Málamiðlun hverra? Helga Vala Helgadóttir skrifar 17. október 2020 08:01 Barátta jafnaðarmanna fyrir nýrri stjórnarskrá hefur staðið áratugum saman. Vilmundur Gylfason og Jóhanna Sigurðardóttir voru í fararbroddi þeirra sem ítrekað töluðu fyrir nýrri stjórnarskrá en á undan þeim höfðu forverar þeirra á þingi ítrekað lagt til stöku breytingar á þeirri bráðabirgðastjórnarskrá sem danski konungurinn færði sinni nýlenduþjóð. Ákallið eftir nýrri og breyttri stjórnarskrá jókst eftir bankahrunið 2008. Jóhanna Sigurðardóttir setti málið á dagskrá þegar hún tók við lyklunum í stjórnarráðinu og hófst þá “víðfeðmasta og lýðræðislegasta starf að stjórnarskrárritun sem sagan kann frá að greina” eins og frú Vigdís Finnbogadóttir komst svo réttilega að orði. Stjórnlaganefnd var sett á fót. 1000 manna þjóðfundur fólks af öllu landinu, sem valið var með slembiúrtaki, sat á rökstólum um þau gildi og markmið sem ættu að vera í samfélagssáttmála íslenskrar þjóðar. Stjórnlagaþing var kjörið og síðan stjórnlagaráð skipað af Alþingi þar sem raddir ólíkra afla úr samfélaginu fengu hvert sitt sæti. Ráðið vann um nokkurra mánaða skeið og afhenti Alþingi drög að nýrri stjórnarskrá sem borin var undir þjóðina með þjóðaratkvæðagreiðslu. Yfirgnæfandi meirihluti vildi að á því verki yrði byggt og stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd Alþingis lauk vinnu við frumvarp til nýrra stjórnskipunarlaga byggt á verki stjórnlagaráðs, að vilja þjóðarinnar. Íslenska þjóðin hefur beðið nógu lengi Enn hefur ný stjórnskrá ekki verið lögfest. Aftur leyfi ég mér að vitna í orð frú Vigdísar Finnbogadóttur sem segir að íslenska þjóðin hafi beðið nógu lengi. Ég er henni innilega sammála. Hið lýðræðislega ferli sem hófst árið 2009 er ekki ónýtt, langt í frá. Það þarf bara að bera virðingu fyrir því og endurvekja. Bera virðingu fyrir þeim kröftum sem þar bjuggu að baki, þeim samtakamætti þjóðarinnar sem kom saman á þjóðfundi, þeim rúmlega 500 einstaklingum sem buðu fram krafta sína á stjórnlagaþing, öllum þeim sem komu saman til að kjósa fulltrúa á þingið, vinnu fulltrúanna og loks þjóðarinnar sem kaus í þjóðaratkvæðagreiðslunni 20. október 2012. Það er svo mikilvægt fyrir áframhaldandi samstöðu þessarar fámennu þjóðar að láta ekki eins og þetta lýðræðislegasta ferli við stjórnarskrárgerð sem þekkist á byggðu bóli hafi ekki átt sér stað. Hver hefur valdið? Með því að hunsa allt þetta mikilvæga ferli og búa til sitt eigið er forsætisráðherra að gera lítið úr þúsundum einstaklinga sem lögðu sig fram í fallegu og heiðarlegu samtali við fjölda fólks. Gerð var tilraun til einhvers konar samráðs á þessu kjörtímabili með rökræðukönnun og svo fundi í Laugardalshöll þar sem rúm 200 manns sátu og fengu efni til umræðu, sem afmarkað hafði verið af stjórnvöldum. Nýja stjórnarskráin var hvergi nærri og þeir sem óskuðu eftir að fá að ræða hana voru vinsamlegast beðnir um að halda sig við hið afmarkaða efni. Niðurstaða þessa [meinta] samráðs virðist svo hafa lent ofan í skúffu ef marka má umsögn Jóns Ólafssonar, sem var einn þeirra sem fór fyrir rökræðukönnuninni. Í umsögn sinni við frumvarpsdrög um forsetakaflann, sem lögð voru í samráðsgátt stjórnvalda, kemst Jón svo að orði að í frumvarpinu sé nánast ekkert reynt að tengja tillögur, röksemdir og útskýringar í frumvarpinu við almenningssamráðið. Segir hann að vísanir til einstakra þátta samráðsins séu tilviljanakenndar og á stöku stað villandi. Ekki sé reynt með neinum kerfisbundnum hætti að byggja á samráðinu þegar svo vill til að niðurstöður almenningssamráðsins séu í samræmi við frumvarpsdrögin og engin tilraun sé gerð til að skýra frávik frá samráðinu í þeim atriðum eins og þau komi fram í frumvarpsdrögunum þegar aðrar leiðir eru valdar. Segir Jón „almenningssamráðið að sumu leyti vannýtt í greinargerðinni og frumvarpinu sjálfu, en að öðru leyti sniðgengið“. Þannig virðist sem svokallað samráð ríkisstjórnarinnar í þessu máli sé eingöngu í orði en sjáist ekki á borði. Það er svo sem kunnuglegt stef fyrir okkur í stjórnarandstöðunni. Hvað er samstaða um breytingar? Það hefur verið fróðlegt að fylgjast með fulltrúum stjórnarflokkanna réttlæta þetta ferli sem hafið var á því kjörtímabili sem senn lýkur. Réttlætingin fyrir þeim bútasaumi sem þjóðinni er boðið upp á er ávallt sú að reynt sé að skapa sem breiðasta samstöðu um breytingarnar á stjórnarskránni. Það blasir við að bútasaumstilraun forsætisráðherra mun líkast til ekki einu sinni nást í gegnum ríkisstjórnarflokkana svo það er spurning hvar hin breiða samstaða á þá að liggja. Þessi tilraun, þar sem farin er sú leið að gera sem minnst til að styggja ekki þann stjórnarflokk sem grimmilegast hefur um áratugaskeið barist gegn nauðsynlegum lýðræðislegum breytingum, virðist vera strönduð á skeri og þá er helst hrópað að þau sem vilja byggja á fyrra ferli séu ekki nógu dugleg í málamiðlunum! Nú held ég að mál sé að endurvekja bráðabirgðaákvæði það sem fallist var á að setja í stjórnarskrá árið 2013 þess efnis að hægt væri að gera breytingar á stjórnarskrá án tveggja þingkosninga á milli. Ferlið er löngu byrjað. Við þurfum að bera virðingu fyrir því og ljúka með sóma. Fyrir því er skýr vilji meirihluta þjóðarinnar og hann ber að virða. Höfundur er þingman Samfylkingarinnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Stjórnarskrá Helga Vala Helgadóttir Mest lesið Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ár vondra vinnubragða í Stúdentaráði HÍ Katla Ólafsdóttir,Mathias Bragi Ölvisson skrifar Skoðun Mannúð og hugrekki - gegn stríðsglæpum og þjóðarmorði Ólafur Ingólfsson skrifar Skoðun Framtíð menntunar – byggjum á trausti, ekki tortryggni Helga Kristín Kolbeins skrifar Skoðun Fé án hirðis Þorvaldur Lúðvík Sigurjónsson skrifar Skoðun Gæludýr geta dimmu í dagsljós breytt Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Myllan sem mala átti gull Andrés Kristjánsson skrifar Skoðun Sjö mýtur um loftslagsbreytingar Kristinn Már Hilmarsson,Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Pírati pissar í skóinn sinn Helgi Áss Grétarsson skrifar Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Fáum presta aftur inn í skólana Rósa Guðbjartsdóttir skrifar Skoðun Rösk og reiðubúin fyrir landsbyggðina Hópur Röskvuliða skrifar Skoðun Icelandic Learning is a Gendered Health Issue Logan Lee Sigurðsson skrifar Skoðun Goðsögnin um UFS-sjóði sem róttækar „woke"- fjárfestingar Már Wolfgang Mixa skrifar Skoðun Framtíð Öskjuhlíðar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vanhæfur Sjálfstæðisflokkur Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Mælt fyrir miklum kjarabótum öryrkja og aldraðra Inga Sæland skrifar Skoðun Mannréttindabrot og stríðsglæpir Rússa í Úkraínu Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Getur Sturlunga snúið aftur? Leifur B. Dagfinnsson skrifar Skoðun Vaka stendur með Menntavísindasviði í verki Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Vorbókaleysingar Henry Alexander Henrysson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru umdeild skoðun fámenns hóps? Snorri Másson skrifar Skoðun Liðveisla fyrir öll Atli Már Haraldsson skrifar Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar Skoðun Að standa við stóru orðin Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar Sjá meira
Barátta jafnaðarmanna fyrir nýrri stjórnarskrá hefur staðið áratugum saman. Vilmundur Gylfason og Jóhanna Sigurðardóttir voru í fararbroddi þeirra sem ítrekað töluðu fyrir nýrri stjórnarskrá en á undan þeim höfðu forverar þeirra á þingi ítrekað lagt til stöku breytingar á þeirri bráðabirgðastjórnarskrá sem danski konungurinn færði sinni nýlenduþjóð. Ákallið eftir nýrri og breyttri stjórnarskrá jókst eftir bankahrunið 2008. Jóhanna Sigurðardóttir setti málið á dagskrá þegar hún tók við lyklunum í stjórnarráðinu og hófst þá “víðfeðmasta og lýðræðislegasta starf að stjórnarskrárritun sem sagan kann frá að greina” eins og frú Vigdís Finnbogadóttir komst svo réttilega að orði. Stjórnlaganefnd var sett á fót. 1000 manna þjóðfundur fólks af öllu landinu, sem valið var með slembiúrtaki, sat á rökstólum um þau gildi og markmið sem ættu að vera í samfélagssáttmála íslenskrar þjóðar. Stjórnlagaþing var kjörið og síðan stjórnlagaráð skipað af Alþingi þar sem raddir ólíkra afla úr samfélaginu fengu hvert sitt sæti. Ráðið vann um nokkurra mánaða skeið og afhenti Alþingi drög að nýrri stjórnarskrá sem borin var undir þjóðina með þjóðaratkvæðagreiðslu. Yfirgnæfandi meirihluti vildi að á því verki yrði byggt og stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd Alþingis lauk vinnu við frumvarp til nýrra stjórnskipunarlaga byggt á verki stjórnlagaráðs, að vilja þjóðarinnar. Íslenska þjóðin hefur beðið nógu lengi Enn hefur ný stjórnskrá ekki verið lögfest. Aftur leyfi ég mér að vitna í orð frú Vigdísar Finnbogadóttur sem segir að íslenska þjóðin hafi beðið nógu lengi. Ég er henni innilega sammála. Hið lýðræðislega ferli sem hófst árið 2009 er ekki ónýtt, langt í frá. Það þarf bara að bera virðingu fyrir því og endurvekja. Bera virðingu fyrir þeim kröftum sem þar bjuggu að baki, þeim samtakamætti þjóðarinnar sem kom saman á þjóðfundi, þeim rúmlega 500 einstaklingum sem buðu fram krafta sína á stjórnlagaþing, öllum þeim sem komu saman til að kjósa fulltrúa á þingið, vinnu fulltrúanna og loks þjóðarinnar sem kaus í þjóðaratkvæðagreiðslunni 20. október 2012. Það er svo mikilvægt fyrir áframhaldandi samstöðu þessarar fámennu þjóðar að láta ekki eins og þetta lýðræðislegasta ferli við stjórnarskrárgerð sem þekkist á byggðu bóli hafi ekki átt sér stað. Hver hefur valdið? Með því að hunsa allt þetta mikilvæga ferli og búa til sitt eigið er forsætisráðherra að gera lítið úr þúsundum einstaklinga sem lögðu sig fram í fallegu og heiðarlegu samtali við fjölda fólks. Gerð var tilraun til einhvers konar samráðs á þessu kjörtímabili með rökræðukönnun og svo fundi í Laugardalshöll þar sem rúm 200 manns sátu og fengu efni til umræðu, sem afmarkað hafði verið af stjórnvöldum. Nýja stjórnarskráin var hvergi nærri og þeir sem óskuðu eftir að fá að ræða hana voru vinsamlegast beðnir um að halda sig við hið afmarkaða efni. Niðurstaða þessa [meinta] samráðs virðist svo hafa lent ofan í skúffu ef marka má umsögn Jóns Ólafssonar, sem var einn þeirra sem fór fyrir rökræðukönnuninni. Í umsögn sinni við frumvarpsdrög um forsetakaflann, sem lögð voru í samráðsgátt stjórnvalda, kemst Jón svo að orði að í frumvarpinu sé nánast ekkert reynt að tengja tillögur, röksemdir og útskýringar í frumvarpinu við almenningssamráðið. Segir hann að vísanir til einstakra þátta samráðsins séu tilviljanakenndar og á stöku stað villandi. Ekki sé reynt með neinum kerfisbundnum hætti að byggja á samráðinu þegar svo vill til að niðurstöður almenningssamráðsins séu í samræmi við frumvarpsdrögin og engin tilraun sé gerð til að skýra frávik frá samráðinu í þeim atriðum eins og þau komi fram í frumvarpsdrögunum þegar aðrar leiðir eru valdar. Segir Jón „almenningssamráðið að sumu leyti vannýtt í greinargerðinni og frumvarpinu sjálfu, en að öðru leyti sniðgengið“. Þannig virðist sem svokallað samráð ríkisstjórnarinnar í þessu máli sé eingöngu í orði en sjáist ekki á borði. Það er svo sem kunnuglegt stef fyrir okkur í stjórnarandstöðunni. Hvað er samstaða um breytingar? Það hefur verið fróðlegt að fylgjast með fulltrúum stjórnarflokkanna réttlæta þetta ferli sem hafið var á því kjörtímabili sem senn lýkur. Réttlætingin fyrir þeim bútasaumi sem þjóðinni er boðið upp á er ávallt sú að reynt sé að skapa sem breiðasta samstöðu um breytingarnar á stjórnarskránni. Það blasir við að bútasaumstilraun forsætisráðherra mun líkast til ekki einu sinni nást í gegnum ríkisstjórnarflokkana svo það er spurning hvar hin breiða samstaða á þá að liggja. Þessi tilraun, þar sem farin er sú leið að gera sem minnst til að styggja ekki þann stjórnarflokk sem grimmilegast hefur um áratugaskeið barist gegn nauðsynlegum lýðræðislegum breytingum, virðist vera strönduð á skeri og þá er helst hrópað að þau sem vilja byggja á fyrra ferli séu ekki nógu dugleg í málamiðlunum! Nú held ég að mál sé að endurvekja bráðabirgðaákvæði það sem fallist var á að setja í stjórnarskrá árið 2013 þess efnis að hægt væri að gera breytingar á stjórnarskrá án tveggja þingkosninga á milli. Ferlið er löngu byrjað. Við þurfum að bera virðingu fyrir því og ljúka með sóma. Fyrir því er skýr vilji meirihluta þjóðarinnar og hann ber að virða. Höfundur er þingman Samfylkingarinnar.
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun
Skoðun Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga og Háskóla Íslands Ríkharður Ólafsson,Styrmir Hallsson skrifar
Skoðun Ákvarðanir teknar í Reykjavík – afleiðingarnar skella á okkur Hópur Framsóknarmanna í sveitarstjórnum skrifar
Skoðun Snjallborgin eða Skuggaborgin Reykjavík: Gervigreindarknúið höfuðborgarsvæði Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar
Skoðun Réttur til endurtektarprófa: Jafnræði í námi fyrir alla stúdenta Vera Mist Magnúsdóttir,Guðlaug Eva Albertsdóttir skrifar
Skoðun Aðför að landsbyggðinni – og tilraun til að slá ryki í augu almennings Ingibjörg Isaksen skrifar
Skoðun Deyr mjólkurkýrin ef eigandi hennar fær eitt viðbótar mjólkurglas? Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir skrifar
Ógnin sem við sjáum ekki – Hið falda tungumál ungu kynslóðarinnar á netinu Birgitta Þorsteinsdóttir Skoðun
Kynlíf veldur einhverfu: Opið bréf til Háskóla Íslands og fjölmiðla Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Margrét Oddný Leópoldsdóttir Skoðun