Verður framtíðinni slegið á frest? Þorsteinn Víglundsson skrifar 17. nóvember 2017 07:00 Í burðarliðnum er ríkisstjórn Vinstri grænna, Sjálfstæðisflokks og Framsóknar. Formenn þessara flokka hafa talað um ríkisstjórn á „breiðum grunni“. Viðræður hafa gengið svo vel að það má heita vandræðalegt fyrir VG og Sjálfstæðisflokk sem skilgreint hafa sig sem höfuðandstæðinga um áratuga skeið. Rætt er um „sögulegar sættir“ og að hér gæti verið í burðarliðnum langt og farsælt stjórnarsamstarf. En markar sögulegt samstarf flokkanna lengst til vinstri og hægri í hinu pólitíska litrófi endalok stjórnmálaátaka, líkt og talað var um endalok hugmyndafræðinnar við lok kalda stríðsins? Eða eru stjórnmálaátökin einfaldlega að færast yfir á aðrar víddir en áður? Það hversu vel viðræður ganga má rekja til þriggja þátta. Í fyrsta lagi snýst stjórnarmyndunin fyrst og fremst um forgangsröðun ríkisútgjalda. Í öðru lagi hafa öll helstu ágreiningsefni verið lögð til hliðar. Í þriðja lagi er rétt að hafa í huga að þó svo langt sé á milli VG og Sjálfstæðisflokks á hinum klassíska hægri/vinstri ás stjórnmálanna, þá er mun styttra á milli flokkanna þegar horft er til forsjárhyggju eða frjálslyndis annars vegar og alþjóðahyggju eða einangrunarhyggju hins vegar. Það kemur ekki á óvart að flokkarnir geti náð saman um forgangsröðun ríkisútgjalda. Allir flokkar sem buðu fram til síðustu þingkosninga lögðu megináherslu á heilbrigðis-, mennta- og innviðamál. Ágreiningurinn snýst fyrst og fremst um hvernig eigi að fjármagna útgjöldin.Ríkisstjórn þjóðernisíhaldsinsÞó helstu ágreiningsefni séu lögð til hliðar við upphaf stjórnarsamstarfs er líklegt að þau brjótist fram síðar. Viðhorf flokkanna til umhverfismála og atvinnuuppbyggingar hafa t.d. verið mjög ólík. Afstaða til innflytjendamála sömuleiðis. Ný rammaáætlun verður eitt af fyrstu viðfangsefnum nýrrar ríkisstjórnar og þar hafa VG og Sjálfstæðisflokkur lengi eldað grátt silfur saman. Að sama skapi einangraðist Sjálfstæðisflokkurinn í afstöðu sinni til breytinga á útlendingalögum við lok síðasta þings. Það þurfa margir þingmenn að kyngja sannfæringu sinni ef ekki má ræða ágreiningsefnin. Það sem sameinar þessa flokka er sterkt þjóðernisíhald. Íhaldssöm viðhorf til alþjóðasamstarfs og rík forsjárhyggja. Þetta má sjá ágætlega á svörum frambjóðenda í kosningaprófi RÚV fyrir nýafstaðnar kosningar. Þrátt fyrir endurtekinn ástaróð sjálfstæðismanna til frelsisins hefur flokkurinn litlu sem engu áorkað í þeim efnum á undanförnum tveimur áratugum. Raunar má segja að helstu afrekin í þeim efnum hafi verið unnin í samstarfi við Alþýðuflokkinn með gerð EES-samningsins og þeirra margvíslegu umbóta, m.a. í samkeppnisrétti og neytendavernd, sem þeim samningi fylgdu. Hefði barátta flokksins fyrir einfaldara regluverki atvinnulífsins verið jafn ástríðufull og barátta hans fyrir óbreyttu landbúnaðar- og sjávarútvegskerfi þá byggi íslenskt atvinnulíf við talsvert önnur og einfaldari skilyrði en raun ber vitni.Skjaldborg um óbreytt ástandFlokkarnir þrír eiga auðvelt með að sameinast um það sem þeir ekki vilja gera. Þeir vilja engar breytingar gera í sjávarútvegi eða landbúnaði. Þá vill enginn þessara flokka kanna hér möguleikann á upptöku annars gjaldmiðils. Þrátt fyrir að íslenska krónan kosti fyrirtæki og almenning í það minnsta 200 milljarða króna í hærri vaxtagreiðslum en ella á ári hverju. Þrátt fyrir að óstöðugleiki myntarinnar sé ein helsta ástæða þess að hér þrífst illa útflutningur á grundvelli hugvits og tækni. Hér eru sérhagsmunir settir ofar almannahagsmunum. Í hinu síðastnefnda felst mesta hættan. Þrátt fyrir að umhverfi frumkvöðla hér á landi sé mjög sterkt og nýsköpun sé þróttmikil er afraksturinn rýr þegar kemur að vægi tækni og þekkingar í útflutningi landsmanna. Allt of fá fyrirtæki á þessu sviði hafa náð að verða stór og öflug. Helst eru nefnd Össur, Marel og CCP. Hin tvö fyrrnefndu komust á legg á tímum gengisstöðugleika áranna 1993-2000. Þau brugðust síðan við gengisóstöðugleika undanfarinna ára með því að vaxa utan Íslands. Tækifæri þau sem blasa við okkur tengd fjórðu iðnbyltingunni byggjast fyrst og fremst á uppbyggingu þekkingariðnaðar og möguleikum hans til útflutnings í samkeppni við fyrirtæki sem búa við mun stöðugra gengisumhverfi og lægra vaxtastig. Endurskoðun peningastefnunnar með gengisstöðugleika að markmiði er í því samhengi eitt mikilvægasta verkefni íslenskra stjórnvalda ef við ætlum að vera þátttakendur í fjórðu iðnbyltingunni. Flokkarnir þrír geta auðveldlega slegið skjaldborg um óbreytt ástand. Að framtíðinni verði slegið á frest enn um sinn. Ný ríkisstjórn er skýrt merki um að átakalínur íslenskra stjórnmála eru að breytast. Að átökin muni ekki snúast um hefðbundna hægri og vinstri stefnu heldur fremur um stöðu Íslands í alþjóðlegu samstarfi og viljann til að ráðast í nauðsynlegar umbætur á íslensku samfélagi til að tryggja að við verðum þátttakendur en ekki áhorfendur í þeim miklu breytingum og tækifærum sem fylgja munu fjórðu iðnbyltingunni.Höfundur er þingmaður Viðreisnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorsteinn Víglundsson Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Veistu þitt skýjaspor? Hólmfríður Rut Einarsdóttir,Þóra Rut Jónsdóttir Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Sjá meira
Í burðarliðnum er ríkisstjórn Vinstri grænna, Sjálfstæðisflokks og Framsóknar. Formenn þessara flokka hafa talað um ríkisstjórn á „breiðum grunni“. Viðræður hafa gengið svo vel að það má heita vandræðalegt fyrir VG og Sjálfstæðisflokk sem skilgreint hafa sig sem höfuðandstæðinga um áratuga skeið. Rætt er um „sögulegar sættir“ og að hér gæti verið í burðarliðnum langt og farsælt stjórnarsamstarf. En markar sögulegt samstarf flokkanna lengst til vinstri og hægri í hinu pólitíska litrófi endalok stjórnmálaátaka, líkt og talað var um endalok hugmyndafræðinnar við lok kalda stríðsins? Eða eru stjórnmálaátökin einfaldlega að færast yfir á aðrar víddir en áður? Það hversu vel viðræður ganga má rekja til þriggja þátta. Í fyrsta lagi snýst stjórnarmyndunin fyrst og fremst um forgangsröðun ríkisútgjalda. Í öðru lagi hafa öll helstu ágreiningsefni verið lögð til hliðar. Í þriðja lagi er rétt að hafa í huga að þó svo langt sé á milli VG og Sjálfstæðisflokks á hinum klassíska hægri/vinstri ás stjórnmálanna, þá er mun styttra á milli flokkanna þegar horft er til forsjárhyggju eða frjálslyndis annars vegar og alþjóðahyggju eða einangrunarhyggju hins vegar. Það kemur ekki á óvart að flokkarnir geti náð saman um forgangsröðun ríkisútgjalda. Allir flokkar sem buðu fram til síðustu þingkosninga lögðu megináherslu á heilbrigðis-, mennta- og innviðamál. Ágreiningurinn snýst fyrst og fremst um hvernig eigi að fjármagna útgjöldin.Ríkisstjórn þjóðernisíhaldsinsÞó helstu ágreiningsefni séu lögð til hliðar við upphaf stjórnarsamstarfs er líklegt að þau brjótist fram síðar. Viðhorf flokkanna til umhverfismála og atvinnuuppbyggingar hafa t.d. verið mjög ólík. Afstaða til innflytjendamála sömuleiðis. Ný rammaáætlun verður eitt af fyrstu viðfangsefnum nýrrar ríkisstjórnar og þar hafa VG og Sjálfstæðisflokkur lengi eldað grátt silfur saman. Að sama skapi einangraðist Sjálfstæðisflokkurinn í afstöðu sinni til breytinga á útlendingalögum við lok síðasta þings. Það þurfa margir þingmenn að kyngja sannfæringu sinni ef ekki má ræða ágreiningsefnin. Það sem sameinar þessa flokka er sterkt þjóðernisíhald. Íhaldssöm viðhorf til alþjóðasamstarfs og rík forsjárhyggja. Þetta má sjá ágætlega á svörum frambjóðenda í kosningaprófi RÚV fyrir nýafstaðnar kosningar. Þrátt fyrir endurtekinn ástaróð sjálfstæðismanna til frelsisins hefur flokkurinn litlu sem engu áorkað í þeim efnum á undanförnum tveimur áratugum. Raunar má segja að helstu afrekin í þeim efnum hafi verið unnin í samstarfi við Alþýðuflokkinn með gerð EES-samningsins og þeirra margvíslegu umbóta, m.a. í samkeppnisrétti og neytendavernd, sem þeim samningi fylgdu. Hefði barátta flokksins fyrir einfaldara regluverki atvinnulífsins verið jafn ástríðufull og barátta hans fyrir óbreyttu landbúnaðar- og sjávarútvegskerfi þá byggi íslenskt atvinnulíf við talsvert önnur og einfaldari skilyrði en raun ber vitni.Skjaldborg um óbreytt ástandFlokkarnir þrír eiga auðvelt með að sameinast um það sem þeir ekki vilja gera. Þeir vilja engar breytingar gera í sjávarútvegi eða landbúnaði. Þá vill enginn þessara flokka kanna hér möguleikann á upptöku annars gjaldmiðils. Þrátt fyrir að íslenska krónan kosti fyrirtæki og almenning í það minnsta 200 milljarða króna í hærri vaxtagreiðslum en ella á ári hverju. Þrátt fyrir að óstöðugleiki myntarinnar sé ein helsta ástæða þess að hér þrífst illa útflutningur á grundvelli hugvits og tækni. Hér eru sérhagsmunir settir ofar almannahagsmunum. Í hinu síðastnefnda felst mesta hættan. Þrátt fyrir að umhverfi frumkvöðla hér á landi sé mjög sterkt og nýsköpun sé þróttmikil er afraksturinn rýr þegar kemur að vægi tækni og þekkingar í útflutningi landsmanna. Allt of fá fyrirtæki á þessu sviði hafa náð að verða stór og öflug. Helst eru nefnd Össur, Marel og CCP. Hin tvö fyrrnefndu komust á legg á tímum gengisstöðugleika áranna 1993-2000. Þau brugðust síðan við gengisóstöðugleika undanfarinna ára með því að vaxa utan Íslands. Tækifæri þau sem blasa við okkur tengd fjórðu iðnbyltingunni byggjast fyrst og fremst á uppbyggingu þekkingariðnaðar og möguleikum hans til útflutnings í samkeppni við fyrirtæki sem búa við mun stöðugra gengisumhverfi og lægra vaxtastig. Endurskoðun peningastefnunnar með gengisstöðugleika að markmiði er í því samhengi eitt mikilvægasta verkefni íslenskra stjórnvalda ef við ætlum að vera þátttakendur í fjórðu iðnbyltingunni. Flokkarnir þrír geta auðveldlega slegið skjaldborg um óbreytt ástand. Að framtíðinni verði slegið á frest enn um sinn. Ný ríkisstjórn er skýrt merki um að átakalínur íslenskra stjórnmála eru að breytast. Að átökin muni ekki snúast um hefðbundna hægri og vinstri stefnu heldur fremur um stöðu Íslands í alþjóðlegu samstarfi og viljann til að ráðast í nauðsynlegar umbætur á íslensku samfélagi til að tryggja að við verðum þátttakendur en ekki áhorfendur í þeim miklu breytingum og tækifærum sem fylgja munu fjórðu iðnbyltingunni.Höfundur er þingmaður Viðreisnar.
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar