Nokkrar góðar ástæður til að svindla á örorkukerfinu Eiður Welding skrifar 11. júní 2024 08:00 Allt frá blautu barnsbeini vissi ég nákvæmlega hvert ég vildi stefna í lífinu, ég vildi vaða í seðlum án þess að vinna neitt og vera laus við allt vesen og stress. Ég áttaði mig aldrei á af hverju fólk væri að leggja á sig að fara í nám til að læra einhverja iðn eða stefna á háskólanám, bæði með tilheyrandi kostnaði og álagi. Nei, ég ætlaði sko ekki að strita og púla að óþörfu. Ég ákvað að redda mér örorkumati og lifa ljúfa lífinu án þess að lyfta fingri. Það er nú meira ruglið að fólk striti allt sitt líf eins og hamstur á hjól. Þú þarft ekki að hafa áhyggjur af því lengur því í þessari grein fer ég yfir hvernig þú getur synt í seðlum, sullað í kampavíni og kavíar og fengið frítt í sund að auki. Hugsaðu þér snilldina í því að fá lækni til þess að skrifa upp á þú sért ,,fatlafól“ til lífstíðar, fyllir út spurningalista og umsókn og það er bingó á borði sjö! Nú getur veislan hafist. Berðu þig ömurlega hvert sem þú ferð Kæri lesandi, þegar margra mánaða ferli er afstaðið þá er bara að hlamma sér í sófann og horfa á Glæstar vonir sem nóg er af. Það er þó eitt sem ber að varast, það er mikilvægt að bera sig illa hvert sem þú ferð svo fólk haldi nú ekki að þú sért að svindla á okkar góða kerfi. Allt er ömurlegt hjá þér, alltaf, engin von og ekkert er fram undan en svo kveður þú og gengur hlæjandi í bankann. Það heldur betur gott framundan hjá þér en gættu þess að gera ekkert skemmtilegt og vertu bara helst heima hjá þér því þú hefur hvort sem er ekki efni á neinu öðru á strípuðum örorkulífeyri. Já, gott er það og full ástæða til þess að væla sig inn í þessa paradís strax í dag. Fjöldi örorkulífeyristaka og bótasvik Því miður verður ekki lengi friður í paradís þar sem nú liggur fyrir Alþingi fyrirspurn frá þingmanni Sjálfstæðisflokksins um fjölda örorkulífeyristaka og bótasvik. Í fyrirspurninni er m.a. óskað eftir upplýsingum um hvaða rannsóknir og niðurstöður liggja fyrir um umfang bótasvika sem felast í því að einstaklingar eru metnir öryrkjar án þess að gildar ástæður liggi þar að baki. Nú reynir á þig kæri lesandi hvort þú hefur það sem til þarf til að komast í VIP klúbbinn. Þegar smásjá öryrkjaeftirlitsins er dregin fram er vænlegast að vanda vel til verka 24 tíma sólahrings, sjö daga vikunnar. Núna er rétti tíminn til að dusta rykið af spelkunum, burðast með öndunarkút um götur og torg og segja öllum að þú sért geðveikur út af inngöngu Íslands í NATO líkt og Ingvar E. Sigurðsson gerði svo listilega í kvikmyndinni Englar alheimsins. Óþekktur hlutur á pokasvæði Ég verð því miður að hryggja þig kæri lesandi því ég hef ekki verið að segja þér satt. Sannleikurinn er sá að það er enginn kavíar né kampavín í paradís örorkukerfisins en þar má þó finna kranavatn og oft tómlegan bónuspoka. Ef þú átt ekki íbúð áður en þú færð örorkumat og ert án ríkra ættingja sem eru tilbúnir til að hlaupa undir bagga getur þú gleymt hugmyndinni um að eignast eigið húsnæði með tilheyrandi öryggi, enda ómögulegt að fá greiðslumat með örorkulífeyri auk þess sem hlutdeildarlán virka illa fyrir fatlað fólk. Kerfið heldur þétt utan um fjárhagsupplýsingar þeirra sem treysta á þetta mikilvæga öryggisnet og mörg dæmi eru um að örorkulífeyristakar lendi í skuld við Tryggingastofnun (TR) þegar loksins birtir til, t.d. þegar fólk fær óvænt afturvirka eingreiðslu frá sínum lífeyrissjóði. Að fá örorkumat er ekki einfalt ferli líkt og sjálfsafgreiðsla í matvöruverslun er fyrir flesta. Fatlað fólk er fjölbreyttur hópur fólks og tegund fötlunar getur verið af ýmsum toga. Sumt fólk fæðist fatlað en aðrir fatlast síðar á lífsleiðinni. Fyrir seinni hópinn bíður langt endurhæfingarferli sem því miður skilar ekki alltaf árangri. Það er þó ekki nóg að sérfræðilæknar og annað fagfólk sem vinnur að endurhæfingu viðkomandi telji að hún sé fullreynd heldur þarf sá hinn sami að standast mat skoðunarlæknis og tryggingalæknis á vegum TR. Það er ekki auðvelt að komast í gegnum sigtið og dæmi eru um að einstaklingar fái ítrekað þá niðurstöðu að endurhæfing sé ekki fullreynd þrátt fyrir að allt sem stendur til boða skili ekki árangri. Þau ykkar sem kannast við sjálfsafgreiðslukassa sem gargar „óþekktur hlutur á pokasvæði!” þrátt fyrir að allt hafi verið stimplað inn, getið ímyndað ykkur að vera föst fyrir framan kassann árum saman, hlustandi á sama svarið auk langvarandi framfærslu óöryggis fyrir ykkur og ykkar fjölskyldu. Panama norðursins? Er það virkilega góð ástæða að leggja á sig allt þetta umstang fyrir greiðslur undir lágmarkslaunum og sundkort til þess eins að vera umsvifalaust hafnað af skoðunar- og tryggingarlæknum TR? Meira að segja fólk með flóknar fatlanir á erfitt með að komast í gegnum nálarauga TR. Önnur algengasta spurningin sem fólk spyr við fyrstu kynni á eftir nafni er „og hvað gerir þú?” Sú spurning veldur mörgum örorkulífeyristökum kvíða enda leynast fordómar víða gagnvart þeim sem geta ekki tekið þátt á vinnumarkaði. Hluti af þessum fordómum er tilkominn vegna fáfræði um líf og aðstæður fatlaðs fólks, jafnvel svo að fólk telur okkur vera letingja sem nenni ekki að vinna. Háttvirtur þingmaður er velkominn í kaffispjall, fræðslu og greiðsluseðlaskoðun hjá okkur í UngÖBÍ og hvetjum við hann jafnframt til að setja sama metnað í rannsókn innherjasvika og samráðs fyrirtækja. „Það er flókið að eiga pening á Íslandi“ svo vitnað sé í núverandi fjármálaráðherra, en TR er ekki Panama norðursins. sem gerir letingjum kleift að lifa hinu ljúfa lífi á kostnað skattgreiðenda. Við þurfum að færa umræðuna á hærra plan, setja okkur í spor hvers annars, vinna gegn fordómum og stuðla að inngildingu allra inn í íslenskt samfélag. Höfundur er formaður UngÖBÍ Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Málefni fatlaðs fólks Mest lesið Halldór 4.10.2025 Halldór Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Skoðun Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Kæra Epli, skilur þú mig? Lilja Dögg Jónsdóttir skrifar Skoðun Þorgerður og erlendu dómstólarnir Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Barnafjölskyldur í Reykjavík eiga betra skilið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Lyftum umræðunni á örlítið hærra plan Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði Auður Kjartansdóttir skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Sjá meira
Allt frá blautu barnsbeini vissi ég nákvæmlega hvert ég vildi stefna í lífinu, ég vildi vaða í seðlum án þess að vinna neitt og vera laus við allt vesen og stress. Ég áttaði mig aldrei á af hverju fólk væri að leggja á sig að fara í nám til að læra einhverja iðn eða stefna á háskólanám, bæði með tilheyrandi kostnaði og álagi. Nei, ég ætlaði sko ekki að strita og púla að óþörfu. Ég ákvað að redda mér örorkumati og lifa ljúfa lífinu án þess að lyfta fingri. Það er nú meira ruglið að fólk striti allt sitt líf eins og hamstur á hjól. Þú þarft ekki að hafa áhyggjur af því lengur því í þessari grein fer ég yfir hvernig þú getur synt í seðlum, sullað í kampavíni og kavíar og fengið frítt í sund að auki. Hugsaðu þér snilldina í því að fá lækni til þess að skrifa upp á þú sért ,,fatlafól“ til lífstíðar, fyllir út spurningalista og umsókn og það er bingó á borði sjö! Nú getur veislan hafist. Berðu þig ömurlega hvert sem þú ferð Kæri lesandi, þegar margra mánaða ferli er afstaðið þá er bara að hlamma sér í sófann og horfa á Glæstar vonir sem nóg er af. Það er þó eitt sem ber að varast, það er mikilvægt að bera sig illa hvert sem þú ferð svo fólk haldi nú ekki að þú sért að svindla á okkar góða kerfi. Allt er ömurlegt hjá þér, alltaf, engin von og ekkert er fram undan en svo kveður þú og gengur hlæjandi í bankann. Það heldur betur gott framundan hjá þér en gættu þess að gera ekkert skemmtilegt og vertu bara helst heima hjá þér því þú hefur hvort sem er ekki efni á neinu öðru á strípuðum örorkulífeyri. Já, gott er það og full ástæða til þess að væla sig inn í þessa paradís strax í dag. Fjöldi örorkulífeyristaka og bótasvik Því miður verður ekki lengi friður í paradís þar sem nú liggur fyrir Alþingi fyrirspurn frá þingmanni Sjálfstæðisflokksins um fjölda örorkulífeyristaka og bótasvik. Í fyrirspurninni er m.a. óskað eftir upplýsingum um hvaða rannsóknir og niðurstöður liggja fyrir um umfang bótasvika sem felast í því að einstaklingar eru metnir öryrkjar án þess að gildar ástæður liggi þar að baki. Nú reynir á þig kæri lesandi hvort þú hefur það sem til þarf til að komast í VIP klúbbinn. Þegar smásjá öryrkjaeftirlitsins er dregin fram er vænlegast að vanda vel til verka 24 tíma sólahrings, sjö daga vikunnar. Núna er rétti tíminn til að dusta rykið af spelkunum, burðast með öndunarkút um götur og torg og segja öllum að þú sért geðveikur út af inngöngu Íslands í NATO líkt og Ingvar E. Sigurðsson gerði svo listilega í kvikmyndinni Englar alheimsins. Óþekktur hlutur á pokasvæði Ég verð því miður að hryggja þig kæri lesandi því ég hef ekki verið að segja þér satt. Sannleikurinn er sá að það er enginn kavíar né kampavín í paradís örorkukerfisins en þar má þó finna kranavatn og oft tómlegan bónuspoka. Ef þú átt ekki íbúð áður en þú færð örorkumat og ert án ríkra ættingja sem eru tilbúnir til að hlaupa undir bagga getur þú gleymt hugmyndinni um að eignast eigið húsnæði með tilheyrandi öryggi, enda ómögulegt að fá greiðslumat með örorkulífeyri auk þess sem hlutdeildarlán virka illa fyrir fatlað fólk. Kerfið heldur þétt utan um fjárhagsupplýsingar þeirra sem treysta á þetta mikilvæga öryggisnet og mörg dæmi eru um að örorkulífeyristakar lendi í skuld við Tryggingastofnun (TR) þegar loksins birtir til, t.d. þegar fólk fær óvænt afturvirka eingreiðslu frá sínum lífeyrissjóði. Að fá örorkumat er ekki einfalt ferli líkt og sjálfsafgreiðsla í matvöruverslun er fyrir flesta. Fatlað fólk er fjölbreyttur hópur fólks og tegund fötlunar getur verið af ýmsum toga. Sumt fólk fæðist fatlað en aðrir fatlast síðar á lífsleiðinni. Fyrir seinni hópinn bíður langt endurhæfingarferli sem því miður skilar ekki alltaf árangri. Það er þó ekki nóg að sérfræðilæknar og annað fagfólk sem vinnur að endurhæfingu viðkomandi telji að hún sé fullreynd heldur þarf sá hinn sami að standast mat skoðunarlæknis og tryggingalæknis á vegum TR. Það er ekki auðvelt að komast í gegnum sigtið og dæmi eru um að einstaklingar fái ítrekað þá niðurstöðu að endurhæfing sé ekki fullreynd þrátt fyrir að allt sem stendur til boða skili ekki árangri. Þau ykkar sem kannast við sjálfsafgreiðslukassa sem gargar „óþekktur hlutur á pokasvæði!” þrátt fyrir að allt hafi verið stimplað inn, getið ímyndað ykkur að vera föst fyrir framan kassann árum saman, hlustandi á sama svarið auk langvarandi framfærslu óöryggis fyrir ykkur og ykkar fjölskyldu. Panama norðursins? Er það virkilega góð ástæða að leggja á sig allt þetta umstang fyrir greiðslur undir lágmarkslaunum og sundkort til þess eins að vera umsvifalaust hafnað af skoðunar- og tryggingarlæknum TR? Meira að segja fólk með flóknar fatlanir á erfitt með að komast í gegnum nálarauga TR. Önnur algengasta spurningin sem fólk spyr við fyrstu kynni á eftir nafni er „og hvað gerir þú?” Sú spurning veldur mörgum örorkulífeyristökum kvíða enda leynast fordómar víða gagnvart þeim sem geta ekki tekið þátt á vinnumarkaði. Hluti af þessum fordómum er tilkominn vegna fáfræði um líf og aðstæður fatlaðs fólks, jafnvel svo að fólk telur okkur vera letingja sem nenni ekki að vinna. Háttvirtur þingmaður er velkominn í kaffispjall, fræðslu og greiðsluseðlaskoðun hjá okkur í UngÖBÍ og hvetjum við hann jafnframt til að setja sama metnað í rannsókn innherjasvika og samráðs fyrirtækja. „Það er flókið að eiga pening á Íslandi“ svo vitnað sé í núverandi fjármálaráðherra, en TR er ekki Panama norðursins. sem gerir letingjum kleift að lifa hinu ljúfa lífi á kostnað skattgreiðenda. Við þurfum að færa umræðuna á hærra plan, setja okkur í spor hvers annars, vinna gegn fordómum og stuðla að inngildingu allra inn í íslenskt samfélag. Höfundur er formaður UngÖBÍ
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk Skoðun
Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman Skoðun