Antony Blinken kom til landsins í gærkvöldi til að taka þátt í fundi utanríkisráðherra Norðurskautsráðsins sem hefst annað kvöld og líkur á fimmtudag. Hann mun eiga tvíhliða fund með Seirgei Lavrov utanríkisráðherra Rússlands á fimmtudag sem verður í fyrsta skipti sem svo háttsettur embættismaður stjórnar Joe Biden hittir rússneskan starfsbróður.
Í dag fundaði Blinken hins vegar með íslenskum ráðamönnum og þá fyrst með Guðlaugi Þór Þórðarsyni utanríkisráðherra.
„Við vorum sammála um að við þyrftum að halda áfram að rækta þessa mikilvægu hlið á sambandi okkar þar sem Keflavíkurflugvöllur gegnir hernaðarlega mikilvægu hlutverki á Norður-Atlantshafi,“ sagði Guðlaugur í dag.
Þá sagði utanríkisráðherra mikilvægt að halda áfram að efla gott og mikilvægt viðskiptasamband ríkjanna.
„Bandaríkin eru stærsta viðskiptaland Íslands. Þetta er því forgangsatriði fyrir okkur.“
Segir afstöðu íslenskra stjórnvalda skýra
Stór hluti fundarins fór hins vegar í að ræða loftlagsmálin sem verða á dagskrá Norðurskautsráðsins og fagnaði Guðlaugur Þór endurkomu Bandaríkjamanna að Parísarsamkomulaginu. Átökin fyrir botni Miðjarðarhafs settu einnig mikinn svip á fund ráðherranna.
Blinken sagði Bandaríkjastjórn telja tveggja ríkja lausnina besta skrefið til framtíðar í samskiptum Ísraels og Palestínu.
„Að því leyti eru allar einhliða aðgerðir allra aðila sem gera það erfiðara að koma tveggja ríkja lausninni á og meira krefjandi en það er nú þegar, skref sem við erum andvígir,“ sagði Blinken í dag.
„Afstaða Íslendinga var og er skýr. Við styðjum tveggja ríkja lausn og teljum að hernám Ísraelsmanna sé ólöglegt. Við fordæmum harðlega allar árásir á óbreytta borgara sem hafa í för með sér mikið mannfall og þjáningar eins og við vitum öll, og þar á meðal eru börn,“ sagði Guðlaugur.
Viðvera Bandaríkjahers verður áfram
Þá sagði hann allar breytingar á starfsemi Bandaríkjahers á Keflavíkurflugvelli háðar samkomulagi við íslensk stjórnvöld.
„Við ætlum að halda áfram að viðhalda viðveru Bandaríkjamanna á varanlegum skiptigrunni til að uppfylla skyldur okkar við NATO og Ísland. Við vinnum mjög náið með ríkisstjórn Íslands og herir okkar hafa fengið mikinn stuðning í herstöðinni í Keflavík. Her okkar leggur sitt af mörkum til herstöðvarinnar með því að taka að sér ýmis innviðaverkefni,“ sagði Blinken.
Sammála um tveggja ríkja lausn
Að loknum fréttamannafundi utanríkisráðherranna fundaði Blinken síðan með Katrínu Jakobsdóttur forsætisráðherra og Guðna Th. Jóhannessyni forseta Íslands. Katrín ítrekaði stefnu íslenskra stjórnvalda um tveggja ríkja lausn í deilum Ísraels og Palestínu og það er óvenjulegt að forseti Íslands gerði það einnig og sagði það vilja íslensku þjóðarinnar að hernaðarátök yrðu stöðvuð fyrir botni Miðjarðarhafs.
Forsætisráðherra ræddi loftlagsmálin og hvernig þjóðir heims gætu unnið saman að bólusetningum heimsbyggðarinnar við covid-19 við Blinken. Þau voru sammála um að tveggja ríkja lausnin væri eina rétta skrefið til framtíðar í samskiptum Ísraels og Palestínu en Katrín lagði áherslu að á núverandi hernaðarátök yrðu stöðvuð.
„Það sé óásættanlegt að almennir borgarar séu að falla þarna daglega í loftárásum. Þannig að ég hvatti mjög Bandaríkin til dáða í að beita sér í þessum málum sem þau eru að gera,“ sagði Katrín í dag.
Í þessum efnum eins og öðrum á alþjóðavettvangi vær mikilvægt að farið væri að alþjóðalögum og samningum. Það ætti einnig við um málefni norðurskautsins.
„Okkar áherslur eru auðvitað að þetta eigi aðvera svæði sem er laust við hernaðarumsvif. Þetta sé láspennusvæði og við séum aðhorfa frekar til mála eins og loftlagsmálanna sem eru kannski stærsta öryggisógnin á norðurslóðum. Því við erum að sjá þær breytingar verða á talsvert meiri hraða en annars staðar. En það liggur líka fyrir að þarna er mikil valdabarátta og menn eru að marka sér stöðu fyrir þennan fund sem er að hefjast hér,“ sagði Katrín.
Guðni segir afstöðu almennins skýra
Forseti Íslands færði Blinken þá ósk að fundur hans með Sergei Lavrov yrði árangursríkur og vinalegur eins og fundur Norðurskautsráðsins. Þá áréttaði forsetinn stefnu íslenskra stjórnvalda varðandi átökin fyrir botni Miðjarðarhafs.
„Þá gæti ég hiklaust bætt því við að allur almenningur á Íslandi væri þeirrar skoðunar að árásum yrði aðlinna þegar í stað fyrir botni Miðjarðarhafs,“ sagði Guðni Th. Jóhannesson, forseti Íslands, í dag.
„Forseti Íslands hver sem það er hverju sinni talar ekki fyrir hönd íslenskra stjórnvalda. En ég held að það hafi verið gott fyrir Blinken að finna að í þessum efnum er íslenskur almenningur þessarar skoðunar.“
