Dáið er allt án drauma og dapur heimurinn Hrund Gunnsteinsdóttir skrifar 1. mars 2011 13:53 Mohandas Gandhi, Wangari Mathaai, Nelson Mandela og frú Vigdísi Finnbogadóttur hefur öllum verið lýst sem visionaries í enskum textum um líf þeirra og störf. A visionary er enskt orð yfir einstakling sem hefur skýra sýn á framtíðina og getur séð fyrir sér óorðna hluti. A visionary er einstaklingur sem brýtur blað í sögunni því hann eða hún hefur þann eiginleika að geta látið framsæknar hugmyndir verða að veruleika. Þau búa yfir hugrekki til þess að fylgja eigin sannfæringu, sama hvað hver segir. Þannig skapa þau nýja farvegi fyrir komandi kynslóðir. Tungumálið er eitt mikilvægasta mótunar- og tjáningarafl mannsins. Það rammar inn athafnir okkar og hugsanir. Tungumál ber merki þeirrar menningar og vistkerfis sem það verður til í. Við drögum fram í dagsljósið þá hluti í umhverfi okkar sem við veljum að búa til orð og hugtök yfir. Orðin mótast í samræðum við líkama okkar, huga, sjálf, umhverfi, tíma, áreiti og náttúru. Þannig viljum við að orðin líkamni megnið af því sem við verðum áskynja og þess sem við upplifum. Við höfum jú bæði þörf og not fyrir að gera okkur skiljanleg. Tungumál getur því veitt okkur byr undir báða vængi ef það lýsir því sem hugur okkar stendur til. Ef það gerir það hins vegar ekki, getur það dregið úr mætti okkar, ímyndunarafli og tilfinningu fyrir því hvað sé mögulegt og hvað ekki. Þegar orðið visionary er þýtt yfir á íslensku í ensk-íslenskri orðabók er varpað fram mynd af einstaklingi sem rímar ekki sérlega vel við Gandhi, Vigdísi, Mathaai eða Mandela. Skilgreiningin er eftirfarandi: 1. draumóramaður, draumamaður; óraunsær maður. 2. ófreskur maður, maður sem sér það sem venjulegum augum er hulið; spámaður, maður sem sér sýnir. – l. 1. Draumlyndur, óraunsær; 2. Fjarstæður, fráleitur; óraunhæfur. 3. Ímyndaður; óraunverulegur; draumkenndur. 4. Skyggn, ófreskur, sem sér sýnir. Reyndar eru þetta lýsingar sem voru notaðar af mörgum sem höfðu efasemdir um tilþrif þessara einstaklinga er þeir stigu fyrst fram með hugmyndir sínar og erindi. Það sáum við glöggt í heimildarmyndinni um framboð Vigdísar til forseta Íslands. Það er ekkert sérstaklega eftirsóknarvert að tilheyra þeim afturhaldssama hópi í dag. Íslenska þýðingin sver því af sér það mikilvæga hreyfiafli sem í krafti orðsins visionary býr.UmbreytingUmbreyting er lykilorð í sögu þessara einstaklinga. Þau hafa umbreytt samfélögum sínum á einn eða annan hátt. Það sem hafði verið ómögulegt er nú mögulegt. Umbreyting er fylgifiskur skapandi hugsunar þar sem hún er hvað róttækust og hefur í sér sterkasta breytingarmáttinn. Umbreyting felur í sér óvissu, - hið óþekkta - , sem er súrefni sköpunarinnar. Við getum ekki vitað fyrirfram hvað það er nákvæmlega sem við ætlum að fá út úr skapandi vinnuferli. Það liggur í orðunum. Ef við vitum það fyrirfram er það ekki nýhugsun, nýbreytni eða ný uppgötvun. Róttæk skapandi hugsun eða hugsun sem breytir heiminum, er hugsun sem á sér fyrst myndmál. Hún birtist fyrst í sterkum tilfinningum, innsæi. Því meira skapandi sem hugsunin er, því meiri umbreyting og því minni líkur á því að við eigum yfir hana orð. Orðin koma síðar, þau koma að lokum. Hér gildir að treysta á innsæið, innri rödd, innri hvata. Hér gildir líka þolinmæði, sjálfsþekking og traust. Traust á sjálfan sig, traust á tilfinninguna, traust á hið óþekkta og óáþreifanlega. Þetta eru allt þættir sem hafa breytt heiminum og hafa burði til þess að umbreyta samfélögum í dag. Í stað þess að næra þessa þætti með því að frjóvga innri hvata, samhengi okkar, þekkingu, reynslu og sjálf höfum við á Íslandi og á Vesturlöndum lagt megináherslu á rökhugsun, ytri hvata, sérgreinar og mælanleg sannindi. Í raun er allt okkar ríkjandi hugmyndakerfi síðastliðin árhundruð byggt á slíkum mælikvörðum. Hvað þýðingu hefur það fyrir heiminn sem við búum í?Um rætur og tvo ólíka ryþmaHér eru einföld sannindi: Ef við dveljum aðeins í ryþma skapandi hugsunar eigum við erfitt með að koma hugmyndum okkar í verk. Ef við dveljum aðeins í ryþma rökhugsunar stöðnum við. Þá byggjum við turn á fyrirfram þekktum fleti. Sá turn vex aðeins á einn veg: Hann þrengist eftir því sem ofar dregur, þangað til hann rúmar ekkert, missir jafnvægið og fellur um sjálfan sig. Þegar skapandi hugsun og rökhugsun vinna saman eru möguleikarnir hins vegar óþrjótandi. Ímyndunaraflið er virkt, innæið opið, verkfærin vel meitluð og framkvæmdarorkan keyrð áfram af ástríðu. Einhverstaðar þarna koma draumar, hugsjónir og rætur til sögunnar. Drifkraftur ástríðunnar með rætur fíkjutrésins. Það er þessi bræðingur að spyrja til hlutanna. Spyrja ekki aðeins hvernig heimurinn lítur út, heldur hvernig gæti hann litið út og hvernig viljum við að hann líti út. Að sjá fyrir sér að óorðnir hlutir geti orðið að veruleika. Að reka minni til þess að hlutirnir voru ekki alltaf eins og þeir eru í dag. Að þekkja ræturnar sínar. Og þá á ég við rætur óháð þjóðerni, skjaldarmerki, landamærum eða öðrum flokkunum. Þessi bræðingur gerir að verkum að við gerum okkur grein fyrir því á hversdagslegasta stað í hjartanu að það er hægt að breyta heiminum. Dæmi af Breta og kenýskri konu er við hæfi.Skilningur vs. þekkingÁrið 2008 hitti ég Breta á alþjóðlegri ráðstefnu um skapandi hugsun. Hann var að tala um samskipti við fyrrverandi nýlendur Breta, samvinnuverkefni. Hann sagði mér upp og ofan af því hvernig hann og samstarfsfólk hans væri að hjálpa íbúum fyrrverandi nýlendunnar til að þróa vörur, hanna gripi og koma á markað. Þar sem ég hlustaði á hann tala datt mér í hug að spyrja eftirfarandi spurningar: „Finnst þér aldrei einkennilegt að hugsa til þess að þið séuð fyrrverandi nýlenduherrar?" Hann var hugsi og sagði svo: „Veistu, ég hef bara aldrei pælt í því." Það er munur á þekkingu og skilningi. Þekking án skilnings er eins og eldiviður án elds. Skilingur tengir saman huga og hjarta, vitsmuni og skynfæri og hefur burði til þess að verða að visku. Ef við lítum um öxl í sögunni má kannski segja að í fortíðinni hafi skort á skilningi. Framtíðin liggur hins vegar í auknum skilningi. Hún eiginlega verður að gera það. Örmynd af jörðinni hreinlega æpir á meiri skilning og skapandi hugsun. Framtíðin liggur í skilningi umfram eða meðfram þekkingu. Samræður mínar við Bretann einkenndust hvorki af skilningi né þekkingu.Að skapa á eigin forsendumWangari Mathaai er kona sem býr bæði yfir þekkingu og skilningi. Mathaai er kenýskur friðarverðlaunahafi Nóbels frá árinu 2004. Hún hefur barist ötullega fyrir lýðræði og umhverfisvernd með rætur að vopni. Hún stofnaði The Green Belt Movement sem hefur það markmið að planta trjám sem hæfa kenýskum jarðvegi. Eyðimerkurmyndun er eitt af stærstu vandamálum Afríku. Á miðhálendingu í Kenýa, þaðan sem Mathaai kemur, var jörðin orðinn ansi lúin og vistkerfið í lamasessi þegar hún stofnaði samtökin. Frá árinu 1977 hefur hreyfingin plantað yfir 45 milljónum trjáa til að stækka skóginn og endurbyggja vistkerfið. Það var nefnilega þannig að þegar Bretar tóku yfir Kenýa ákváðu þeir að aðferðir til ræktunar, landbúnaðar og trúariðkunar Kenýabúa væru ekki nógu góðar. Þeir skyldu taka upp kristna trú, rífa upp kenýsk tré með rótum og planta erlendum trjátegundum sem yxu hraðar og hægt væri að selja í skipsförmum í byggingariðnað í nýlenduríkjunum. Það sem gerðist í stuttu máli var þetta: Nýju trén náðu ekki að binda niður jarðveginn eins og til dæmis fikjutrén höfðu gert. Fikjutrén, sem voru algeng á miðhálendi Kenýa þar sem Mathaai fæddist, voru með sterkar rætur sem grófu sér hægt og rólega leið í gegnum harðan jarðveginn, alveg niður að ferskvatnsbólum. Við það gaus vatnið upp meðfram rótunum og leitaði sér útgöngu um leið og jarðvegurinn gaf eftir svo úr varð vatnsból. Það er heillandi að lesa ævisögu Mathaai. Þar rekur hún sögu lands síns og hugsjóna sinna og byggir á rótum. Sínum eigin rótum í gegnum fjölskyldusöguna og samræður forfeðra og formæðra hennar við náttúruna, en líka á rótum trjánna sem eru miðlægt afl í vistkerfinu. Þetta er saga sem reynt var að afmá. Wangari fæddist í apríl 1940 og það fyrsta sem hún drakk var safi úr grænum bönunum, fjólubláum sykurreyr, sætum kartöflum og feitu lambi – allt ávextir jarðarinnar á miðhálendi Kenýa. Þvínæst drakk hún móðurmjólkina. „Ég er alveg jafn mikið afkvæmi móður jarðarinnar heima eins og ég er barn föður míns og móður," skrifar Mathaai. Landið var grænt og frjósamt, árstíðirnar reglulegar, frost í júlí og fátækt var óþekkt fyrirbæri. Mathaai man rætur sínar, man úr hverju hún er búin til og leyfir því að þróast með sér sem einstakling. Hún er samkvæm sjálfri sér. Hún blandar saman menntun sinni, þekkingu og skilningi. Hún á sér draum. Gefst aldrei upp, þrátt fyrir hindranir á leiðinni. Stúlka sem fyrir heppni hlaut menntun hafði þannig áhrif á heiminn. Hugrekki, ástríða, framtíðarsýn. Og Bretinn, hann yppti öxlum einsog nýlendusagan væri ekki endilega þess virði að muna.Minnisleysi og tækifæri til athafnaÞannig er heimurinn morandi í minnisleysi og tækifærum til athafna. Að muna langt aftur, gangast við landamæralausum arfi sínum, skilja núið og setja í samhengi þvers og kurs yfir sérgreinar og manngert flækjustig, litarhaft og tungumál er fyrirtaks hráefni í skapandi og gagnrýna hugsun. Ég held það sé í raun ógerlegt að vera gagnrýninn og skapandi án þess að þekkja sjálfan sig. Ég held líka að það séu draumar okkar og hugsjónir sem lýsa hvað best okkar innri manni. Aðeins átján ára gamall skrifaði Nóbelskáldið Halldór Laxness í Barni náttúrunnar: Dáið er allt án drauma og dapur heimurinn. Mér hefur verið sagt að æskan drjúpi af fífldirfsku og barnslegri hugsjón. Ég legg til að við endurskoðum þá afstöðu allrækilega. Við þurfum nefnilega á því að halda að viðurkenna framtíðina; möguleikann á því að eitthvað óvænt geti átt sér stað. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hrund Gunnsteinsdóttir Mest lesið “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Halldór 21.06.2025 Halldór Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Kaldar kveðjur frá forsætisráðherrra til ferðaþjónustunnar Pétur Óskarsson Skoðun Verið brjáluð. Ég fer ekki neitt Ian McDonald Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun Skoðun Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar Skoðun “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nokkur orð um Kúbudeiluna og viðskiptabannið Gylfi Páll Hersir skrifar Skoðun Ráðherrar með reiknivél og leyndarhyggju Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Gróf misbeiting illa fengins valds Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Pólítískt hugrekki Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vísir að lægri orkureikningi Einar Vilmarsson skrifar Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal skrifar Skoðun Mikil réttarbót fyrir fatlað fólk mætir hindrunum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verið brjáluð. Ég fer ekki neitt Ian McDonald skrifar Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Vönduð vinnubrögð? Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Nýr vegvísir Evrópusambandsins um jafnrétti kynjanna Clara Ganslandt skrifar Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Blaður 35 Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Kaldar kveðjur frá forsætisráðherrra til ferðaþjónustunnar Pétur Óskarsson skrifar Skoðun Nú hefst samræmt próf í stærðfræði Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sanngirni í Kópavogsmódelinu Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnarflokkarnir fylgja Landsvirkjun – gegn Þjórsárverum Svandís Svavarsdóttir,Álfheiður Ingadóttir skrifar Skoðun Skapandi framtíð – forvarnir og félagsstarf í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Upplýsingar um mataræði barna og unglinga á landsvísu eru of gamlar – það er óásættanlegt Birna Þórisdóttir,Sigurbjörg Bjarnadóttir,Inga Þórsdóttir skrifar Skoðun Hvaða orka? Birgir Sverrisson skrifar Skoðun Það skiptir máli hvernig gervigreind er notuð í kennslu Hjörvar Ingi Haraldsson skrifar Sjá meira
Mohandas Gandhi, Wangari Mathaai, Nelson Mandela og frú Vigdísi Finnbogadóttur hefur öllum verið lýst sem visionaries í enskum textum um líf þeirra og störf. A visionary er enskt orð yfir einstakling sem hefur skýra sýn á framtíðina og getur séð fyrir sér óorðna hluti. A visionary er einstaklingur sem brýtur blað í sögunni því hann eða hún hefur þann eiginleika að geta látið framsæknar hugmyndir verða að veruleika. Þau búa yfir hugrekki til þess að fylgja eigin sannfæringu, sama hvað hver segir. Þannig skapa þau nýja farvegi fyrir komandi kynslóðir. Tungumálið er eitt mikilvægasta mótunar- og tjáningarafl mannsins. Það rammar inn athafnir okkar og hugsanir. Tungumál ber merki þeirrar menningar og vistkerfis sem það verður til í. Við drögum fram í dagsljósið þá hluti í umhverfi okkar sem við veljum að búa til orð og hugtök yfir. Orðin mótast í samræðum við líkama okkar, huga, sjálf, umhverfi, tíma, áreiti og náttúru. Þannig viljum við að orðin líkamni megnið af því sem við verðum áskynja og þess sem við upplifum. Við höfum jú bæði þörf og not fyrir að gera okkur skiljanleg. Tungumál getur því veitt okkur byr undir báða vængi ef það lýsir því sem hugur okkar stendur til. Ef það gerir það hins vegar ekki, getur það dregið úr mætti okkar, ímyndunarafli og tilfinningu fyrir því hvað sé mögulegt og hvað ekki. Þegar orðið visionary er þýtt yfir á íslensku í ensk-íslenskri orðabók er varpað fram mynd af einstaklingi sem rímar ekki sérlega vel við Gandhi, Vigdísi, Mathaai eða Mandela. Skilgreiningin er eftirfarandi: 1. draumóramaður, draumamaður; óraunsær maður. 2. ófreskur maður, maður sem sér það sem venjulegum augum er hulið; spámaður, maður sem sér sýnir. – l. 1. Draumlyndur, óraunsær; 2. Fjarstæður, fráleitur; óraunhæfur. 3. Ímyndaður; óraunverulegur; draumkenndur. 4. Skyggn, ófreskur, sem sér sýnir. Reyndar eru þetta lýsingar sem voru notaðar af mörgum sem höfðu efasemdir um tilþrif þessara einstaklinga er þeir stigu fyrst fram með hugmyndir sínar og erindi. Það sáum við glöggt í heimildarmyndinni um framboð Vigdísar til forseta Íslands. Það er ekkert sérstaklega eftirsóknarvert að tilheyra þeim afturhaldssama hópi í dag. Íslenska þýðingin sver því af sér það mikilvæga hreyfiafli sem í krafti orðsins visionary býr.UmbreytingUmbreyting er lykilorð í sögu þessara einstaklinga. Þau hafa umbreytt samfélögum sínum á einn eða annan hátt. Það sem hafði verið ómögulegt er nú mögulegt. Umbreyting er fylgifiskur skapandi hugsunar þar sem hún er hvað róttækust og hefur í sér sterkasta breytingarmáttinn. Umbreyting felur í sér óvissu, - hið óþekkta - , sem er súrefni sköpunarinnar. Við getum ekki vitað fyrirfram hvað það er nákvæmlega sem við ætlum að fá út úr skapandi vinnuferli. Það liggur í orðunum. Ef við vitum það fyrirfram er það ekki nýhugsun, nýbreytni eða ný uppgötvun. Róttæk skapandi hugsun eða hugsun sem breytir heiminum, er hugsun sem á sér fyrst myndmál. Hún birtist fyrst í sterkum tilfinningum, innsæi. Því meira skapandi sem hugsunin er, því meiri umbreyting og því minni líkur á því að við eigum yfir hana orð. Orðin koma síðar, þau koma að lokum. Hér gildir að treysta á innsæið, innri rödd, innri hvata. Hér gildir líka þolinmæði, sjálfsþekking og traust. Traust á sjálfan sig, traust á tilfinninguna, traust á hið óþekkta og óáþreifanlega. Þetta eru allt þættir sem hafa breytt heiminum og hafa burði til þess að umbreyta samfélögum í dag. Í stað þess að næra þessa þætti með því að frjóvga innri hvata, samhengi okkar, þekkingu, reynslu og sjálf höfum við á Íslandi og á Vesturlöndum lagt megináherslu á rökhugsun, ytri hvata, sérgreinar og mælanleg sannindi. Í raun er allt okkar ríkjandi hugmyndakerfi síðastliðin árhundruð byggt á slíkum mælikvörðum. Hvað þýðingu hefur það fyrir heiminn sem við búum í?Um rætur og tvo ólíka ryþmaHér eru einföld sannindi: Ef við dveljum aðeins í ryþma skapandi hugsunar eigum við erfitt með að koma hugmyndum okkar í verk. Ef við dveljum aðeins í ryþma rökhugsunar stöðnum við. Þá byggjum við turn á fyrirfram þekktum fleti. Sá turn vex aðeins á einn veg: Hann þrengist eftir því sem ofar dregur, þangað til hann rúmar ekkert, missir jafnvægið og fellur um sjálfan sig. Þegar skapandi hugsun og rökhugsun vinna saman eru möguleikarnir hins vegar óþrjótandi. Ímyndunaraflið er virkt, innæið opið, verkfærin vel meitluð og framkvæmdarorkan keyrð áfram af ástríðu. Einhverstaðar þarna koma draumar, hugsjónir og rætur til sögunnar. Drifkraftur ástríðunnar með rætur fíkjutrésins. Það er þessi bræðingur að spyrja til hlutanna. Spyrja ekki aðeins hvernig heimurinn lítur út, heldur hvernig gæti hann litið út og hvernig viljum við að hann líti út. Að sjá fyrir sér að óorðnir hlutir geti orðið að veruleika. Að reka minni til þess að hlutirnir voru ekki alltaf eins og þeir eru í dag. Að þekkja ræturnar sínar. Og þá á ég við rætur óháð þjóðerni, skjaldarmerki, landamærum eða öðrum flokkunum. Þessi bræðingur gerir að verkum að við gerum okkur grein fyrir því á hversdagslegasta stað í hjartanu að það er hægt að breyta heiminum. Dæmi af Breta og kenýskri konu er við hæfi.Skilningur vs. þekkingÁrið 2008 hitti ég Breta á alþjóðlegri ráðstefnu um skapandi hugsun. Hann var að tala um samskipti við fyrrverandi nýlendur Breta, samvinnuverkefni. Hann sagði mér upp og ofan af því hvernig hann og samstarfsfólk hans væri að hjálpa íbúum fyrrverandi nýlendunnar til að þróa vörur, hanna gripi og koma á markað. Þar sem ég hlustaði á hann tala datt mér í hug að spyrja eftirfarandi spurningar: „Finnst þér aldrei einkennilegt að hugsa til þess að þið séuð fyrrverandi nýlenduherrar?" Hann var hugsi og sagði svo: „Veistu, ég hef bara aldrei pælt í því." Það er munur á þekkingu og skilningi. Þekking án skilnings er eins og eldiviður án elds. Skilingur tengir saman huga og hjarta, vitsmuni og skynfæri og hefur burði til þess að verða að visku. Ef við lítum um öxl í sögunni má kannski segja að í fortíðinni hafi skort á skilningi. Framtíðin liggur hins vegar í auknum skilningi. Hún eiginlega verður að gera það. Örmynd af jörðinni hreinlega æpir á meiri skilning og skapandi hugsun. Framtíðin liggur í skilningi umfram eða meðfram þekkingu. Samræður mínar við Bretann einkenndust hvorki af skilningi né þekkingu.Að skapa á eigin forsendumWangari Mathaai er kona sem býr bæði yfir þekkingu og skilningi. Mathaai er kenýskur friðarverðlaunahafi Nóbels frá árinu 2004. Hún hefur barist ötullega fyrir lýðræði og umhverfisvernd með rætur að vopni. Hún stofnaði The Green Belt Movement sem hefur það markmið að planta trjám sem hæfa kenýskum jarðvegi. Eyðimerkurmyndun er eitt af stærstu vandamálum Afríku. Á miðhálendingu í Kenýa, þaðan sem Mathaai kemur, var jörðin orðinn ansi lúin og vistkerfið í lamasessi þegar hún stofnaði samtökin. Frá árinu 1977 hefur hreyfingin plantað yfir 45 milljónum trjáa til að stækka skóginn og endurbyggja vistkerfið. Það var nefnilega þannig að þegar Bretar tóku yfir Kenýa ákváðu þeir að aðferðir til ræktunar, landbúnaðar og trúariðkunar Kenýabúa væru ekki nógu góðar. Þeir skyldu taka upp kristna trú, rífa upp kenýsk tré með rótum og planta erlendum trjátegundum sem yxu hraðar og hægt væri að selja í skipsförmum í byggingariðnað í nýlenduríkjunum. Það sem gerðist í stuttu máli var þetta: Nýju trén náðu ekki að binda niður jarðveginn eins og til dæmis fikjutrén höfðu gert. Fikjutrén, sem voru algeng á miðhálendi Kenýa þar sem Mathaai fæddist, voru með sterkar rætur sem grófu sér hægt og rólega leið í gegnum harðan jarðveginn, alveg niður að ferskvatnsbólum. Við það gaus vatnið upp meðfram rótunum og leitaði sér útgöngu um leið og jarðvegurinn gaf eftir svo úr varð vatnsból. Það er heillandi að lesa ævisögu Mathaai. Þar rekur hún sögu lands síns og hugsjóna sinna og byggir á rótum. Sínum eigin rótum í gegnum fjölskyldusöguna og samræður forfeðra og formæðra hennar við náttúruna, en líka á rótum trjánna sem eru miðlægt afl í vistkerfinu. Þetta er saga sem reynt var að afmá. Wangari fæddist í apríl 1940 og það fyrsta sem hún drakk var safi úr grænum bönunum, fjólubláum sykurreyr, sætum kartöflum og feitu lambi – allt ávextir jarðarinnar á miðhálendi Kenýa. Þvínæst drakk hún móðurmjólkina. „Ég er alveg jafn mikið afkvæmi móður jarðarinnar heima eins og ég er barn föður míns og móður," skrifar Mathaai. Landið var grænt og frjósamt, árstíðirnar reglulegar, frost í júlí og fátækt var óþekkt fyrirbæri. Mathaai man rætur sínar, man úr hverju hún er búin til og leyfir því að þróast með sér sem einstakling. Hún er samkvæm sjálfri sér. Hún blandar saman menntun sinni, þekkingu og skilningi. Hún á sér draum. Gefst aldrei upp, þrátt fyrir hindranir á leiðinni. Stúlka sem fyrir heppni hlaut menntun hafði þannig áhrif á heiminn. Hugrekki, ástríða, framtíðarsýn. Og Bretinn, hann yppti öxlum einsog nýlendusagan væri ekki endilega þess virði að muna.Minnisleysi og tækifæri til athafnaÞannig er heimurinn morandi í minnisleysi og tækifærum til athafna. Að muna langt aftur, gangast við landamæralausum arfi sínum, skilja núið og setja í samhengi þvers og kurs yfir sérgreinar og manngert flækjustig, litarhaft og tungumál er fyrirtaks hráefni í skapandi og gagnrýna hugsun. Ég held það sé í raun ógerlegt að vera gagnrýninn og skapandi án þess að þekkja sjálfan sig. Ég held líka að það séu draumar okkar og hugsjónir sem lýsa hvað best okkar innri manni. Aðeins átján ára gamall skrifaði Nóbelskáldið Halldór Laxness í Barni náttúrunnar: Dáið er allt án drauma og dapur heimurinn. Mér hefur verið sagt að æskan drjúpi af fífldirfsku og barnslegri hugsjón. Ég legg til að við endurskoðum þá afstöðu allrækilega. Við þurfum nefnilega á því að halda að viðurkenna framtíðina; möguleikann á því að eitthvað óvænt geti átt sér stað.
Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson Skoðun
Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun
Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar
Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar
Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar
Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Ríkisstjórnarflokkarnir fylgja Landsvirkjun – gegn Þjórsárverum Svandís Svavarsdóttir,Álfheiður Ingadóttir skrifar
Skoðun Upplýsingar um mataræði barna og unglinga á landsvísu eru of gamlar – það er óásættanlegt Birna Þórisdóttir,Sigurbjörg Bjarnadóttir,Inga Þórsdóttir skrifar
Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson Skoðun
Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun