Alið á ótta 9. desember 2004 00:01 Það er sífellt verið að ala á ótta í þessum nokkuð örugga heimshluta sem við lifum í. Kolbrún Bergþórsdóttir skrifaði grein um daginn þar sem hún lýsti myrkri sýn á framtíðina: þar liggur hún heima í sjúkdómi, sms-ar vinum sínum sem líka eru heima veikir - svo smátt og smátt hætta svörin að berast. Allir eru búnir að gefa upp öndina. Þegar ég var drengur lá ég í bókinni Árin sem aldrei gleymast eftir Gunnar M. Magnúss. Þar var rakin saga Íslands í heimstyrjöldinni fyrri; tíðindaríkur tími þar sem landsmenn þurftu að glíma við vöruskort, hafís, frostavetur og drepsótt. Einkum voru það frásagnir af spænsku veikinni sem greiptu sig í barnshugann. Þarna var sagt frá ægilegu mannfalli, dauðanum sem lá yfir bænum, börnum sem voru ein heima innan um lík foreldra sinna. Flest hefur þetta gerst á þessum litla bletti í bænum þar sem ég bý. Lengi eftir hafði ég fyrir sið að kíkja á legsteinana í kirkjugarðinum við Suðurgötu til að athuga hvort fólkið hefði nokkuð dáið í nóvember eða desember 1918. Þá gat maður ályktað með nokkurri vissu að það hefði fallið í spænsku veikinni. Þetta var kannski dálítið morbid áhugamál fyrir lítinn dreng. Eins og ég sagði lifum við í öruggum heimi - það skilur maður ef maður hugsar rökrétt. Hundrað viðtöl við Harald Briem breyta því ekki. Auðvitað drepst maður einhvern tíma, en læknavísindin og almennt hreinlæti hefur fækkað verulega því sem getur komið manni í gröfina. Ríkasti maður 19. aldar, einn af fésyslumönnunum úr Rothschild ættinni, dó vegna þess að hann fékk kýli á bakið. Það byrjaði sem lítil bóla, hann var staddur á Englandi, fór yfir til Frakklands - alltaf óx kýlið. Hann andaðist af því mánuði síðar. Ekki einu sinni argasti fátæklingur yrði látinn deyja af slíkum völdum - allavega ekki hér á Vesturlöndum. Nú þyrfti bara að skera í og gefa smá penicillín. En það er stöðugt alið á óttanum. Fjölmiðlarnir verða að hafa eitthvað til að fjalla um. Á flestum þeirra starfa núorðið sérstakir heilsufréttamenn - jafnvel heilar deildir sem helga sig heilsu og heilsuleysi - þetta fólk verður að hafa eitthvað fyrir stafni. Í fyrra var maður með lífið í lúkunum út af habl. Ég sagði lækni sem ég hitti á Austurvelli hvað ég væri hræddur við þennan sjúkdóm - hann hló upp í opið geðið á mér. Og nú er það fuglaflensan sem liggur á manni eins og mara. Ég held stundum að ég sé með einhvers konar þrá-áhyggju-heilkenni. Kannski ætti maður að hafa áhyggjur yfir því að maður skuli hafa svona miklar áhyggjur. --- --- --- Í gær fjallaði ég um "íslensku köngulóna", útrás íslenskra bisnessmanna til Danmerkur og frásagnir Berlingske Tidende af því. Velunnari vefsins sendi mér línu og benti mér á að nafnið könguló væri alls ekki nýtt af nálinni í umfjöllun um íslenskt viðskiptalíf. Í sögu Eimskipafélagsins, Eimskip frá upphafi til nútíma, sem Guðmundur Magnússon skráði, eru rakin skrif Þjóðviljans sáluga um félagið 1977. Þá fór Þjóðviljinn hamförum gegn Eimskip og notaði hugtakið "fjármálaköngulær" um mennina sem stjórnuðu félaginu og umsvif þeirra í atvinnulífinu. Það er ekki fyrr en nokkru seinna að farið er að tala um kolkrabbann - velunnarinn taldi að það hefði líklega fyrst komið fyrir í tímaritinu Þjóðlífi um 1990 og síðar í bók Örnólfs Árnasonar sem nefndist Á slóð kolkrabbans. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Pistlar Silfur Egils Mest lesið „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson Skoðun
Það er sífellt verið að ala á ótta í þessum nokkuð örugga heimshluta sem við lifum í. Kolbrún Bergþórsdóttir skrifaði grein um daginn þar sem hún lýsti myrkri sýn á framtíðina: þar liggur hún heima í sjúkdómi, sms-ar vinum sínum sem líka eru heima veikir - svo smátt og smátt hætta svörin að berast. Allir eru búnir að gefa upp öndina. Þegar ég var drengur lá ég í bókinni Árin sem aldrei gleymast eftir Gunnar M. Magnúss. Þar var rakin saga Íslands í heimstyrjöldinni fyrri; tíðindaríkur tími þar sem landsmenn þurftu að glíma við vöruskort, hafís, frostavetur og drepsótt. Einkum voru það frásagnir af spænsku veikinni sem greiptu sig í barnshugann. Þarna var sagt frá ægilegu mannfalli, dauðanum sem lá yfir bænum, börnum sem voru ein heima innan um lík foreldra sinna. Flest hefur þetta gerst á þessum litla bletti í bænum þar sem ég bý. Lengi eftir hafði ég fyrir sið að kíkja á legsteinana í kirkjugarðinum við Suðurgötu til að athuga hvort fólkið hefði nokkuð dáið í nóvember eða desember 1918. Þá gat maður ályktað með nokkurri vissu að það hefði fallið í spænsku veikinni. Þetta var kannski dálítið morbid áhugamál fyrir lítinn dreng. Eins og ég sagði lifum við í öruggum heimi - það skilur maður ef maður hugsar rökrétt. Hundrað viðtöl við Harald Briem breyta því ekki. Auðvitað drepst maður einhvern tíma, en læknavísindin og almennt hreinlæti hefur fækkað verulega því sem getur komið manni í gröfina. Ríkasti maður 19. aldar, einn af fésyslumönnunum úr Rothschild ættinni, dó vegna þess að hann fékk kýli á bakið. Það byrjaði sem lítil bóla, hann var staddur á Englandi, fór yfir til Frakklands - alltaf óx kýlið. Hann andaðist af því mánuði síðar. Ekki einu sinni argasti fátæklingur yrði látinn deyja af slíkum völdum - allavega ekki hér á Vesturlöndum. Nú þyrfti bara að skera í og gefa smá penicillín. En það er stöðugt alið á óttanum. Fjölmiðlarnir verða að hafa eitthvað til að fjalla um. Á flestum þeirra starfa núorðið sérstakir heilsufréttamenn - jafnvel heilar deildir sem helga sig heilsu og heilsuleysi - þetta fólk verður að hafa eitthvað fyrir stafni. Í fyrra var maður með lífið í lúkunum út af habl. Ég sagði lækni sem ég hitti á Austurvelli hvað ég væri hræddur við þennan sjúkdóm - hann hló upp í opið geðið á mér. Og nú er það fuglaflensan sem liggur á manni eins og mara. Ég held stundum að ég sé með einhvers konar þrá-áhyggju-heilkenni. Kannski ætti maður að hafa áhyggjur yfir því að maður skuli hafa svona miklar áhyggjur. --- --- --- Í gær fjallaði ég um "íslensku köngulóna", útrás íslenskra bisnessmanna til Danmerkur og frásagnir Berlingske Tidende af því. Velunnari vefsins sendi mér línu og benti mér á að nafnið könguló væri alls ekki nýtt af nálinni í umfjöllun um íslenskt viðskiptalíf. Í sögu Eimskipafélagsins, Eimskip frá upphafi til nútíma, sem Guðmundur Magnússon skráði, eru rakin skrif Þjóðviljans sáluga um félagið 1977. Þá fór Þjóðviljinn hamförum gegn Eimskip og notaði hugtakið "fjármálaköngulær" um mennina sem stjórnuðu félaginu og umsvif þeirra í atvinnulífinu. Það er ekki fyrr en nokkru seinna að farið er að tala um kolkrabbann - velunnarinn taldi að það hefði líklega fyrst komið fyrir í tímaritinu Þjóðlífi um 1990 og síðar í bók Örnólfs Árnasonar sem nefndist Á slóð kolkrabbans.
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun