Líknarmeðferð og dánaraðstoð eiga að fara hönd í hönd Ingrid Kuhlman skrifar 16. október 2024 07:02 Dagana 20.-21. september síðastliðinn var haldin ráðstefnu á vegum World Federation of Right to Die Societies, eða heimssamtaka félaga um dánaraðstoð. Ráðstefnan fór fram í Dyflinni á Írlandi og tóku um 150 manns víðs vegar að úr heiminum þátt. Margar hliðar dánaraðstoðar voru ræddar, þar á meðal tengsl hennar við líknarmeðferð. Innleiðing dánaraðstoðar hefur jákvæð áhrif á líknarmeðferð Þegar dánaraðstoð ber á góma er oft nefnt að áður en hún verði lögleidd þurfi að bæta og tryggja aðgengi allra að líknarmeðferð. Sumir hafa jafnvel haldið því fram að lögleiðing dánaraðstoðar gæti dregið úr fjármögnun og stuðningi við líknarmeðferð eða komið í veg fyrir frekari úrbætur. Á ráðstefnunni í Dyflinni kom hins vegar fram að reynsla margra landa sýnir hið gagnstæða. Þegar dánaraðstoð hefur verið heimiluð, hefur það haft jákvæð áhrif á líknarmeðferð. Í erindi Jocelyn Downie, sem er prófessor í lagadeild og læknadeild við Dalhousie háskóla í Kanada, kom fram að eftir lög um dánaraðstoð tóku gildi árið 2016, jókst fjármögnun til líknarmeðferðar. Enn fremur jókst hlutfall þeirra sem fengu líknarmeðferð eftir að dánaraðstoð varð lögleg. Flestir þeirra sem sækja um dánaraðstoð eru að fá líknarmeðferð Þeir sem eru andvígir dánaraðstoð halda oft fram að í sumum löndum hafi verið nauðsynlegt að lögleiða dánaraðstoð vegna þess að líknarmeðferð hafi ekki verið á nægilegu háu stigi eða aðgengileg. Þetta er hins vegar langt frá sannleikanum. Í erindi Dr. Jessica Young, sem stundar aðallega rannsóknir á sviði dánaraðstoðar, var fjallað um stöðuna í Nýja Sjálandi, þar sem 76% þeirra sem sækja um dánaraðstoð eru að fá líknandi meðferð. Stefanie Green, kanadískur læknir, höfundur og fyrirlesari, nefndi sömuleiðis að 96% þeirra sem sæki um dánaraðstoð í Kanada hafi aðgang að líknarmeðferð og að 78% séu í líknarmeðferð á þeim tíma sem þeir sækja um dánaraðstoð. Fyrir þá sem ekki nýttu sér líknarmeðferð var þjónustan aðgengileg, en sjúklingarnir völdu að þiggja hana ekki . Fram kom að í Viktoríufylki í Ástralíu, á tímabilinu júní 2019-júní 2023, höfðu 80% fengið líknarmeðferð á þeim tíma sem þeir sóttu um dánaraðstoð. Þar af höfðu 57% verið í líknarmeðferð í meira en ár. Þessar tölur sýna glögglega að það er ekki rétt sem haldið hefur verið fram af þeim sem andvígir dánaraðstoð að fólk óski eftir henni vegna skorts á aðgengi að líknarmeðferð. Þvert á móti er dánaraðstoð valkostur fyrir þá sem, þrátt fyrir aðgengi að líknandi meðferð, velja að ljúka lífi sínu á eigin forsendum. Líknarmeðferð dregur ekki úr öllum þjáningum Greg Mewett, læknir í líknarmeðferð, flutti áhrifamikinn fyrirlestur á ráðstefnunni í Dyflinni þar sem hann deildi reynslu sinni af dánaraðstoð í Viktoríufylki í Ástralíu, þar sem hann hefur sjálfur veitt dánaraðstoð. Mewett benti á að líknarmeðferð, þó hún sé mikilvæg og í mörgum tilfellum árangursrík, gæti því miður ekki linað allar þjáningar. Jafnvel þótt sjúklingar með lífsógnandi sjúkdóma fái bestu mögulegu líknarmeðferð, upplifi sumir áfram líkamlega, andlega eða tilvistarlega þjáningu. Stefanie Green tók undir þetta í sínu erindi og benti á að 86% sjúklinga sem sækja um dánaraðstoð segist ekki lengur geta tekið þátt í merkingarbærum athöfnum og 82% þeirra segist ekki lengur geta sinnt daglegum athöfnum. Þessa tegund þjáningar sé ekki hægt að lina með líknarmeðferð. Athyglisvert er að líkamlegir verkir eru sjaldan efstir á lista þeirra sem óska eftir dánaraðstoð; frekar er það skerðing á lífsgæðum og sjálfstæði sem veldur óbærilegum þjáningum. Mewett lagði áherslu á rétt einstaklingsins til að velja hvernig hann vilji verja síðustu dögum sínum, og hvort hann vilji þiggja líknarmeðferð eða ekki. Fyrir suma sjúklinga sem upplifa óbærilegar þjáningar sé hægfara andlát einfaldlega ekki ásættanlegur valkostur. Mewett undirstrikaði einnig að dánaraðstoð grafi á engan hátt undan gildum líknarmeðferðar, svo sem virðingu fyrir sjálfræði og sjálfsákvörðunarrétti einstaklingsins, samkennd, umhyggju og sjúklingamiðaðri umönnun. Hann velti einnig upp spurningunni um hvers vegna dánaraðstoð væri stundum rædd sem ósamrýmanleg gildum líknarmeðferðar þar sem bæði dánaraðstoð og líknarmeðferð geti stuðlað að því að einstaklingur fái lífslok á eigin forsendum. Mewett benti líka á að sumir læknar á sviði líknarmeðferðar gætu upplifað umræðuna um dánaraðstoð sem gagnrýni á störf sín, þó hún sé ekki ætluð sem slík, þar sem hún snerti kjarnann í þeim tilgangi sem þeir telja sig þjóna – að lina þjáningar og veita umönnun við lífslok. Mikilvægt að auka þekkingu almennings á líknarmeðferð Á nýlegu Hjúkrunarþingi, sem Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga stóð fyrir þann 3. október síðastliðinn, kom fram að hugsanlega sé þekking almennings á líknarmeðferð ófullnægjandi. Gestur þingsins benti á mikilvægi þess að bæta upplýsingagjöf til almennings um hvað líknarmeðferð feli í sér og hvernig hún geti stutt við fólk á lokastigum lífsins. Ég tek heilshugar undir þessa skoðun. Með betri upplýsingum væri hægt að draga úr misskilningi og stuðla að upplýstari umræðu. Líknandi meðferð og dánaraðstoð geta farið saman Líknandi meðferð og dánaraðstoð eru ekki ósamrýmanlegar heldur geta þær styrkt hvor aðra. Líknarmeðferð einblínir á að bæta lífsgæði á meðan einstaklingurinn lifir, en markmiðið er ekki að flýta fyrir dauða heldur að veita aðstoð við að takast á við lífslokin á sem þægilegastan hátt. Á hinn bóginn býður dánaraðstoð þeim sem þrátt fyrir líknarmeðferð upplifa óbærilegar þjáningar val um að ljúka lífi sínu á eigin forsendum. Með því að bjóða upp á bæði líknarmeðferð og dánaraðstoð er hægt að auka valmöguleika sjúklinga og tryggja að sjálfræði þeirra sé virt. Höfundur er formaður Lífvirðingar, félags um dánaraðstoð, sem berst fyrir lögleiðingu dánaraðstoðar. Þann 18. október n.k. stendur Lífsvirðing fyrir málþingi um reynslu annarra landa af dánaraðstoð, í samvinnu við Endurmenntun Háskóla Íslands. Dagskráin er aðgengileg á https://endurmenntun.is/namskeid/16085/danaradstod-reynsla-annarra-landa/302374 Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ingrid Kuhlman Dánaraðstoð Mest lesið Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Halldór 26.07.2025 Halldór Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!! Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Feluleikur ríkisstjórnarinnar? Lárus Guðmundsson skrifar Skoðun Ég heiti Elísa og ég er Drusla Elísa Rún Svansdóttir skrifar Skoðun Grindavík má enn bíða Gísli Stefánsson skrifar Skoðun Aðventukerti og aðgangshindranir Kristín María Birgisdóttir skrifar Skoðun Lífið í tjaldi á Gaza Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar Skoðun Gaza og sjálfbærni mennskunnar Elva Rakel Jónsdóttir skrifar Skoðun Börnin og hungursneyðin í Gaza Sverrir Ólafsson skrifar Skoðun Kynbundið ofbeldi Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Aðdragandi aðildar þarf umboð Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar Skoðun Þétting byggðar er ekki vandamálið Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Þrengt að þjóðarleikvanginum Þorvaldur Örlygsson skrifar Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar Skoðun Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi! Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Sjá meira
Dagana 20.-21. september síðastliðinn var haldin ráðstefnu á vegum World Federation of Right to Die Societies, eða heimssamtaka félaga um dánaraðstoð. Ráðstefnan fór fram í Dyflinni á Írlandi og tóku um 150 manns víðs vegar að úr heiminum þátt. Margar hliðar dánaraðstoðar voru ræddar, þar á meðal tengsl hennar við líknarmeðferð. Innleiðing dánaraðstoðar hefur jákvæð áhrif á líknarmeðferð Þegar dánaraðstoð ber á góma er oft nefnt að áður en hún verði lögleidd þurfi að bæta og tryggja aðgengi allra að líknarmeðferð. Sumir hafa jafnvel haldið því fram að lögleiðing dánaraðstoðar gæti dregið úr fjármögnun og stuðningi við líknarmeðferð eða komið í veg fyrir frekari úrbætur. Á ráðstefnunni í Dyflinni kom hins vegar fram að reynsla margra landa sýnir hið gagnstæða. Þegar dánaraðstoð hefur verið heimiluð, hefur það haft jákvæð áhrif á líknarmeðferð. Í erindi Jocelyn Downie, sem er prófessor í lagadeild og læknadeild við Dalhousie háskóla í Kanada, kom fram að eftir lög um dánaraðstoð tóku gildi árið 2016, jókst fjármögnun til líknarmeðferðar. Enn fremur jókst hlutfall þeirra sem fengu líknarmeðferð eftir að dánaraðstoð varð lögleg. Flestir þeirra sem sækja um dánaraðstoð eru að fá líknarmeðferð Þeir sem eru andvígir dánaraðstoð halda oft fram að í sumum löndum hafi verið nauðsynlegt að lögleiða dánaraðstoð vegna þess að líknarmeðferð hafi ekki verið á nægilegu háu stigi eða aðgengileg. Þetta er hins vegar langt frá sannleikanum. Í erindi Dr. Jessica Young, sem stundar aðallega rannsóknir á sviði dánaraðstoðar, var fjallað um stöðuna í Nýja Sjálandi, þar sem 76% þeirra sem sækja um dánaraðstoð eru að fá líknandi meðferð. Stefanie Green, kanadískur læknir, höfundur og fyrirlesari, nefndi sömuleiðis að 96% þeirra sem sæki um dánaraðstoð í Kanada hafi aðgang að líknarmeðferð og að 78% séu í líknarmeðferð á þeim tíma sem þeir sækja um dánaraðstoð. Fyrir þá sem ekki nýttu sér líknarmeðferð var þjónustan aðgengileg, en sjúklingarnir völdu að þiggja hana ekki . Fram kom að í Viktoríufylki í Ástralíu, á tímabilinu júní 2019-júní 2023, höfðu 80% fengið líknarmeðferð á þeim tíma sem þeir sóttu um dánaraðstoð. Þar af höfðu 57% verið í líknarmeðferð í meira en ár. Þessar tölur sýna glögglega að það er ekki rétt sem haldið hefur verið fram af þeim sem andvígir dánaraðstoð að fólk óski eftir henni vegna skorts á aðgengi að líknarmeðferð. Þvert á móti er dánaraðstoð valkostur fyrir þá sem, þrátt fyrir aðgengi að líknandi meðferð, velja að ljúka lífi sínu á eigin forsendum. Líknarmeðferð dregur ekki úr öllum þjáningum Greg Mewett, læknir í líknarmeðferð, flutti áhrifamikinn fyrirlestur á ráðstefnunni í Dyflinni þar sem hann deildi reynslu sinni af dánaraðstoð í Viktoríufylki í Ástralíu, þar sem hann hefur sjálfur veitt dánaraðstoð. Mewett benti á að líknarmeðferð, þó hún sé mikilvæg og í mörgum tilfellum árangursrík, gæti því miður ekki linað allar þjáningar. Jafnvel þótt sjúklingar með lífsógnandi sjúkdóma fái bestu mögulegu líknarmeðferð, upplifi sumir áfram líkamlega, andlega eða tilvistarlega þjáningu. Stefanie Green tók undir þetta í sínu erindi og benti á að 86% sjúklinga sem sækja um dánaraðstoð segist ekki lengur geta tekið þátt í merkingarbærum athöfnum og 82% þeirra segist ekki lengur geta sinnt daglegum athöfnum. Þessa tegund þjáningar sé ekki hægt að lina með líknarmeðferð. Athyglisvert er að líkamlegir verkir eru sjaldan efstir á lista þeirra sem óska eftir dánaraðstoð; frekar er það skerðing á lífsgæðum og sjálfstæði sem veldur óbærilegum þjáningum. Mewett lagði áherslu á rétt einstaklingsins til að velja hvernig hann vilji verja síðustu dögum sínum, og hvort hann vilji þiggja líknarmeðferð eða ekki. Fyrir suma sjúklinga sem upplifa óbærilegar þjáningar sé hægfara andlát einfaldlega ekki ásættanlegur valkostur. Mewett undirstrikaði einnig að dánaraðstoð grafi á engan hátt undan gildum líknarmeðferðar, svo sem virðingu fyrir sjálfræði og sjálfsákvörðunarrétti einstaklingsins, samkennd, umhyggju og sjúklingamiðaðri umönnun. Hann velti einnig upp spurningunni um hvers vegna dánaraðstoð væri stundum rædd sem ósamrýmanleg gildum líknarmeðferðar þar sem bæði dánaraðstoð og líknarmeðferð geti stuðlað að því að einstaklingur fái lífslok á eigin forsendum. Mewett benti líka á að sumir læknar á sviði líknarmeðferðar gætu upplifað umræðuna um dánaraðstoð sem gagnrýni á störf sín, þó hún sé ekki ætluð sem slík, þar sem hún snerti kjarnann í þeim tilgangi sem þeir telja sig þjóna – að lina þjáningar og veita umönnun við lífslok. Mikilvægt að auka þekkingu almennings á líknarmeðferð Á nýlegu Hjúkrunarþingi, sem Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga stóð fyrir þann 3. október síðastliðinn, kom fram að hugsanlega sé þekking almennings á líknarmeðferð ófullnægjandi. Gestur þingsins benti á mikilvægi þess að bæta upplýsingagjöf til almennings um hvað líknarmeðferð feli í sér og hvernig hún geti stutt við fólk á lokastigum lífsins. Ég tek heilshugar undir þessa skoðun. Með betri upplýsingum væri hægt að draga úr misskilningi og stuðla að upplýstari umræðu. Líknandi meðferð og dánaraðstoð geta farið saman Líknandi meðferð og dánaraðstoð eru ekki ósamrýmanlegar heldur geta þær styrkt hvor aðra. Líknarmeðferð einblínir á að bæta lífsgæði á meðan einstaklingurinn lifir, en markmiðið er ekki að flýta fyrir dauða heldur að veita aðstoð við að takast á við lífslokin á sem þægilegastan hátt. Á hinn bóginn býður dánaraðstoð þeim sem þrátt fyrir líknarmeðferð upplifa óbærilegar þjáningar val um að ljúka lífi sínu á eigin forsendum. Með því að bjóða upp á bæði líknarmeðferð og dánaraðstoð er hægt að auka valmöguleika sjúklinga og tryggja að sjálfræði þeirra sé virt. Höfundur er formaður Lífvirðingar, félags um dánaraðstoð, sem berst fyrir lögleiðingu dánaraðstoðar. Þann 18. október n.k. stendur Lífsvirðing fyrir málþingi um reynslu annarra landa af dánaraðstoð, í samvinnu við Endurmenntun Háskóla Íslands. Dagskráin er aðgengileg á https://endurmenntun.is/namskeid/16085/danaradstod-reynsla-annarra-landa/302374
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Skoðun Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann Kári Stefánsson skrifar
Skoðun Ert þú drusla? Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar
Skoðun Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún? Einar Ólafsson skrifar
Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson Skoðun
Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir Skoðun