Ný landsýn – breytt stefna Ingibjörg Sólrún Gísladóttir skrifar 31. desember 2008 00:01 Ein dýpsta heimskreppa hagsögunnar skall á í september 2008 þegar burðarvirki hins reglulausa hnattræna fjármagnsmarkaðar leystist upp fyrir augliti allrar heimsbyggðarinnar. Markaðurinn „leiðrétti" sig ekki sjálfur eins og markaðslögmálið hafði kennt heldur flanaði stjórnlaust að feigðarósi með vanmati áhættu og ofmati eigna. Á þremur mánuðum hafa iðnvædd ríki neyðst til að leggja stórfé úr sameiginlegum sjóðum til björgunaraðgerða. Hin stjórnlausa frjálshyggja hefur runnið sitt skeið á enda. NeyðaraðgerðirHin íslenska kreppa er bæði heimskreppa og heimatilbúin. Hún magnaðist ekki smátt og smátt eins og í öðrum löndum heldur skall á okkur eins og fullkomið fárviðri í byrjun október. Með hruni bankakerfisins fengu íslensk stjórnvöld í fangið verkefni sem er stærra og flóknara en nokkur dæmi eru um á síðari tímum. Fyrsta skylda ríkisstjórnarinnar var að sjá til þess að nýir bankar gætu risið á rústum hinna gömlu, að greiðslukerfi bankanna virkuðu og þjóðin gæti orðið sér úti um gjaldeyri fyrir nauðþurftum og til að stunda viðskipti við umheiminn. Allt þetta tókst. Eitt brýnasta verkefni sem ríkisstjórnin stendur nú andspænis er endurskipulagning alls fjármálakerfisins og þar eru Seðlabanki og Fjármálaeftirlit ekki undanskilið. Sú vinna er þegar hafin hvað varðar viðskiptabankana og á nýju ári verður stjórn og fyrirkomulag Seðlabankans og Fjármálaeftirlitsins tekið til sérstakrar skoðunar með það að markmiði að auka traustið á þessum mikilvægu eftirlitsstofnunum. Heimilin og fyrirtækin í landinu standa andspænis miklum erfiðleikum vegna samdráttar, verðbólgu, hárra stýrivaxta og mikillar lækkunar á gengi krónunnar. Ríkisstjórnin hefur þegar gripið til margháttaðra aðgerða til að mæta fólki og fyrirtækjum í greiðsluerfiðleikum en til að forða frekari upplausn í samfélaginu er nauðsynlegt að vinna með öllum tiltækum ráðum gegn fjölgun gjaldþrota og aukningu atvinnuleysis. Jafnaðarstefna í verkiFrá því að Samfylkingin tók við í ríkisstjórn vorið 2007 höfum við litið svo á að mikilvægasta hlutverk okkar væri að skapa hér á ný samfélag jöfnuðar og félagslegs réttlætis á Íslandi. Sjálfstæðisflokkurinn og Samfylkingin eru ólíkir flokkar, en þessi ríkisstjórn hefur stigið mikilvæg skref í velferðarmálum með aðgerðaáætlun í þágu barna og ungmenna, með stefnumótun um uppbyggingu hundruða hjúkrunarrýma fyrir aldraða, með því að koma í höfn því mikilvæga réttindamáli öryrkja að greiða þeim bætur án tillits til tekna maka, með verulegri hækkun lægstu lífeyrisbóta, hækkun skattleysismarka, hækkun tekjutengdra barnabóta, nýjum jafnréttislögum, með afnámi hinna illræmdu eftirlaunalaga og svo mætti lengi telja. Við lögðum á það mikla áherslu við endurskoðun fjárlaga á dögunum að verja þennan árangur og það tókst. Verkefni okkar á næsta ári verður að freista þess að verja grunnstoðir velferðarþjónustunnar. Það verður ekki auðvelt verkefni en forsenda þess að hér á landi verði sátt milli stjórnvalda og þjóðar er að byrðunum verði réttlátlega dreift á landsmenn, þannig að þeir sem mest hafa, beri þyngstar byrðar en aðrir léttari. Sýn til framtíðarÍslenskt samfélag mun draga marga lærdóma af atburðum haustsins. Einn sá mikilvægasti varðar tengsl okkar við umheiminn og hvernig við tryggjum okkur þá samstöðu nágranna okkar sem við getum ekki verið án. Í nútímanum eru heimsmálin heimamál og öfugt. Í okkar veröld er versti kosturinn að vera ekki með. Ef við skipum okkur hvergi í sveit á alþjóðavettvangi verðum við eins og bátskríli á úfnu hafi alþjóðlegra hræringa. Samfylkingin leggur á það höfuðáherslu að gefa skýr skilaboð um framtíðarskipan peningamála í landinu. Við teljum að hagsmunum Íslendinga sé best borgið í samstarfi við aðrar Evrópuþjóðir innan Evrópusambandsins og vonandi eru forsendur að skapast á stjórnmálasviðinu fyrir því að hægt verði að sækja um aðild á fyrri hluta næsta árs. Samhliða skýrri sýn til framtíðar þarf að móta gjörbreytta hagstjórn byggða á grundvallarafstöðu jafnaðarmanna þar sem tekjugrundvöllur samneyslunnar er tryggður og samfélag velferðar og ábyrgrar verðmætasköpunar í atvinnulífi fest í sessi. Við þurfum að skapa atvinnulífinu skilyrði til að dafna, með markvissum skrefum í átt til stöðugra gengis og lægri vaxta. Það verður ekki hjá því komist að spara tugi milljarða í ríkisbúskapnum á komandi ári og það verður best gert með því að hreinsa til í ríkisbúskapnum, og forgangsraða útgjöldum í samræmi við kröfur um almannaþjónustu. Við þurfum að lyfta Grettistaki á næstu misserum. Það verður gríðarlegt átak og engin pólitísk vinsældakeppni. Það verður erfiðast fyrst en árangurinn mun koma í ljós. Íslendingar munu sjá til nýs lands á nýju ári. Höfundur er utanríkisráðherra og formaður Samfylkingarinnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingibjörg Sólrún Gísladóttir Mest lesið Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Sjá meira
Ein dýpsta heimskreppa hagsögunnar skall á í september 2008 þegar burðarvirki hins reglulausa hnattræna fjármagnsmarkaðar leystist upp fyrir augliti allrar heimsbyggðarinnar. Markaðurinn „leiðrétti" sig ekki sjálfur eins og markaðslögmálið hafði kennt heldur flanaði stjórnlaust að feigðarósi með vanmati áhættu og ofmati eigna. Á þremur mánuðum hafa iðnvædd ríki neyðst til að leggja stórfé úr sameiginlegum sjóðum til björgunaraðgerða. Hin stjórnlausa frjálshyggja hefur runnið sitt skeið á enda. NeyðaraðgerðirHin íslenska kreppa er bæði heimskreppa og heimatilbúin. Hún magnaðist ekki smátt og smátt eins og í öðrum löndum heldur skall á okkur eins og fullkomið fárviðri í byrjun október. Með hruni bankakerfisins fengu íslensk stjórnvöld í fangið verkefni sem er stærra og flóknara en nokkur dæmi eru um á síðari tímum. Fyrsta skylda ríkisstjórnarinnar var að sjá til þess að nýir bankar gætu risið á rústum hinna gömlu, að greiðslukerfi bankanna virkuðu og þjóðin gæti orðið sér úti um gjaldeyri fyrir nauðþurftum og til að stunda viðskipti við umheiminn. Allt þetta tókst. Eitt brýnasta verkefni sem ríkisstjórnin stendur nú andspænis er endurskipulagning alls fjármálakerfisins og þar eru Seðlabanki og Fjármálaeftirlit ekki undanskilið. Sú vinna er þegar hafin hvað varðar viðskiptabankana og á nýju ári verður stjórn og fyrirkomulag Seðlabankans og Fjármálaeftirlitsins tekið til sérstakrar skoðunar með það að markmiði að auka traustið á þessum mikilvægu eftirlitsstofnunum. Heimilin og fyrirtækin í landinu standa andspænis miklum erfiðleikum vegna samdráttar, verðbólgu, hárra stýrivaxta og mikillar lækkunar á gengi krónunnar. Ríkisstjórnin hefur þegar gripið til margháttaðra aðgerða til að mæta fólki og fyrirtækjum í greiðsluerfiðleikum en til að forða frekari upplausn í samfélaginu er nauðsynlegt að vinna með öllum tiltækum ráðum gegn fjölgun gjaldþrota og aukningu atvinnuleysis. Jafnaðarstefna í verkiFrá því að Samfylkingin tók við í ríkisstjórn vorið 2007 höfum við litið svo á að mikilvægasta hlutverk okkar væri að skapa hér á ný samfélag jöfnuðar og félagslegs réttlætis á Íslandi. Sjálfstæðisflokkurinn og Samfylkingin eru ólíkir flokkar, en þessi ríkisstjórn hefur stigið mikilvæg skref í velferðarmálum með aðgerðaáætlun í þágu barna og ungmenna, með stefnumótun um uppbyggingu hundruða hjúkrunarrýma fyrir aldraða, með því að koma í höfn því mikilvæga réttindamáli öryrkja að greiða þeim bætur án tillits til tekna maka, með verulegri hækkun lægstu lífeyrisbóta, hækkun skattleysismarka, hækkun tekjutengdra barnabóta, nýjum jafnréttislögum, með afnámi hinna illræmdu eftirlaunalaga og svo mætti lengi telja. Við lögðum á það mikla áherslu við endurskoðun fjárlaga á dögunum að verja þennan árangur og það tókst. Verkefni okkar á næsta ári verður að freista þess að verja grunnstoðir velferðarþjónustunnar. Það verður ekki auðvelt verkefni en forsenda þess að hér á landi verði sátt milli stjórnvalda og þjóðar er að byrðunum verði réttlátlega dreift á landsmenn, þannig að þeir sem mest hafa, beri þyngstar byrðar en aðrir léttari. Sýn til framtíðarÍslenskt samfélag mun draga marga lærdóma af atburðum haustsins. Einn sá mikilvægasti varðar tengsl okkar við umheiminn og hvernig við tryggjum okkur þá samstöðu nágranna okkar sem við getum ekki verið án. Í nútímanum eru heimsmálin heimamál og öfugt. Í okkar veröld er versti kosturinn að vera ekki með. Ef við skipum okkur hvergi í sveit á alþjóðavettvangi verðum við eins og bátskríli á úfnu hafi alþjóðlegra hræringa. Samfylkingin leggur á það höfuðáherslu að gefa skýr skilaboð um framtíðarskipan peningamála í landinu. Við teljum að hagsmunum Íslendinga sé best borgið í samstarfi við aðrar Evrópuþjóðir innan Evrópusambandsins og vonandi eru forsendur að skapast á stjórnmálasviðinu fyrir því að hægt verði að sækja um aðild á fyrri hluta næsta árs. Samhliða skýrri sýn til framtíðar þarf að móta gjörbreytta hagstjórn byggða á grundvallarafstöðu jafnaðarmanna þar sem tekjugrundvöllur samneyslunnar er tryggður og samfélag velferðar og ábyrgrar verðmætasköpunar í atvinnulífi fest í sessi. Við þurfum að skapa atvinnulífinu skilyrði til að dafna, með markvissum skrefum í átt til stöðugra gengis og lægri vaxta. Það verður ekki hjá því komist að spara tugi milljarða í ríkisbúskapnum á komandi ári og það verður best gert með því að hreinsa til í ríkisbúskapnum, og forgangsraða útgjöldum í samræmi við kröfur um almannaþjónustu. Við þurfum að lyfta Grettistaki á næstu misserum. Það verður gríðarlegt átak og engin pólitísk vinsældakeppni. Það verður erfiðast fyrst en árangurinn mun koma í ljós. Íslendingar munu sjá til nýs lands á nýju ári. Höfundur er utanríkisráðherra og formaður Samfylkingarinnar.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun