Sundlaugar og sæmdarvíg Þorvaldur Gylfason skrifar 1. ágúst 2019 08:00 Reykjavík – Saga heimsins geymir dæmi um sátt og samlyndi ólíkra kynþátta í nábýli og einnig um ósátt og sundurlyndi.Frá Singapúr til Suður-Afríku Singapúr er dæmi um sátt og samlyndi. Þar hafa ólíkir kynþættir búið þröngt í örlitlu borgríki í meira en hálfa öld án nokkurra verulegra vandkvæða. Landsfaðirinn Lee Kuan Yew tók af skarið þegar landið tók sér sjálfstæði 1965. Hann sagði: Allir kynþættir eiga sama rétt í Singapúr. Þannig hughreysti hann, Kínverjinn, minnihlutahópana í nýju ríki þar sem sjötti hver íbúi er Indverji og fjórtándi hver íbúi er frá Malasíu auk Araba og annarra smærri hópa. Þrír af hverjum fjórum íbúum landsins eru Kínverjar. Í Malasíu í næsta nágrenni býr kínverskur minni hluti íbúanna við margvíslega fordóma og mismunun af hálfu innfædda meiri hlutans, Malajanna. Annað gott en öðruvísi dæmi um sátt og samlyndi ólíkra kynþátta er Suður-Afríka þar sem ólíkir kynþættir – blökkumenn og hvítir, Indverjar, Arabar o.s.frv. – bjuggu lengi saman í friði og spekt. Svo gerðist það 1948 að Þjóðarflokkurinn náði völdum í landinu fyrir tilstilli örlítils nasistaflokks. Ríkisstjórnin lýsti Svæði sex í Höfðaborg „hvítt“ 1966, rak íbúana burt eins og búfénað og jafnaði byggðina við jörðu með stórvirkum vinnuvélum. Hvers vegna? Sambúð ólíkra kynþátta í friði og spekt rímaði ekki við hugmyndafræði aðskilnaðarstefnunnar. Aðskilnaðarstjórninni var loksins steypt í frjálsum kosningum 1994, en sárin sem hún risti í þjóðlífið hafa ekki enn náð að gróa til fulls.Bandaríkin og Brasilía Bandarískir blökkumenn, afkomendur þrælanna, eru nú 44 milljónir talsins. Ef þeir mynduðu eigið ríki yrði það fjölmennara en Pólland (39 milljónir) og næstum jafnfjölmennt og Spánn (46). Það kostaði borgarastyrjöld 1861-1865 og 600 þúsund mannslíf að binda enda á þrælahald í Bandaríkjunum. Eftirfylgnin tókst þó ekki vel. Norðurríkin höfðu suðurríkin undir allströngu eftirliti 1865-1877 en slökuðu síðan á klónni. Hatursmenn blökkumanna höfðu stofnað með sér samtökin Ku Klux Klan strax 1865, samtök sem enn eru til undir því nafni, og gengu á lagið, myrtu blökkumenn þúsundum saman án dóms og laga og brenndu heimili þeirra og kirkjur. Réttindi blökkumanna voru skert með staðbundinni löggjöf í suðurríkjunum, m.a. kosningarréttur og aðgangur að skólum. Það tók önnur hundrað ár að tryggja bandarískum blökkumönnum sama rétt og hvítum skv. lögum. Það hefur samt ekki dugað til því enn búa þeir við margvíslega mismunun. Og nú situr rasisti, hinn fyrsti í meira en hundrað ár, á forsetastóli í Bandaríkjunum. Fjórir af hverjum tíu þrælum sem voru fluttir vestur um haf frá Afríku lentu í Brasilíu þar sem hvítir menn, afkomendur Portúgala, Ítala, Spánverja og Þjóðverja, eru tæpur helmingur mannfjöldans. Afkomendur þrælanna hafa blandazt öðrum íbúum landsins í ríkari mæli en í Bandaríkjunum svo minna ber því á kynþáttafordómum og öðru misrétti í Brasilíu en í Bandaríkjunum. Brasilía vitnar betur en Bandaríkin um getu manna af ólíkum uppruna til að lifa saman í sæmilegri sátt og friði.Ísland og Evrópa Evrópa er engu síður fjölbreytt en Bandaríkin og Brasilía. Í Evrópu búa 87 ólíkar þjóðir, þar af 33 sem mynda meiri hluta í a.m.k. einu þjóðríki og 54 sem mynda minni hluta. Sjöundi hver íbúi Íslands (14%) er fæddur utan lands borið saman við 12% í Danmörku, 15% í Noregi, 18% í Svíþjóð og 28% í Sviss. Pólverjar á Íslandi eru nú 17 þúsund eða tæp 5% mannfjöldans í heild. Útlendingar, þ.e. borgarar annarra landa, eru 11% af íbúafjölda Íslands og Noregs borið saman við 8% í Danmörku og Svíþjóð og 25% í Sviss. Flestir Íslendingar og Svíar fagna innflytjendum enda var íslenzkum og sænskum innflytjendum vel tekið í Ameríku á sinni tíð þegar fimmti hver Íslendingur flutti vestur um haf og fjórði hver Svíi. Sænskar konur kvarta þó sumar undan því að geta ekki lengur með góðu móti farið í sund þar eð í sundlaugunum séu Arabar sem láta þær ekki í friði, karlar sem sjá ekkert athugavert við yfirgang gagnvart konum, jafnvel sæmdarvíg. Fyrir liggur hvernig rasistinn í Hvíta húsinu myndi bregðast við vandanum. Hann myndi banna múslimum að flytja til Svíþjóðar. Hann reyndi þetta heima fyrir en dómstólar settu honum stólinn fyrir dyrnar. Einfaldari og mannúðlegri leið er að herða eftirlit í sundlaugum og vísa þeim gestum frá sem láta aðra gesti ekki í friði. Rómarsáttmálinn sem er eins konar stjórnarskrá ESB bannar mismunun eftir þjóðerni. Hér kemur gestgjafaregla Kristjáns Hreinssonar skálds til skjalanna. Gesturinn getur því aðeins ætlazt til að geta gert sig heimakominn að hann semji sig skv. reglunni að siðum gestgjafans sem hefur framfylgd reglunnar í hendi sér. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Þorvaldur Gylfason Mest lesið Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Dæmt um form, ekki efni Hörður Arnarson skrifar Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Um fundarstjórn forseta Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hjálpartæki – fyrir hverja? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar Skoðun Elsku Íslendingar, styðjum saman Grindavík Dagmar Valsdóttir skrifar Skoðun Svigrúm Eydísar á fölskum grunni Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Betri vegur til Þorlákshafnar er samkeppnismál Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Lík brennd í Grafarvogi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Er handahlaup valdeflandi? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Á jaðrinum með Jesú Daníel Ágúst Gautason skrifar Skoðun Þeir sem verja stórútgerðina – og heimsvaldastefnuna Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Gervigreindin beisluð Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Sjá meira
Reykjavík – Saga heimsins geymir dæmi um sátt og samlyndi ólíkra kynþátta í nábýli og einnig um ósátt og sundurlyndi.Frá Singapúr til Suður-Afríku Singapúr er dæmi um sátt og samlyndi. Þar hafa ólíkir kynþættir búið þröngt í örlitlu borgríki í meira en hálfa öld án nokkurra verulegra vandkvæða. Landsfaðirinn Lee Kuan Yew tók af skarið þegar landið tók sér sjálfstæði 1965. Hann sagði: Allir kynþættir eiga sama rétt í Singapúr. Þannig hughreysti hann, Kínverjinn, minnihlutahópana í nýju ríki þar sem sjötti hver íbúi er Indverji og fjórtándi hver íbúi er frá Malasíu auk Araba og annarra smærri hópa. Þrír af hverjum fjórum íbúum landsins eru Kínverjar. Í Malasíu í næsta nágrenni býr kínverskur minni hluti íbúanna við margvíslega fordóma og mismunun af hálfu innfædda meiri hlutans, Malajanna. Annað gott en öðruvísi dæmi um sátt og samlyndi ólíkra kynþátta er Suður-Afríka þar sem ólíkir kynþættir – blökkumenn og hvítir, Indverjar, Arabar o.s.frv. – bjuggu lengi saman í friði og spekt. Svo gerðist það 1948 að Þjóðarflokkurinn náði völdum í landinu fyrir tilstilli örlítils nasistaflokks. Ríkisstjórnin lýsti Svæði sex í Höfðaborg „hvítt“ 1966, rak íbúana burt eins og búfénað og jafnaði byggðina við jörðu með stórvirkum vinnuvélum. Hvers vegna? Sambúð ólíkra kynþátta í friði og spekt rímaði ekki við hugmyndafræði aðskilnaðarstefnunnar. Aðskilnaðarstjórninni var loksins steypt í frjálsum kosningum 1994, en sárin sem hún risti í þjóðlífið hafa ekki enn náð að gróa til fulls.Bandaríkin og Brasilía Bandarískir blökkumenn, afkomendur þrælanna, eru nú 44 milljónir talsins. Ef þeir mynduðu eigið ríki yrði það fjölmennara en Pólland (39 milljónir) og næstum jafnfjölmennt og Spánn (46). Það kostaði borgarastyrjöld 1861-1865 og 600 þúsund mannslíf að binda enda á þrælahald í Bandaríkjunum. Eftirfylgnin tókst þó ekki vel. Norðurríkin höfðu suðurríkin undir allströngu eftirliti 1865-1877 en slökuðu síðan á klónni. Hatursmenn blökkumanna höfðu stofnað með sér samtökin Ku Klux Klan strax 1865, samtök sem enn eru til undir því nafni, og gengu á lagið, myrtu blökkumenn þúsundum saman án dóms og laga og brenndu heimili þeirra og kirkjur. Réttindi blökkumanna voru skert með staðbundinni löggjöf í suðurríkjunum, m.a. kosningarréttur og aðgangur að skólum. Það tók önnur hundrað ár að tryggja bandarískum blökkumönnum sama rétt og hvítum skv. lögum. Það hefur samt ekki dugað til því enn búa þeir við margvíslega mismunun. Og nú situr rasisti, hinn fyrsti í meira en hundrað ár, á forsetastóli í Bandaríkjunum. Fjórir af hverjum tíu þrælum sem voru fluttir vestur um haf frá Afríku lentu í Brasilíu þar sem hvítir menn, afkomendur Portúgala, Ítala, Spánverja og Þjóðverja, eru tæpur helmingur mannfjöldans. Afkomendur þrælanna hafa blandazt öðrum íbúum landsins í ríkari mæli en í Bandaríkjunum svo minna ber því á kynþáttafordómum og öðru misrétti í Brasilíu en í Bandaríkjunum. Brasilía vitnar betur en Bandaríkin um getu manna af ólíkum uppruna til að lifa saman í sæmilegri sátt og friði.Ísland og Evrópa Evrópa er engu síður fjölbreytt en Bandaríkin og Brasilía. Í Evrópu búa 87 ólíkar þjóðir, þar af 33 sem mynda meiri hluta í a.m.k. einu þjóðríki og 54 sem mynda minni hluta. Sjöundi hver íbúi Íslands (14%) er fæddur utan lands borið saman við 12% í Danmörku, 15% í Noregi, 18% í Svíþjóð og 28% í Sviss. Pólverjar á Íslandi eru nú 17 þúsund eða tæp 5% mannfjöldans í heild. Útlendingar, þ.e. borgarar annarra landa, eru 11% af íbúafjölda Íslands og Noregs borið saman við 8% í Danmörku og Svíþjóð og 25% í Sviss. Flestir Íslendingar og Svíar fagna innflytjendum enda var íslenzkum og sænskum innflytjendum vel tekið í Ameríku á sinni tíð þegar fimmti hver Íslendingur flutti vestur um haf og fjórði hver Svíi. Sænskar konur kvarta þó sumar undan því að geta ekki lengur með góðu móti farið í sund þar eð í sundlaugunum séu Arabar sem láta þær ekki í friði, karlar sem sjá ekkert athugavert við yfirgang gagnvart konum, jafnvel sæmdarvíg. Fyrir liggur hvernig rasistinn í Hvíta húsinu myndi bregðast við vandanum. Hann myndi banna múslimum að flytja til Svíþjóðar. Hann reyndi þetta heima fyrir en dómstólar settu honum stólinn fyrir dyrnar. Einfaldari og mannúðlegri leið er að herða eftirlit í sundlaugum og vísa þeim gestum frá sem láta aðra gesti ekki í friði. Rómarsáttmálinn sem er eins konar stjórnarskrá ESB bannar mismunun eftir þjóðerni. Hér kemur gestgjafaregla Kristjáns Hreinssonar skálds til skjalanna. Gesturinn getur því aðeins ætlazt til að geta gert sig heimakominn að hann semji sig skv. reglunni að siðum gestgjafans sem hefur framfylgd reglunnar í hendi sér.
Skoðun Menntamál íslenskra grunnskólabarna hafa verið til umfjöllunar – sem er vel. Miklu verra er tilefnið Karen Rúnarsdóttir skrifar
Skoðun Óvirðing við lýðræðislegar hefðir, gegn stjórnarskrá, trúnaðarbrot gagnvart kjósendum Arnar Þór Jónsson skrifar