Foreldrahlutverkinu kastað á sorphauginn? Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar 1. nóvember 2019 09:00 Biskup Íslands, Agnes M. Sigurðardóttir, bað í vikunni samkynhneigt fólk afsökunar fyrir hönd Þjóðkirkjunnar. Sagði hún kirkjuna hafa valdið samkynhneigðum sársauka, vandræðum og erfiðleikum í gegnum tíðina. Tilefni afsökunarbeiðninnar er upprifjun heimildaþáttanna Svona fólk á andstöðu kirkjunnar við rétt einstaklinga af sama kyni til hjónabands og barneigna. Orð sem Karl Sigurbjörnsson, þáverandi biskup, lét falla um málið árið 2006 hafa vakið sérstaka athygli. Í sjónvarpsviðtali sagði hann meðal annars að hjónabandið ætti það inni að því væri ekki „kastað á sorphauginn án þess að hugsa okkar gang.“ Orð Biskups vöktu furðu og reiði á sínum tíma og skömmu síðar var búið að festa í lög rétt einstaklinga af sama kyni til hjónabands.Opinber stofnun brýtur á fötluðum Í vikunni féll dómur í Hæstarétti um að Barnaverndarstofu hafi verið óheimilt að hafna umsókn Freyju Haraldsdóttur, baráttukonu fyrir réttindum fatlaðs fólks, um að sitja matsnámskeið fyrir þau sem hafa óskað þess að verða fósturforeldrar. Freyja sótti um árið 2015 en var synjað þrátt fyrir að hafa uppfyllt öll skilyrði sem þarf til að fá að sitja slíkt námskeið. Freyja krafðist þess í máli sínu að fá sömu málsmeðferð og aðrir. Fyrir öllum dómstigum hefur Barnaverndarstofa barist með kjafti og klóm og varið ákvörðun sína um að mismuna Freyju á grundvelli fötlunar hennar. Stofnunin hefur m.a. látið að því liggja að fötlun foreldris geti ógnað velferð barns og að fatlaðar mæður með notendastýrða persónulega aðstoð (NPA) geti ekki myndað tengsl við börn eða sinnt þeim með „virkum hætti“. Þessi málflutningur stenst enga skoðun og hefur nú verið hafnað af Hæstarétti. Eftir dómsuppkvaðningu Hæstaréttar hefur lítið borið á auðmýkt frá Barnaverndarstofu. Þvert á móti hefur forstjóri stofnunarinnar haldið áfram viðteknum hætti. Í viðtali við Morgunblaðið í gær sagði hún að herða þurfi reglur til að hægt sé að neita fólki sem „augljóslega uppfyllir ekki skilyrðin“ um að sækja námskeiðið. Í þessu samhengi setti hún fatlað fólk undir sama hatt og fólk með afbrotaferil og nýlega neyslusögu að baki. Þessi jaðarsetning er af sama meiði og útilokun kirkjunnar á samkynhneigðum á sínum tíma. Hvort tveggja byggir á fordómum gagnvart minnihlutahópum og úreltum viðhorfum um hefðbundin foreldrahlutverk. Ein afleiðing fordómafullrar afstöðu Barnaverndarstofu er að hún gefur hatursfullri umræðu á samfélagsmiðlum vægi. Ef þetta mál hefur sýnt okkur eitthvað þá er það hve fötlunarfordómar eru enn útbreiddir, ekki aðeins meðal stórs hluta þjóðarinnar heldur innan opinberra stofnana líka. Alltof fáum dettur í hug að hlusta á hlið Freyju Haraldsóttur í málinu, velta fyrir sér þeim kostum sem hún og fleiri fatlaðir einstaklingar kunna að búa yfir sem foreldrar, eða þeirri staðreynd að á hverjum degi sinnir fatlað fólk um allan heim foreldrahlutverkinu með miklum sóma. Hvenær biðjast þau afsökunar? Viðhorfin sem mæta Freyju og öðru fötluðu fólki í þessari umræðu minna um margt á mótmæli kirkjunnar gegn barneignum og hjónabandi fólks af sama kyni fyrir rúmum áratug síðan. Það vantar bara að forstjóri Barnaverndarstofu vari við því að foreldrahlutverkinu sé „kastað á sorphauginn“. Afstaða stofnunarinnar til foreldrahlutverksins sýnir að jafnréttishugmyndir Íslendinga eru ekki komnar lengra en svo að fatlað fólk sé umborið svo lengi sem það stígur ekki út fyrir þau mörk sem því er sett. Við eigum enn töluvert langt í land þegar kemur að sjálfsagðri virðingu fyrir fötluðu fólki. En framþróun mannréttinda á sér stað fyrir tilstilli fólks sem er tilbúið að stíga út fyrir mörk hins gamalkunna. Einn daginn mun fulltrúi barnaverndaryfirvalda nefnilega standa frammi fyrir alþjóð eins og biskup gerði í vikunni og þurfa að biðja fatlað fólk afsökunar á misrétti fortíðar. Best væri að það gerðist fyrr en seinna.Höfundur er varaforseti Ungra jafnaðarmanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Félagsmál Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson Trúmál Mest lesið Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Aulatal um að Evrópa sé veik og getulaus Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson skrifar Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Framtíð menntunar – byggjum á trausti, ekki tortryggni Helga Kristín Kolbeins skrifar Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar Skoðun Gæludýr geta dimmu í dagsljós breytt Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson skrifar Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða skrifar Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson skrifar Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa skrifar Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Sjá meira
Biskup Íslands, Agnes M. Sigurðardóttir, bað í vikunni samkynhneigt fólk afsökunar fyrir hönd Þjóðkirkjunnar. Sagði hún kirkjuna hafa valdið samkynhneigðum sársauka, vandræðum og erfiðleikum í gegnum tíðina. Tilefni afsökunarbeiðninnar er upprifjun heimildaþáttanna Svona fólk á andstöðu kirkjunnar við rétt einstaklinga af sama kyni til hjónabands og barneigna. Orð sem Karl Sigurbjörnsson, þáverandi biskup, lét falla um málið árið 2006 hafa vakið sérstaka athygli. Í sjónvarpsviðtali sagði hann meðal annars að hjónabandið ætti það inni að því væri ekki „kastað á sorphauginn án þess að hugsa okkar gang.“ Orð Biskups vöktu furðu og reiði á sínum tíma og skömmu síðar var búið að festa í lög rétt einstaklinga af sama kyni til hjónabands.Opinber stofnun brýtur á fötluðum Í vikunni féll dómur í Hæstarétti um að Barnaverndarstofu hafi verið óheimilt að hafna umsókn Freyju Haraldsdóttur, baráttukonu fyrir réttindum fatlaðs fólks, um að sitja matsnámskeið fyrir þau sem hafa óskað þess að verða fósturforeldrar. Freyja sótti um árið 2015 en var synjað þrátt fyrir að hafa uppfyllt öll skilyrði sem þarf til að fá að sitja slíkt námskeið. Freyja krafðist þess í máli sínu að fá sömu málsmeðferð og aðrir. Fyrir öllum dómstigum hefur Barnaverndarstofa barist með kjafti og klóm og varið ákvörðun sína um að mismuna Freyju á grundvelli fötlunar hennar. Stofnunin hefur m.a. látið að því liggja að fötlun foreldris geti ógnað velferð barns og að fatlaðar mæður með notendastýrða persónulega aðstoð (NPA) geti ekki myndað tengsl við börn eða sinnt þeim með „virkum hætti“. Þessi málflutningur stenst enga skoðun og hefur nú verið hafnað af Hæstarétti. Eftir dómsuppkvaðningu Hæstaréttar hefur lítið borið á auðmýkt frá Barnaverndarstofu. Þvert á móti hefur forstjóri stofnunarinnar haldið áfram viðteknum hætti. Í viðtali við Morgunblaðið í gær sagði hún að herða þurfi reglur til að hægt sé að neita fólki sem „augljóslega uppfyllir ekki skilyrðin“ um að sækja námskeiðið. Í þessu samhengi setti hún fatlað fólk undir sama hatt og fólk með afbrotaferil og nýlega neyslusögu að baki. Þessi jaðarsetning er af sama meiði og útilokun kirkjunnar á samkynhneigðum á sínum tíma. Hvort tveggja byggir á fordómum gagnvart minnihlutahópum og úreltum viðhorfum um hefðbundin foreldrahlutverk. Ein afleiðing fordómafullrar afstöðu Barnaverndarstofu er að hún gefur hatursfullri umræðu á samfélagsmiðlum vægi. Ef þetta mál hefur sýnt okkur eitthvað þá er það hve fötlunarfordómar eru enn útbreiddir, ekki aðeins meðal stórs hluta þjóðarinnar heldur innan opinberra stofnana líka. Alltof fáum dettur í hug að hlusta á hlið Freyju Haraldsóttur í málinu, velta fyrir sér þeim kostum sem hún og fleiri fatlaðir einstaklingar kunna að búa yfir sem foreldrar, eða þeirri staðreynd að á hverjum degi sinnir fatlað fólk um allan heim foreldrahlutverkinu með miklum sóma. Hvenær biðjast þau afsökunar? Viðhorfin sem mæta Freyju og öðru fötluðu fólki í þessari umræðu minna um margt á mótmæli kirkjunnar gegn barneignum og hjónabandi fólks af sama kyni fyrir rúmum áratug síðan. Það vantar bara að forstjóri Barnaverndarstofu vari við því að foreldrahlutverkinu sé „kastað á sorphauginn“. Afstaða stofnunarinnar til foreldrahlutverksins sýnir að jafnréttishugmyndir Íslendinga eru ekki komnar lengra en svo að fatlað fólk sé umborið svo lengi sem það stígur ekki út fyrir þau mörk sem því er sett. Við eigum enn töluvert langt í land þegar kemur að sjálfsagðri virðingu fyrir fötluðu fólki. En framþróun mannréttinda á sér stað fyrir tilstilli fólks sem er tilbúið að stíga út fyrir mörk hins gamalkunna. Einn daginn mun fulltrúi barnaverndaryfirvalda nefnilega standa frammi fyrir alþjóð eins og biskup gerði í vikunni og þurfa að biðja fatlað fólk afsökunar á misrétti fortíðar. Best væri að það gerðist fyrr en seinna.Höfundur er varaforseti Ungra jafnaðarmanna.
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun