Það hefur ekki gengið vel að koma breytingum á útlendingalögum í gegnum Alþingi. Nú ætlar dómsmálaráðherra að reyna í fimmta skipti og boðar frumvarp í upphafi þings en þing kemur saman á þriðjudag í næstu viku.
Frumvarp Jóns Gunnarssonar dómsmálaráðherra var gagnrýnt af mörgum stjórnarandstöðuflokkum og fjölda samtaka í samfélaginu áður en það dagaði uppi á síðasta þingi. Ráðherra segir frumvarpið nú efnislega það sama en tillit hafi verið tekið til einhverra umsagna sem komu fram í ítarlegri málsmeðferð Alþingis. Breytingarnar væru mjög mikilvægar.
„Við sjáum auðvitað fordæmalausa fjölgun á flóttamönnum til Íslands. Það er ekki tilviljun að það er. Hér er bara miklu auðveldara að koma á grundvelli verndarkerfisins en til annarra Evrópu landa. Að mörgu leyti er þar um að ræða misnotkun á verndarkerfinu sem er auðvitað alvarlegt,“ segir Jón.
Hingað væri til að mynda að koma fólk frá löndum sem þegar hefði fengið vernd í löndum sem Íslendingar og aðrar þjóðir skilgreindu örugg. Þessu fólki væri stundum ruglað saman við fólk sem vildi koma hingað til að vinna.
„Ég er mjög hlynntur því. Þeim breytingum. En það á að gerast á grundvelli þess að koma hingað og sækja um dvalar- og atvinnuleyfi. En ekki á grundvelli þess að sækja um vernd á flótta vegna þess að líf þitt og limir eru í hættu,“ segir dómsmálaráðherra. Hann tæki undir með atvinnulífinu um að auðvelda þyrfti fólki utan Evrópska efnahagssvæðisins að koma hingað til lands að vinna. Það væri hins vegar á hendi félagsmálaráðherra að koma fram með frumvarp um þá hlið mála.
Fjórtán samtök eins og Geðhjálp, Amenesty og Rauði krossinn afhentu stjórnvöldum ákall í dag þar sem segir m.a. að mikilvægt væri að samráð væri haft við alla þá hagsmunaaðila sem að málaflokknum kæmu. - Skora samtökin því á ríkisstjórnina að dýpka samtalið og samráðið og skipa starfshóp með fulltrúum hagsmunaaðila í málaflokknum.
Dómsmálaráðherra segir málið hafa verið í gerjun á vettvangi ríkisstjórnar og þings í fjögur ár.
„Þar hafa allir þessir aðilar komið skoðunum sínum og viðhorfum á framfæri. Það er spurning hvað er þá átt við þegar sagt er að það sé ekki samráð. Það er auðvitað verið að vinna með þessar umsagnir og tillögur sem hafa komið fram. Það er verið að líta til þess. En það eru auðvitað misjafnar skoðanir fólks á því hversu langt á að ganga. Það er verið að leggja þetta frumvarp fram til að breyta hér forsendum,“ segir Jón Gunnarsson.
Hér má lesa ákall samtakanna fjórtan í heild sinni:
Reykjavík, 6. september 2022
Ákall um samráð við gerð frumvarps til breytinga á lögum um útlendinga
Nú liggur fyrir að Jón Gunnarsson, dómsmálaráðherra, muni leggja fram frumvarp um breytingar á lögum um útlendinga í fimmta sinn á haustþingi Alþingis og mun frumvarpið vera eitt af fyrstu þingmálunum.
Hinn 19. maí sl. lýsti mikill meirihluti undirritaðra aðila yfir áhuga og vilja á því að koma á samráði og samvinnu um mótun laga í málaflokknum en án árangurs. Líkt og fram kom í viljayfirlýsingunni er nauðsynlegt að útlendingalöggjöfin verði þróuð áfram af ábyrgð og raunsæi til framtíðar. Til að tryggja víðtæka sátt sé mikilvægt að auka traust og gagnsæi um ákvarðanir útlendingayfirvalda, sem og móta skýra og heildstæða stefnu í málaflokknum, enda væri það í anda stjórnarsáttmála núverandi ríkisstjórnar og markmiða hennar.
Í umsögnum um fyrri útgáfu frumvarpsins lýstu umsagnaraðilar frá stofnunum og samtökum yfir skorti á samráði við gerð frumvarpsins auk verulegra vankanta á efni þess. Áríðandi er að mikilvægar lagabreytingar í málaflokknum séu unnar í samráði og samtali við aðila sem starfa við málaflokkinn og hafa til þess sérþekkingu og reynslu. Við vinnslu frumvarpsins sem lagt var fram í vor var lítið horft til þess en núgildandi lög um útlendinga sem tóku gildi í upphafi árs 2017 voru unnin í þverpólitísku og þverfaglegu samráði við hagaðila í málaflokknum. Mikilvægt er að verndarkerfið sé í stakk búið til að mæta þeim aðstæðum sem uppi eru hverju sinni en það er ekki síður mikilvægt að breytingar séu unnar í sátt og samráði við fagaðila.
Í ljósi framangreinds óskum við undirrituð eftir því með þessari sameiginlegu yfirlýsingu að áður en lög sem þessi eru mótuð og skrifuð að samráð verði haft við alla þá hagsmunaaðila sem að málaflokknum koma svo lögin tryggi að réttindi þeirra sem sækja um alþjóðlega vernd séu vernduð og virt í hvívetna. Þá fyrst verður hægt að ná þeirri þverfaglegu sátt sem tókst við mótun fyrri laga.
Við skorum því á ríkisstjórnina að dýpka samtalið og samráðið og skipa starfshóp með fulltrúum hagsmunaaðila í málaflokknum svo hægt verði að ná þeirri faglegu sátt sem áður hefur tekist við mótun laganna.
Geðhjálp
Hjálparstarf kirkjunnar
Íslandsdeild Amnesty International
Íslenska þjóðkirkjan
Kvenréttindafélag Íslands
Landssamtökin Þroskahjálp
Mannréttindaskrifstofa Íslands
Rauði krossinn á Íslandi
Samtökin ´78
Siðmennt Solaris – hjálparsamtök fyrir hælisleitendur og flóttafólk á Íslandi
UNICEF á Íslandi
UN Women á Íslandi
Öryrkjabandalag Íslands, ÖBÍ
