52 milljarðar/ári x 30 ár = EES Jón Baldvin Hannibalsson skrifar 5. september 2024 12:33 EES er 30 ára í ár. Milljarðarnir í fyrirsögninni eru niðurstaða þýskrar rannsóknarstofnunar á því, hvað EE-samningurinn hafi reynst vera Íslendingum mikil búbót á þessum 30 árum. Og Háskóli Íslands taldi þetta nægilegt tilefni til að bjóða í partý, afmælisbarninu til heiðurs. Það var vel til fundið. Þó ekki væri nema vegna þess að ætla má, að meira en helmingur núlifandi Íslendinga muni ekki það Ísland, sem einu sinni var – fyrir EES. Og þakkarvert, að háskólinn leitaði til hins virta álitsgjafa Morgunblaðsins, Björns Bjarnasonar, fv. ráðherra, til að hressa upp á þjóðarminnið. Og hann fékk m.a.s. einn fyrrverandi forsætisráðherra Ítalíu – og það er nóg til af þeim – í lið með sér. Og tvær konur – aðra norska – sem vonandi höfðu báðar náð lögaldri, þegar EES leit dagsins ljós. Norska, þó ekki væri nema vegna þess, að Norðmenn borga reikninginn að mestu. OG EKKI VEITIR AF að hressa upp á minnið. Það eru nefnilega flestir búnir að gleyma því, að á sínum tíma – í alþingiskosningunum 1991, sem snerust nær eingöngu um EES – voru eiginlega allir á móti EES. Kenndu samninginn jafnvel við landssölu og landráð. M.a.s. hin ástsæli forseti Íslands, þáverandi, breytti ríkisráðsfundinum, þar sem EES öðlaðist löggildingu, í eftirmynd af líkvöku við flöktandi kertaljós (sjálfstæðisins). SJÁLFUR BJÖRN BJARNASON var þá einn helstitalsmaður flokks síns, Sjálfstæðisflokksins, sem var eindregið á móti EES-samningnum. Í staðinn vildu þeir bara tvíhliða tollasamning til að forðast íþyngjandi skuldbindingar við Evrópusambandið.Björn viðurkenndi að vísu síðar, að slíkur tvíhliðasamningur stæði ekki til boða. Þetta hefði því bara verið venjulegt kosingablöff. EES ER SUMSÉ skilgetið afkvæmi vinstristjórnar Steingríms Hermannssonar (1988-91). Þar var Alþýðubandalag Ólafs Ragnars Grímssonar, þá fjármálaráðherra, þriðja hjól undir vagni. Öll var samningsgerðin undir verkstjórn þáverandi utanríkisráðherra – nefnilega undirritaðs – frá byrjun til enda. Nema hvað: þegar kom að kosningunum 1991, snerust þeir félagar, Steingrímur og Ólafur Ragnar, alfarið líka á móti – af ótta við fylgistap ella. Þeir snerust m.ö.o. gegn sinni eigin ríkisstjórn, sem veitti samningsumboðið. Steingrímur kallar þetta í ævisögu sinni sín stærstu pólitísku mistök. Réttilega. Gleymi ég einhverju? Já, Kvennalistanum. Já, hann var auðvitað á móti. Þær sáu ekki fyrir, að EES-samingurinn myndi fjölga opinberum starfsmönnum, þ.e.a.s.háskólamenntuðum konum, verulega. VISNSTRI STJÓRNIN lifði af þessi fjörráð – með eins atkvæðis þingmeirihluta. Hann hefði getað heitið Páll frá Höllustöðum eða eitthvað þaðan af verra.Og þau voru fleiri. Með framhaldi vinstri stjórnarinnar hefði EES því verið fórnað á altari heimaalinnar þjóðrembu eða grámyglaðrar hugmyndafræði. Alla vega – ég ætlaði ekki að taka þátt í þeirri galdrabrennu. Hvað var til ráða? Að láta reyna á stefnufestu Sjálfstæðisflokksins. Ég hafði þá þegar reynslu af því, að hún væri ekki upp á marga fiska, þegar á reyndi. „Hvar er planið?“, spyrja ungir sjálfstæðismenn nú í öngum sínum. Ef þeir eru að leita að stefnufestunni, fara þeir enn villir vega. ÉG BAUÐ NÝKJÖRNUM formanni Sjálfstæðisflokksins stól forsætisráðherra, gegn einu skilyrði: EES. Kúvendið ykkar afstöðu og þiggið upðhefðina. Það gekk eftir. Þess vegna fögnum við 30 ára afmæli EES á þessu ári. ÞESS VEGNA gat Björn Bjarnason sagt eftirfarandi í skýrslu um EES samstarfið, sem hann ritstýrði af lofsverðri vandvirkni árið 2019. (Tilvitnunin lýsir niðurstöðu þýskrar rannsóknarstofnunar, Bertelsmann Stiftung, á efnahagsáhrifum EES fyrir Ísland): „Sé litið til heildaráhrifa á Íslandi eru uppreiknuð áhrif á efnahag Íslands 380 milljónir evra. Sú tala er fengin með því að reikna út velferðarávinning hvers einstaklings og margfalda með íbúafjölda. Er þar um að ræða 52 milljarða króna á ári hverju. Það er um 2. 07% af vergri landsframleiðslu Íslands“. 52 milljarðar króna á ári í 30 ár = 1.560 milljarðar á 30 árum. Það munar um minna. Heimamarkaður okkar stækkaði úr 300 þúsundum í 500 milljónir manna. Langvarandi kreppu (1988-94) með atvinnuleysi og landflótta var snúið í langvarandi vaxtarskeið. EES reyndist vera lyftistöng fyrir nýsköpunarfyrirtæki, sem eiga tilveru sína algerlega undir hindrunarlausum aðgangi að erlendum mörkuðum. Fjöldi fyrirtækja í upplýsingatækni, sérfræðiþjónustu, lyfjaframleiðslu og ferðamannaiðnaði blómstruðu. Ísland var á hraðri leið inn í nútímann. Gefum Herði Arnarsyni, þáverandi forstjóra Marels en nú Landsvirkjunar, lokaorðin: „Ég held í raun og veru, að fyrirtæki eins og Marel og Össur hefðu ekki orðið til í þeirri mynd,sem þau eru, hefðum við ekki orðið aðilar að evrópska efnahagssvæðinu...“(Viðskiptablaðið í apríl 2019) Þetta er trúverðugur vitnisburður um 30 ára reynslu af EES. Í upphafi voru flestir á móti, líka þeir sem vilja nú (næstum) allir „þá Lilju kveðið hafa“. Höfundur var pólitískur verkstjóri EES-samningsins í tveimur ríkisstjórnum (1988-1995). Honum var ekki boðið að miðla þeirri reynslu á 30 ára- afmæli EES í Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Evrópusambandið Jón Baldvin Hannibalsson Utanríkismál Mest lesið Halldór 21.06.2025 Halldór “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson Skoðun Verið brjáluð. Ég fer ekki neitt Ian McDonald Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley Skoðun Skoðun Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar Skoðun “Jákvæð viðbrögð” um veiðigjaldið? Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Skattgreiðendur látnir borga brúsann Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nokkur orð um Kúbudeiluna og viðskiptabannið Gylfi Páll Hersir skrifar Skoðun Ráðherrar með reiknivél og leyndarhyggju Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Gróf misbeiting illa fengins valds Örn Sigurðsson skrifar Skoðun Að sækja gullið (okkar) grein 2 Þröstur Friðfinnsson skrifar Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Pólítískt hugrekki Unnur Hrefna Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Vísir að lægri orkureikningi Einar Vilmarsson skrifar Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Opið bréf til Rósu Guðbjartsdóttur Margrét Kristín Blöndal skrifar Skoðun Mikil réttarbót fyrir fatlað fólk mætir hindrunum Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Verið brjáluð. Ég fer ekki neitt Ian McDonald skrifar Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Vönduð vinnubrögð? Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Veitingastaðir eru ekki kjarnorkuver Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Nýr vegvísir Evrópusambandsins um jafnrétti kynjanna Clara Ganslandt skrifar Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar Skoðun Blaður 35 Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Kaldar kveðjur frá forsætisráðherrra til ferðaþjónustunnar Pétur Óskarsson skrifar Skoðun Nú hefst samræmt próf í stærðfræði Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Rangfærslur Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Sanngirni í Kópavogsmódelinu Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórnarflokkarnir fylgja Landsvirkjun – gegn Þjórsárverum Svandís Svavarsdóttir,Álfheiður Ingadóttir skrifar Skoðun Skapandi framtíð – forvarnir og félagsstarf í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen skrifar Skoðun Upplýsingar um mataræði barna og unglinga á landsvísu eru of gamlar – það er óásættanlegt Birna Þórisdóttir,Sigurbjörg Bjarnadóttir,Inga Þórsdóttir skrifar Skoðun Hvaða orka? Birgir Sverrisson skrifar Skoðun Það skiptir máli hvernig gervigreind er notuð í kennslu Hjörvar Ingi Haraldsson skrifar Sjá meira
EES er 30 ára í ár. Milljarðarnir í fyrirsögninni eru niðurstaða þýskrar rannsóknarstofnunar á því, hvað EE-samningurinn hafi reynst vera Íslendingum mikil búbót á þessum 30 árum. Og Háskóli Íslands taldi þetta nægilegt tilefni til að bjóða í partý, afmælisbarninu til heiðurs. Það var vel til fundið. Þó ekki væri nema vegna þess að ætla má, að meira en helmingur núlifandi Íslendinga muni ekki það Ísland, sem einu sinni var – fyrir EES. Og þakkarvert, að háskólinn leitaði til hins virta álitsgjafa Morgunblaðsins, Björns Bjarnasonar, fv. ráðherra, til að hressa upp á þjóðarminnið. Og hann fékk m.a.s. einn fyrrverandi forsætisráðherra Ítalíu – og það er nóg til af þeim – í lið með sér. Og tvær konur – aðra norska – sem vonandi höfðu báðar náð lögaldri, þegar EES leit dagsins ljós. Norska, þó ekki væri nema vegna þess, að Norðmenn borga reikninginn að mestu. OG EKKI VEITIR AF að hressa upp á minnið. Það eru nefnilega flestir búnir að gleyma því, að á sínum tíma – í alþingiskosningunum 1991, sem snerust nær eingöngu um EES – voru eiginlega allir á móti EES. Kenndu samninginn jafnvel við landssölu og landráð. M.a.s. hin ástsæli forseti Íslands, þáverandi, breytti ríkisráðsfundinum, þar sem EES öðlaðist löggildingu, í eftirmynd af líkvöku við flöktandi kertaljós (sjálfstæðisins). SJÁLFUR BJÖRN BJARNASON var þá einn helstitalsmaður flokks síns, Sjálfstæðisflokksins, sem var eindregið á móti EES-samningnum. Í staðinn vildu þeir bara tvíhliða tollasamning til að forðast íþyngjandi skuldbindingar við Evrópusambandið.Björn viðurkenndi að vísu síðar, að slíkur tvíhliðasamningur stæði ekki til boða. Þetta hefði því bara verið venjulegt kosingablöff. EES ER SUMSÉ skilgetið afkvæmi vinstristjórnar Steingríms Hermannssonar (1988-91). Þar var Alþýðubandalag Ólafs Ragnars Grímssonar, þá fjármálaráðherra, þriðja hjól undir vagni. Öll var samningsgerðin undir verkstjórn þáverandi utanríkisráðherra – nefnilega undirritaðs – frá byrjun til enda. Nema hvað: þegar kom að kosningunum 1991, snerust þeir félagar, Steingrímur og Ólafur Ragnar, alfarið líka á móti – af ótta við fylgistap ella. Þeir snerust m.ö.o. gegn sinni eigin ríkisstjórn, sem veitti samningsumboðið. Steingrímur kallar þetta í ævisögu sinni sín stærstu pólitísku mistök. Réttilega. Gleymi ég einhverju? Já, Kvennalistanum. Já, hann var auðvitað á móti. Þær sáu ekki fyrir, að EES-samingurinn myndi fjölga opinberum starfsmönnum, þ.e.a.s.háskólamenntuðum konum, verulega. VISNSTRI STJÓRNIN lifði af þessi fjörráð – með eins atkvæðis þingmeirihluta. Hann hefði getað heitið Páll frá Höllustöðum eða eitthvað þaðan af verra.Og þau voru fleiri. Með framhaldi vinstri stjórnarinnar hefði EES því verið fórnað á altari heimaalinnar þjóðrembu eða grámyglaðrar hugmyndafræði. Alla vega – ég ætlaði ekki að taka þátt í þeirri galdrabrennu. Hvað var til ráða? Að láta reyna á stefnufestu Sjálfstæðisflokksins. Ég hafði þá þegar reynslu af því, að hún væri ekki upp á marga fiska, þegar á reyndi. „Hvar er planið?“, spyrja ungir sjálfstæðismenn nú í öngum sínum. Ef þeir eru að leita að stefnufestunni, fara þeir enn villir vega. ÉG BAUÐ NÝKJÖRNUM formanni Sjálfstæðisflokksins stól forsætisráðherra, gegn einu skilyrði: EES. Kúvendið ykkar afstöðu og þiggið upðhefðina. Það gekk eftir. Þess vegna fögnum við 30 ára afmæli EES á þessu ári. ÞESS VEGNA gat Björn Bjarnason sagt eftirfarandi í skýrslu um EES samstarfið, sem hann ritstýrði af lofsverðri vandvirkni árið 2019. (Tilvitnunin lýsir niðurstöðu þýskrar rannsóknarstofnunar, Bertelsmann Stiftung, á efnahagsáhrifum EES fyrir Ísland): „Sé litið til heildaráhrifa á Íslandi eru uppreiknuð áhrif á efnahag Íslands 380 milljónir evra. Sú tala er fengin með því að reikna út velferðarávinning hvers einstaklings og margfalda með íbúafjölda. Er þar um að ræða 52 milljarða króna á ári hverju. Það er um 2. 07% af vergri landsframleiðslu Íslands“. 52 milljarðar króna á ári í 30 ár = 1.560 milljarðar á 30 árum. Það munar um minna. Heimamarkaður okkar stækkaði úr 300 þúsundum í 500 milljónir manna. Langvarandi kreppu (1988-94) með atvinnuleysi og landflótta var snúið í langvarandi vaxtarskeið. EES reyndist vera lyftistöng fyrir nýsköpunarfyrirtæki, sem eiga tilveru sína algerlega undir hindrunarlausum aðgangi að erlendum mörkuðum. Fjöldi fyrirtækja í upplýsingatækni, sérfræðiþjónustu, lyfjaframleiðslu og ferðamannaiðnaði blómstruðu. Ísland var á hraðri leið inn í nútímann. Gefum Herði Arnarsyni, þáverandi forstjóra Marels en nú Landsvirkjunar, lokaorðin: „Ég held í raun og veru, að fyrirtæki eins og Marel og Össur hefðu ekki orðið til í þeirri mynd,sem þau eru, hefðum við ekki orðið aðilar að evrópska efnahagssvæðinu...“(Viðskiptablaðið í apríl 2019) Þetta er trúverðugur vitnisburður um 30 ára reynslu af EES. Í upphafi voru flestir á móti, líka þeir sem vilja nú (næstum) allir „þá Lilju kveðið hafa“. Höfundur var pólitískur verkstjóri EES-samningsins í tveimur ríkisstjórnum (1988-1995). Honum var ekki boðið að miðla þeirri reynslu á 30 ára- afmæli EES í Háskóla Íslands.
Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun
Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson Skoðun
Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley Skoðun
Skoðun Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson skrifar
Skoðun Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley skrifar
Skoðun Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson skrifar
Skoðun Hvernig eiga umsækjendur í opinbera sjóði að fylgja forsendum sem eru þversagnakenndar? Bogi Ragnarsson skrifar
Skoðun Við viljum styðja ungmenni í að velja rétt fyrir sig og sína framtíð Þórdís Jóna Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Frá stjórnun til tengsla – Endurmat á atferlismeðferð í ljósi tilfinningagreindar Kristín Magdalena Ágústsdóttir skrifar
Skoðun Ríkisstjórnarflokkarnir fylgja Landsvirkjun – gegn Þjórsárverum Svandís Svavarsdóttir,Álfheiður Ingadóttir skrifar
Skoðun Upplýsingar um mataræði barna og unglinga á landsvísu eru of gamlar – það er óásættanlegt Birna Þórisdóttir,Sigurbjörg Bjarnadóttir,Inga Þórsdóttir skrifar
Frábær fundur, frábært framtak, vanvirk stjórnsýsla, meðvirk stjórnvöld Ögmundur Jónasson Skoðun
Grein til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Sveinn Dúa Hjörleifsson,Eyrún Unnarsdóttir,Elmar GIlbertsson,Álfheiður Guðmundsdóttir,Kristján Jóhannesson Skoðun
Það verða aðrir þjóðhátíðardagar fyrir okkur en dagar Palestínumanna eru taldir Davíð Aron Routley Skoðun