Stóriðjufíaskó á Suðurnesjum Tómas Guðbjartsson skrifar 25. ágúst 2017 11:35 Það var skrítin tilfinning að koma í Reykjanesbæ í gær og halda fyrirlestur um náttúruvernd í troðfullum Stapa. Þarna voru samankomnir íbúar, fulltrúar Umhverfisstofnunar og allra flokka í bæjarstjórn nema Sjálfstæðisflokks. Ljóst er að fólk er löngu búið að fá nóg af ruglinu í kringum verksmiðju United Silicon, enda margir íbúanna búnir að missa heilsuna og lífsgæði fjölda fjölskyldna skert. Skiljanlega hefur fólk mestar áhyggjur af börnum sínum en í Reykjanesbæ eru hátt í 600 börn í leikskólum - börn sem leika sér utanhúss. Eins og Andri Snær Magnason benti á í frábæru erindi sínu þá er stóriðjuuppbygging í Helguvík eitt mesta klúður sem þekkist á nokkru iðnaðarsvæði í heiminum. Þarna stendur hálfklárað risaálver við hliðina á stórgallaðri verksmiðju United Silicon - verksmiðju sem aðeins er keyrð á einum ofni (32 MW) en ekki fjórum (128 MW) eins og áætlanir gera ráð fyrir - en þá verður framleiðslugetan 90.000 tonn. Síðan ráðgerir Thorsill að byggja á sama svæði 110.000 tonna kísiliðjuver, en samanlagt munu verin brenna um 300 þús. tonnum af kolum á ári. Ekki var annað að heyra á bæjarfulltrúum (sem allir voru í ábernandi vörn) en að verksmiðja Thorsil hefji framleiðslu árið 2020. Kísiliðjuverin í Helguvík verða þá þau stærstu í heimi og Ísland heimsmeistari í framleiðslu kísils. Sem læknir get ég vottað að kísilryk er langt frá því að vera gott fyrir heilsuna, það sýna rannsóknir. Mér er algjörlega óskiljanlegt hvernig mönnum dettur í hug að byggja stærstu kísilver í heimi tæpum 1,8 km frá einu helsta þéttbýliskjarna landsins. Samfélagi sem stendur í miklum blóma, enda ferðamannaiðnaður óvíða blómlegri. Fólk hefur undanfarin ár viljað flytja í Reykjanesbæ - sem gæti breyst snarlega ef klúðrinu í Helguvík verður ekki snúið við. Ljóst er að fyrri bæjarstjórnir, ríkisstjórnir og Alþingi bera mikla ábyrgð á því hvernig komið er - sem er birtingarmynd stóriðjustefnu í sinni verstu mynd. Grein Árna Sigfússonar, fyrrverandi bæjarstóra í Víkurfréttum frá 2015 er afar athyglisverð, en þar „óskar hann íbúum til hamingju” með verksmiðju United Silicon og mærir Magnús Garðarsson, eiganda og fyrrum forstjóra United Silicon. Sami Magnús hefur skilið eftir sig sviðna jörð og var sparkað frá United Silicon í byrjun árs. Ummæli Ásgeirs Margeirssonar forstjóra HS Orku, sem líkt og flestir aðrir sver af sér öll tengsl við Helguvík og United Silicon, eru einnig athyglisverð. Í nýlegu viðtali í Viðskiptablaðinu segir hann að mikilvægt sé að útvega meiri orku á Íslandi, ekki síst til annarra kísiliðjuvera - en þau hélt ég einmitt að væru staðsett í Helguvík.Áhugi HS Orku á 55 MW vatnsaflsvirkjun í ósnortnum Ófeigsfirði á Ströndum skýrist því fyrst og fremst af skuldbindingum fyrirtækisins til stóriðju á SV horninu - en ekki til að tryggja rafmagnsöryggi á Vestfjörðum. Í fjóra áratugi hefur HS Orka sérhæft sig í gufuaflsvirkjunum á SV horninu, en þar hefur kraftur í borholum fyrirtækisins dvínað mun hraðar en gert var ráð fyrir. Ástæðan er sú að gengið hefur verið of hratt á auðlindina, jarðgufuna, svo framleiða megi næga orku til mengandi stóriðju. Merkilegt nokk hefur HS Orka nýlega fengið leyfi fyrir borunum á svokölluðum Eldvörpum, í nágrenni við virkjun sína í Svartsengi, en Eldvörpin eru ein mesta náttúruperla Suðurnesja. Eldvörpin.Það er því ekki aðeins verið að menga fyrir íbúum Suðurnesja með stóriðju, heldur er verið að ræna þá náttúruperlum með vanhugsuðum virkjanaframkvæmdum - á jarðhitasvæðum sem eru staðsett á einu helsta ferðamannasvæði landsins. Er það bara mér sem finnst þetta rugl? Svari hver fyrir sig. Ég legg til að verksmiðju United Silicon verði lokað hið fyrsta, óafturkræft og verksmiðju Thorsil ýtt út af borðinu. Fjármögnun Thorsil-verksmiðjunnar er ekki lokið og vona ég að lífeyrissjóðir, bankar og aðrir fjárfestar haldi að sér höndum og taki ekki þátt í stóriðjuframkvæmdum og virkjanaframkvæmdum, sem bæði eyðileggja heilsu fólks en um leið náttúru Íslands. Framtíð Íslands er í húfi.Höfundur er skurðlæknir og náttúruverndarsinni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tómas Guðbjartsson Mest lesið Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun Skoðun Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Setjum kraft í íslenskukennslu fullorðinna Anna Linda Sigurðardóttir skrifar Skoðun Áhrif veiðigjalda ná út fyrir atvinnugreinina Ásgerður Kristín Gylfadóttir skrifar Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar Skoðun RÚV - ljósritunarstofa ríkisins? Birgir Finnsson skrifar Skoðun Að vera hvítur og kristinn Guðbrandur Einarsson skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta í heimabyggð – loksins orðin að veruleika Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Komum heil heim eftir hvítasunnuhelgina Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Leiðin til Parísar (bókstaflega) Ólafur St. Arnarsson skrifar Skoðun Ósnertanlegir eineltisseggir og óhæfir starfsmenn Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Opinber skýring til Sigurjóns Þórðarsonar Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert kerfi lifir af pólitískan geðþótta Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Hoppað yfir girðingarnar Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Þegar ég fékk séns Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Verður greinilega að vera Ísrael Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Evrópumet! Háskólamenntun minnst metin á Íslandi Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Það var skrítin tilfinning að koma í Reykjanesbæ í gær og halda fyrirlestur um náttúruvernd í troðfullum Stapa. Þarna voru samankomnir íbúar, fulltrúar Umhverfisstofnunar og allra flokka í bæjarstjórn nema Sjálfstæðisflokks. Ljóst er að fólk er löngu búið að fá nóg af ruglinu í kringum verksmiðju United Silicon, enda margir íbúanna búnir að missa heilsuna og lífsgæði fjölda fjölskyldna skert. Skiljanlega hefur fólk mestar áhyggjur af börnum sínum en í Reykjanesbæ eru hátt í 600 börn í leikskólum - börn sem leika sér utanhúss. Eins og Andri Snær Magnason benti á í frábæru erindi sínu þá er stóriðjuuppbygging í Helguvík eitt mesta klúður sem þekkist á nokkru iðnaðarsvæði í heiminum. Þarna stendur hálfklárað risaálver við hliðina á stórgallaðri verksmiðju United Silicon - verksmiðju sem aðeins er keyrð á einum ofni (32 MW) en ekki fjórum (128 MW) eins og áætlanir gera ráð fyrir - en þá verður framleiðslugetan 90.000 tonn. Síðan ráðgerir Thorsill að byggja á sama svæði 110.000 tonna kísiliðjuver, en samanlagt munu verin brenna um 300 þús. tonnum af kolum á ári. Ekki var annað að heyra á bæjarfulltrúum (sem allir voru í ábernandi vörn) en að verksmiðja Thorsil hefji framleiðslu árið 2020. Kísiliðjuverin í Helguvík verða þá þau stærstu í heimi og Ísland heimsmeistari í framleiðslu kísils. Sem læknir get ég vottað að kísilryk er langt frá því að vera gott fyrir heilsuna, það sýna rannsóknir. Mér er algjörlega óskiljanlegt hvernig mönnum dettur í hug að byggja stærstu kísilver í heimi tæpum 1,8 km frá einu helsta þéttbýliskjarna landsins. Samfélagi sem stendur í miklum blóma, enda ferðamannaiðnaður óvíða blómlegri. Fólk hefur undanfarin ár viljað flytja í Reykjanesbæ - sem gæti breyst snarlega ef klúðrinu í Helguvík verður ekki snúið við. Ljóst er að fyrri bæjarstjórnir, ríkisstjórnir og Alþingi bera mikla ábyrgð á því hvernig komið er - sem er birtingarmynd stóriðjustefnu í sinni verstu mynd. Grein Árna Sigfússonar, fyrrverandi bæjarstóra í Víkurfréttum frá 2015 er afar athyglisverð, en þar „óskar hann íbúum til hamingju” með verksmiðju United Silicon og mærir Magnús Garðarsson, eiganda og fyrrum forstjóra United Silicon. Sami Magnús hefur skilið eftir sig sviðna jörð og var sparkað frá United Silicon í byrjun árs. Ummæli Ásgeirs Margeirssonar forstjóra HS Orku, sem líkt og flestir aðrir sver af sér öll tengsl við Helguvík og United Silicon, eru einnig athyglisverð. Í nýlegu viðtali í Viðskiptablaðinu segir hann að mikilvægt sé að útvega meiri orku á Íslandi, ekki síst til annarra kísiliðjuvera - en þau hélt ég einmitt að væru staðsett í Helguvík.Áhugi HS Orku á 55 MW vatnsaflsvirkjun í ósnortnum Ófeigsfirði á Ströndum skýrist því fyrst og fremst af skuldbindingum fyrirtækisins til stóriðju á SV horninu - en ekki til að tryggja rafmagnsöryggi á Vestfjörðum. Í fjóra áratugi hefur HS Orka sérhæft sig í gufuaflsvirkjunum á SV horninu, en þar hefur kraftur í borholum fyrirtækisins dvínað mun hraðar en gert var ráð fyrir. Ástæðan er sú að gengið hefur verið of hratt á auðlindina, jarðgufuna, svo framleiða megi næga orku til mengandi stóriðju. Merkilegt nokk hefur HS Orka nýlega fengið leyfi fyrir borunum á svokölluðum Eldvörpum, í nágrenni við virkjun sína í Svartsengi, en Eldvörpin eru ein mesta náttúruperla Suðurnesja. Eldvörpin.Það er því ekki aðeins verið að menga fyrir íbúum Suðurnesja með stóriðju, heldur er verið að ræna þá náttúruperlum með vanhugsuðum virkjanaframkvæmdum - á jarðhitasvæðum sem eru staðsett á einu helsta ferðamannasvæði landsins. Er það bara mér sem finnst þetta rugl? Svari hver fyrir sig. Ég legg til að verksmiðju United Silicon verði lokað hið fyrsta, óafturkræft og verksmiðju Thorsil ýtt út af borðinu. Fjármögnun Thorsil-verksmiðjunnar er ekki lokið og vona ég að lífeyrissjóðir, bankar og aðrir fjárfestar haldi að sér höndum og taki ekki þátt í stóriðjuframkvæmdum og virkjanaframkvæmdum, sem bæði eyðileggja heilsu fólks en um leið náttúru Íslands. Framtíð Íslands er í húfi.Höfundur er skurðlæknir og náttúruverndarsinni.
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun
Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun
Skoðun Ný nálgun fyrir börn með fjölþættan vanda Guðmundur Ingi Þóroddsson,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar
Skoðun Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson skrifar
Skoðun Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson skrifar
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Við stöndum með Anahitu og Elissu Valgerður Árnadóttir,Rósa Líf Darradóttir,Aldís Amah Hamilton,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson Skoðun
Þegar undirskrift skiptir máli – um gervigreind, vottun og verðmæti mannlegra athafna Henning Arnór Úlfarsson Skoðun