Menntun fyrir alla á Íslandi Kristján Þór Júlíusson skrifar 27. nóvember 2017 07:00 Eitt það mikilvægasta sem hvert samfélag getur boðið börnum og ungmennum er tækifæri til að afla sér vandaðrar menntunar sem setur jafnræði, vandvirkni og framfarir ofar öllu. Allt frá árinu 2008 hefur menntalöggjöf á Íslandi og aðalnámskrá leik-, grunn- og framhaldsskóla frá 2011 kveðið á um að stuðla beri að þroska og framförum allra nemenda og virkri þátttöku þeirra í lýðræðisþjóðfélagi með því að bjóða hverjum og einum nám við hæfi. Nemendum skal veitt tækifæri til að nýta sköpunarkraft sinn og afla sér þekkingar og leikni í stöðugri viðleitni til menntunar og þroska. Skólastarfið skal leggja grundvöll að frumkvæði og sjálfstæðri hugsun nemenda og þjálfa hæfni þeirra til samstarfs við aðra. Í skóla án aðgreiningar er gengið út frá því að allir fái jöfn eða jafngild tækifæri til náms og að námið sé á forsendum hvers einstaklings. Borin er virðing fyrir fjölbreytileika og mismunandi þörfum, hæfileikum og einkennum nemenda og lögð er áhersla á að sneiða hjá allri mismunun og aðgreiningu í skólum. Í þeirri viðleitni mennta- og menningarmálaráðuneytisins að styrkja skólastarf á grundvelli okkar heildstæðu menntastefnu um skóla án aðgreiningar og efla gæðastarf á öllum skólastigum var árið 2015 leitað til Evrópumiðstöðvar um nám án aðgreiningar og sérþarfir með það í huga að gera úttekt á framkvæmd stefnunnar á Íslandi á leik-, grunn- og framhaldsskólastigi. Samstarfsaðilar ráðuneytisins í þessari vegferð voru velferðarráðuneyti, Samband íslenskra sveitarfélaga, Kennarasamband Íslands, Heimili og skóli og Skólameistarafélag Íslands. Fagna ber sérstaklega þeirri breiðu samstöðu sem myndaðist um þetta mál og skuldbindingu allra aðila til að nýta niðurstöðurnar skólastarfi til framdráttar. Evrópumiðstöðin vann að úttektinni árið 2016 í samstarfi við alla þá aðila sem hlut eiga að máli. Úttektarhópurinn var skipaður starfsmönnum miðstöðvarinnar sem höfðu sér til aðstoðar ráðgjafa með sérþekkingu á þessum sviðum. Í mars á þessu ári skilaði Evrópumiðstöðin lokaskýrslu þar sem niðurstöður úttektarinnar voru kynntar og jafnframt var gerð grein fyrir tillögum sem byggðar eru á þeim. Mennta- og menningarmálaráðuneytið hefur nú látið þýða lokaskýrsluna á íslensku og er hana að finna á vefsíðu ráðuneytisins. Niðurstöður úttektarinnar eru teknar saman í sjö meginköflum og er í hverjum þeirra fjallað um eitt þeirra áherslusviða sem voru til skoðunar. Gleðilegt er að lesa í skýrslunni að flestir sem sinna menntamálum hér á landi deila þeirri skoðun að mikilvægt sé að vinna að menntun án aðgreiningar til að auka efnahagslega og félagslega velferð í landinu. Að stefna beri að því að koma til móts við þarfir allra barna og sjá til þess að þau hafi tækifæri til að spjara sig í menntakerfi sem gerir þeim kleift að ná árangri í námi og tilheyra því samfélagi sem þau lifa í. Í skýrslunni kemur einnig fram að einn helsti styrkleiki íslenska menntakerfisins er traustur grunnur laga og stefnumótunar sem tekur mið af alþjóðasamningum og sáttmálum er varða réttindi nemenda. Menntakerfið einkennist einnig af lýðræðislegum stjórnarháttum sem breið samstaða er um meðal allra hópa íslensks skólasamfélags. Er kemur að umfjöllun í skýrslunni um framlög til leik-, grunn- og framhaldsskóla kemur fram að útgjöld til þessara skólastiga eru allmiklu hærri á Íslandi en sem nemur meðaltali OECD-landanna. Þá er Íslandi raðað í 3. sæti þeirra 29 landa sem athuguð voru í rannsókn UNICEF á velferð barna (2013). Þrátt fyrir að fullyrða megi að skóli án aðgreiningar á Íslandi standi á sterkum grunni þá eru mörg mikilvæg verkefni er varða innleiðingu stefnunnar stutt á veg komin eða á eftir að hrinda í framkvæmd. Skýrsla Evrópumiðstöðvarinnar dregur fram á mjög skýran hátt þau verkefni og setur fram tillögur að aðgerðum sem við þurfum að ráðast sameiginlega í á næstu árum sem samfélag, til að byggja upp enn betri menntun fyrir alla. Stofnaður hefur verið stýrihópur verkefnisins undir forystu mennta- og menningarmálaráðuneytisins með þátttöku fulltrúa allra samstarfsaðila úttektarinnar. Stýrihópurinn vinnur nú að innleiðingu samþykktra aðgerða í fyrsta hluta verkefnisins, sem nær til ársloka 2019, en þá verður lagt mat á hvernig til hefur tekist. Það er ósk mín að vel takist til við áframhaldandi uppbyggingu á menntun fyrir alla á Íslandi. Til að svo megi verða þurfa allir aðilar máls að kynna sér þær tillögur sem settar eru fram í skýrslu Evrópumiðstöðvarinnar, ræða þær hver á sínum vettvangi og vinna saman að því að koma þeim í framkvæmd, börnum okkar og ungmennum til farsældar.Höfundur er menntamálaráðherra Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Kristján Þór Júlíusson Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun Skoðun Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Skoðun Þétting á 27. brautinni Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? III: Tækifæri fyrir löggjafann Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þingmaður til sölu – bátur fylgir með Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umburðarlyndi og kærleikur Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson skrifar Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Sjá meira
Eitt það mikilvægasta sem hvert samfélag getur boðið börnum og ungmennum er tækifæri til að afla sér vandaðrar menntunar sem setur jafnræði, vandvirkni og framfarir ofar öllu. Allt frá árinu 2008 hefur menntalöggjöf á Íslandi og aðalnámskrá leik-, grunn- og framhaldsskóla frá 2011 kveðið á um að stuðla beri að þroska og framförum allra nemenda og virkri þátttöku þeirra í lýðræðisþjóðfélagi með því að bjóða hverjum og einum nám við hæfi. Nemendum skal veitt tækifæri til að nýta sköpunarkraft sinn og afla sér þekkingar og leikni í stöðugri viðleitni til menntunar og þroska. Skólastarfið skal leggja grundvöll að frumkvæði og sjálfstæðri hugsun nemenda og þjálfa hæfni þeirra til samstarfs við aðra. Í skóla án aðgreiningar er gengið út frá því að allir fái jöfn eða jafngild tækifæri til náms og að námið sé á forsendum hvers einstaklings. Borin er virðing fyrir fjölbreytileika og mismunandi þörfum, hæfileikum og einkennum nemenda og lögð er áhersla á að sneiða hjá allri mismunun og aðgreiningu í skólum. Í þeirri viðleitni mennta- og menningarmálaráðuneytisins að styrkja skólastarf á grundvelli okkar heildstæðu menntastefnu um skóla án aðgreiningar og efla gæðastarf á öllum skólastigum var árið 2015 leitað til Evrópumiðstöðvar um nám án aðgreiningar og sérþarfir með það í huga að gera úttekt á framkvæmd stefnunnar á Íslandi á leik-, grunn- og framhaldsskólastigi. Samstarfsaðilar ráðuneytisins í þessari vegferð voru velferðarráðuneyti, Samband íslenskra sveitarfélaga, Kennarasamband Íslands, Heimili og skóli og Skólameistarafélag Íslands. Fagna ber sérstaklega þeirri breiðu samstöðu sem myndaðist um þetta mál og skuldbindingu allra aðila til að nýta niðurstöðurnar skólastarfi til framdráttar. Evrópumiðstöðin vann að úttektinni árið 2016 í samstarfi við alla þá aðila sem hlut eiga að máli. Úttektarhópurinn var skipaður starfsmönnum miðstöðvarinnar sem höfðu sér til aðstoðar ráðgjafa með sérþekkingu á þessum sviðum. Í mars á þessu ári skilaði Evrópumiðstöðin lokaskýrslu þar sem niðurstöður úttektarinnar voru kynntar og jafnframt var gerð grein fyrir tillögum sem byggðar eru á þeim. Mennta- og menningarmálaráðuneytið hefur nú látið þýða lokaskýrsluna á íslensku og er hana að finna á vefsíðu ráðuneytisins. Niðurstöður úttektarinnar eru teknar saman í sjö meginköflum og er í hverjum þeirra fjallað um eitt þeirra áherslusviða sem voru til skoðunar. Gleðilegt er að lesa í skýrslunni að flestir sem sinna menntamálum hér á landi deila þeirri skoðun að mikilvægt sé að vinna að menntun án aðgreiningar til að auka efnahagslega og félagslega velferð í landinu. Að stefna beri að því að koma til móts við þarfir allra barna og sjá til þess að þau hafi tækifæri til að spjara sig í menntakerfi sem gerir þeim kleift að ná árangri í námi og tilheyra því samfélagi sem þau lifa í. Í skýrslunni kemur einnig fram að einn helsti styrkleiki íslenska menntakerfisins er traustur grunnur laga og stefnumótunar sem tekur mið af alþjóðasamningum og sáttmálum er varða réttindi nemenda. Menntakerfið einkennist einnig af lýðræðislegum stjórnarháttum sem breið samstaða er um meðal allra hópa íslensks skólasamfélags. Er kemur að umfjöllun í skýrslunni um framlög til leik-, grunn- og framhaldsskóla kemur fram að útgjöld til þessara skólastiga eru allmiklu hærri á Íslandi en sem nemur meðaltali OECD-landanna. Þá er Íslandi raðað í 3. sæti þeirra 29 landa sem athuguð voru í rannsókn UNICEF á velferð barna (2013). Þrátt fyrir að fullyrða megi að skóli án aðgreiningar á Íslandi standi á sterkum grunni þá eru mörg mikilvæg verkefni er varða innleiðingu stefnunnar stutt á veg komin eða á eftir að hrinda í framkvæmd. Skýrsla Evrópumiðstöðvarinnar dregur fram á mjög skýran hátt þau verkefni og setur fram tillögur að aðgerðum sem við þurfum að ráðast sameiginlega í á næstu árum sem samfélag, til að byggja upp enn betri menntun fyrir alla. Stofnaður hefur verið stýrihópur verkefnisins undir forystu mennta- og menningarmálaráðuneytisins með þátttöku fulltrúa allra samstarfsaðila úttektarinnar. Stýrihópurinn vinnur nú að innleiðingu samþykktra aðgerða í fyrsta hluta verkefnisins, sem nær til ársloka 2019, en þá verður lagt mat á hvernig til hefur tekist. Það er ósk mín að vel takist til við áframhaldandi uppbyggingu á menntun fyrir alla á Íslandi. Til að svo megi verða þurfa allir aðilar máls að kynna sér þær tillögur sem settar eru fram í skýrslu Evrópumiðstöðvarinnar, ræða þær hver á sínum vettvangi og vinna saman að því að koma þeim í framkvæmd, börnum okkar og ungmennum til farsældar.Höfundur er menntamálaráðherra
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun