingar. Við lýsum yfir djúpum áhyggjum af stöðu og heilsu unga fólksins sem býr við flókinn og fjölþættan vanda. Samkvæmt sameiginlegri yfirlýsingu Sjúkratrygginga Íslands, fyrir hönd heilbrigðisráðuneytisins og VIRK starfsendurhæfingarsjóðs þann 3. mars, verður gildandi þjónustusamningur ekki endurnýjaður. Janus endurhæfing sem hefur rekið starfsemi sína í 25 ár hefur nú sagt upp öllu starfsfólki og eru nauðbeygð til að skella í lás 1. júní næstkomandi. Ekkert sambærilegt úrræði til staðar Hjá Janusi er veitt þverfagleg geðendurhæfing sem hefur sannað gildi sitt með því að veita ungu fólki sem glímir við alvarlegan vanda er hamlar þátttöku þeirra í daglegu lífi, þverfaglegan stuðning, úrræði og tækifæri til að taka virkan þátt í samfélaginu. Ýmislegt liggur að baki svo sem þroskaraskanir, geðrænar áskoranir, áföll og viðkvæm félagsleg staða. Mörg eru á einhverfurófi og hafa komið að lokuðum dyrum víðast hvar í kerfinu eftir að grunn- eða framhaldsskóla sleppir. Unga fólkið á oft langa sögu um félagslega einangrun og vanlíðan auk þess sem þátttaka í námi eða vinnu hefur verið takmörkuð. Óvissan um framtíðina veldur alvarlegu bakslagi í færni og líðan. Sérstaða geðendurhæfingar á vegum Janusar er sú að þjónustan er einstaklingsmiðuð, heildstæð og samþætt, veitt af fagfólki með sérþekkingu á málaflokknum. Má þar nefna félagsráðgjafa, geðlækna, iðjuþjálfa og sálfræðinga. Starfsemin er öll undir sama þaki og staðsetning í nálægð við almenningssamgöngur. Byggt á vísindum Þjónusta Janusar byggir á gagnreyndum aðferðum endurhæfingar og nýjustu þekkingu. Nýsköpun og þróun er í forgrunni þar sem nýttar eru tæknilausnir til að bæta aðferðir, þjónustuferli og skilvirkni. Áhersla er lögð á að efla færni þáttakenda til að lifa sjálfstæðu og innihaldsríku lífi, miðað við þarfir og aðstæður hvers og eins. Þekkt er að endurhæfing hjá þessum hópi tekur lengri tíma en almennt gerist, ferlið er brothættara og þörf er fyrir öflugri stuðning og eftirfylgd. Í öllu endurhæfingarferlinu er unnið í nánu samstarfi fagfólks, þátttakanda og aðstandenda hans. Markmiðið er að útskrifa þátttakendur þegar það er raunhæft og nám, atvinna eða virk atvinnuleit taki við. Á undanförnum árum hafa að jafnaði 50-60% þátttakenda náð markmiðum sínum, sjá hér. Fjárfestum í unga fólkinu Við þurfum sem samfélag að gera betur til að mæta þörfum ungs fólks í viðkvæmri stöðu. Þau sem hvorki eru í vinnu eða námi, NEET hópurinn (e.Not in Education, Employment, or Training) er um 6% fólks á aldrinum 16-29 ára, sjá hér. Ef ekkert er að gert getur samfélagslegur kostnaður numið allt að 1-2% af landsframleiðslu. Á Íslandi gæti þessi tala hlaupið átugum milljarða króna árlega. Það er bæði félagslega og efnahagslega skynsamlegt að fjárfesta í endurhæfingu og stuðningi við þennan hóp ungs fólks. Starfsemi eins og Janus endurhæfing, getur skilað margföldum samfélagslegum ávinningi. Skorað er á ríkisstjórn Íslands að standa við stefnuyfirlýsingar sínar og veita nægjanlegu fjármagni til áframhaldandi reksturs Janusar endurhæfingar. Þannig er unnt að tryggja starfstengda geðendurhæfingu fyrir ungt fólk með fjölþættar áskoranir! Verði þetta mikilvæga úrræði lagt niður mun ómetanleg fagþekking og reynsla tapast. Höfundar eru Guðbjörg Pálsdóttir, formaður Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, Laufey Elísabet Gissurardóttir, formaður Þroskaþjálfafélags Íslands, Magnús Þór Jónsson, formaður Kennarasambands Íslands, Steinunn Bergmann, formaður Félagsráðgjafafélags Íslands og Þóra Leósdóttir, formaður Iðjuþjálfafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Heilbrigðismál Geðheilbrigði Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal Skoðun Skoðun Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Skoðun Þéttur eða þríklofinn Sjálfstæðisflokkur Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Bras og brall við gerð Brákarborgar Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Auðlindarentan heim í hérað Arna Lára Jónsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötn og Kjalölduveitu í nýtingarflokk Jens Garðar Helgason,Ólafur Adolfsson skrifar Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hvað kosta mannréttindi? Anna Lára Steindal skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? I: Frá kennslustofu til stafbókar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Hvers vegna ekki bókun 35? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun 1 stk. ísl. ríkisborgararéttur - kr. 1,600 Róbert Björnsson skrifar Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Sjá meira
Undirritaðir formenn fagfélaga innan heilbrigðis- og menntagreina harma þá grafalvarlegu stöðu sem upp er komin og varðar geðendurhæfingu ungs fólks sem nýtur þjónustu Janusar endurhæfingar. Við lýsum yfir djúpum áhyggjum af stöðu og heilsu unga fólksins sem býr við flókinn og fjölþættan vanda. Samkvæmt sameiginlegri yfirlýsingu Sjúkratrygginga Íslands, fyrir hönd heilbrigðisráðuneytisins og VIRK starfsendurhæfingarsjóðs þann 3. mars, verður gildandi þjónustusamningur ekki endurnýjaður. Janus endurhæfing sem hefur rekið starfsemi sína í 25 ár hefur nú sagt upp öllu starfsfólki og eru nauðbeygð til að skella í lás 1. júní næstkomandi. Ekkert sambærilegt úrræði til staðar Hjá Janusi er veitt þverfagleg geðendurhæfing sem hefur sannað gildi sitt með því að veita ungu fólki sem glímir við alvarlegan vanda er hamlar þátttöku þeirra í daglegu lífi, þverfaglegan stuðning, úrræði og tækifæri til að taka virkan þátt í samfélaginu. Ýmislegt liggur að baki svo sem þroskaraskanir, geðrænar áskoranir, áföll og viðkvæm félagsleg staða. Mörg eru á einhverfurófi og hafa komið að lokuðum dyrum víðast hvar í kerfinu eftir að grunn- eða framhaldsskóla sleppir. Unga fólkið á oft langa sögu um félagslega einangrun og vanlíðan auk þess sem þátttaka í námi eða vinnu hefur verið takmörkuð. Óvissan um framtíðina veldur alvarlegu bakslagi í færni og líðan. Sérstaða geðendurhæfingar á vegum Janusar er sú að þjónustan er einstaklingsmiðuð, heildstæð og samþætt, veitt af fagfólki með sérþekkingu á málaflokknum. Má þar nefna félagsráðgjafa, geðlækna, iðjuþjálfa og sálfræðinga. Starfsemin er öll undir sama þaki og staðsetning í nálægð við almenningssamgöngur. Byggt á vísindum Þjónusta Janusar byggir á gagnreyndum aðferðum endurhæfingar og nýjustu þekkingu. Nýsköpun og þróun er í forgrunni þar sem nýttar eru tæknilausnir til að bæta aðferðir, þjónustuferli og skilvirkni. Áhersla er lögð á að efla færni þáttakenda til að lifa sjálfstæðu og innihaldsríku lífi, miðað við þarfir og aðstæður hvers og eins. Þekkt er að endurhæfing hjá þessum hópi tekur lengri tíma en almennt gerist, ferlið er brothættara og þörf er fyrir öflugri stuðning og eftirfylgd. Í öllu endurhæfingarferlinu er unnið í nánu samstarfi fagfólks, þátttakanda og aðstandenda hans. Markmiðið er að útskrifa þátttakendur þegar það er raunhæft og nám, atvinna eða virk atvinnuleit taki við. Á undanförnum árum hafa að jafnaði 50-60% þátttakenda náð markmiðum sínum, sjá hér. Fjárfestum í unga fólkinu Við þurfum sem samfélag að gera betur til að mæta þörfum ungs fólks í viðkvæmri stöðu. Þau sem hvorki eru í vinnu eða námi, NEET hópurinn (e.Not in Education, Employment, or Training) er um 6% fólks á aldrinum 16-29 ára, sjá hér. Ef ekkert er að gert getur samfélagslegur kostnaður numið allt að 1-2% af landsframleiðslu. Á Íslandi gæti þessi tala hlaupið átugum milljarða króna árlega. Það er bæði félagslega og efnahagslega skynsamlegt að fjárfesta í endurhæfingu og stuðningi við þennan hóp ungs fólks. Starfsemi eins og Janus endurhæfing, getur skilað margföldum samfélagslegum ávinningi. Skorað er á ríkisstjórn Íslands að standa við stefnuyfirlýsingar sínar og veita nægjanlegu fjármagni til áframhaldandi reksturs Janusar endurhæfingar. Þannig er unnt að tryggja starfstengda geðendurhæfingu fyrir ungt fólk með fjölþættar áskoranir! Verði þetta mikilvæga úrræði lagt niður mun ómetanleg fagþekking og reynsla tapast. Höfundar eru Guðbjörg Pálsdóttir, formaður Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga, Laufey Elísabet Gissurardóttir, formaður Þroskaþjálfafélags Íslands, Magnús Þór Jónsson, formaður Kennarasambands Íslands, Steinunn Bergmann, formaður Félagsráðgjafafélags Íslands og Þóra Leósdóttir, formaður Iðjuþjálfafélags Íslands.
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir skrifar
Skoðun Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Eru borgir barnvænar? Þétting byggðar og staða barna í skipulagi Lára Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
„Elska skaltu náunga þinn“ – gegn rasisma, hatri og sögufölsunum öfga hægrisins Guðrún Ósk Þórudóttir Skoðun
Ósk um sérbýli, garð og rólegt umhverfi dregur fólk frá höfuðborgarsvæðinu Margrét Þóra Sæmundsdóttir Skoðun
Getur uppbyggilegur fréttaflutningur aukið velsæld í íslensku samfélagi? Ása Fríða Kjartansdóttir, Dóra Guðrún Guðmundsdóttir Skoðun