Fersk fyrirheit: máttur nýársheita og skýrra markmiða Árni Sigurðsson skrifar 27. desember 2024 07:00 Janúar dregur nafn sitt af Janusi, rómverskum guði sem er gjarnan sýndur með tvö andlit: eitt sem horfir til baka til fortíðar og annað sem beinist fram á veginn til framtíðar. Þetta endurspeglar vel andrúmsloft nýs árs, þegar við lítum um öxl og drögum lærdóm af liðnum tíma um leið og við hugum að nýjum tækifærum. Fyrsti mánuður ársins er því góður vettvangur fyrir nýtt upphaf, endurnýjun og vangaveltur um þær breytingar sem við erum staðráðin í að gera. Samt vill það henda að metnaðarfull nýársheiti fjari út áður en fyrstu vikurnar eru liðnar. Ýmsir halda því fram að án skýrra og mælanlegra markmiða sé erfitt að festa ásetninginn í sessi. En er það allt sem skiptir máli? Lykillinn kann að felast í vel ígrundaðri blöndu af björtum nýársheitum, skýrum markmiðum og stöðugri ástundun. Friedrich Nietzsche (1844–1900), þýskur heimspekingur, sagði einu sinni: „Sá sem hefur skýran tilgang getur tekist á við hvað sem er.” Orð hans minna á að þegar við vitum af hverju við viljum breyta einhverju er auðveldara að finna leiðir til að hrinda breytingum í framkvæmd. Nýársheiti: Ásetningur og hugarfar Nýársheiti eru yfirlýsingar um að vilja bæta eða endurmóta einhvern þátt lífsins—t.d. að borða hollari mat, hætta slæmum ávana eða draga úr útgjöldum. Þau spretta af löngun okkar til að verða betri manneskjur. Nýársheiti geta því verið uppbyggileg hefð, tækifæri til að rýna í það sem var og reyna að draga fram hvað betur má fara. Vandinn er hins vegar oft sá að við veltum ekki nægilega fyrir okkur hvernig við ætlum að halda okkur við þau. Gott upphaf verður lítils virði ef eftirfylgnin er engin eða markmiðin of óljós þannig að þau renna út í sandinn. Markmið: Undirstaða árangurs Markmið skera úr um hvort nýársheitið eigi sér raunhæfa von til að rætast. Ef nýársheitið er „ég ætla að borða hollari mat,“ gæti markmiðið verið skýrara: „Ég borða grænmeti daglega sem ómissandi hluta af hádegis- og kvöldverði.“ Með því að mæla og afmarka verkefnið geturðu séð framför, fagnað smásigrum og haldið áhuganum lifandi. Tony Robbins (f. 1960), bandarískur hvatningarsérfræðingur, hefur orðað það svo: „Að setja sér markmið er fyrsta skrefið í að umbreyta hinu ósýnilega í eitthvað sýnilegt.” Markmiðið er að smíða nýársheitunum haldbæran ramma, þannig að þau séu ekki bara fögur fyrirheit heldur mótuð, tímasett og mælanleg. Frá nýársheiti til raunverulegra niðurstaðna: Til að umbreyta nýársheiti úr orði í eitthvað á borði, þarf skýra áætlun: 1. Skýrðu ástæðuna: Spurðu þig hvers vegna þú vilt ná þessu markmiði. Sé ástæðan persónuleg og mikilvæg; betri heilsa, fjölskylduhagsmunir eða varanlegra fjárhagslegt öryggi, mun hún drífa þig áfram og næra viljastyrkinn. 2. Skiptu markmiðinu niður: Skilgreindu skýr hænuskref. Í stað þess að segja „hreyfa mig meira,“ reyndu „æfa þrisvar sinnum í viku, 30 mínútur í senn“. 3. Fylgstu með framvindu: Hvort sem þú heldur dagbók eða notar smáforrit til að skrá niðurstöður, þá styrkir það djörfung og dug að sjá árangur svart á hvítu. Peter Drucker (1909–2005), bandarískur stjórnunarfræðingur, sagði eitt sinn: „Það sem er mælanlegt, er framkvæmanlegt.” Þegar við getum mælt framvindu og framfarir getum við betur varist því að renna aftur í sama gamla farið. Snilli þess að byrja aftur: Það er engin skömm að hafa áður gefið nýársheiti upp á bátinn. Miklu meira skiptir að sjá janúar sem nýjan upphafsreit, tækifæri til að endurmeta sig og halda svo áfram. Jafnvel þótt við keyrum út í kant, er alltaf unnt að grípa í stýri og sveigja aftur inn á beinu brautina. Galdurinn felst í að reyna aftur, byggja á reynslunni sem við höfum aflað okkur og gefast aldrei upp. Eða eins og Rómverjar sögðu til forna: „Meðan ég dreg andann er von“ (latn. Dum Spiro Spero). Aðgerðaáætlun fyrir nýja árið: • Finndu þína eigin ástæðu: Hvað drífur þig í raun og veru? Hvað kveikir eldmóðinn? • Mótaðu skýr og mælanleg markmið: Skilgreindu skref sem auðvelt er að stíga, eitt í einu. • Fylgstu með: Taktu stöðuna vikulega eða mánaðarlega og leiðréttu stefnuna ef þarf. • Fagnaðu hverju skrefi: Litlir sigrar geta haft ótrúleg áhrif á sjálfstraust og viljaþrek. Upphafið er aðeins byrjunin: Nýársheiti gefa okkur leyfi til að dreyma stóra drauma. Markmiðin marka leiðina að þeim draumum. Þegar við sameinum metnaðarfullt hugarfar og skýr, mælanleg markmið, fáum við öfluga blöndu: nýársheitin tendra neistann og markmiðin glæða logann. Láttu því ekki fyrri mistök draga úr þér kjarkinn í janúar. Faðmaðu vonina og þau fyrirheit sem búa í nýársheitunum, settu þér skýr markmið og fylgstu með framförunum. Aldrei hætta að trúa á kraft fersks upphafs. Með réttu jafnvægi geturðu skapað líf sem er nær því sem þú virkilega þráir. Höfundur er fyrrum framkvæmdastjóri Stjórnunarfélagsins og með 36 ára reynslu á sviði símenntunar, fyrirlestra- og námskeiðahalds. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Áramót Árni Sigurðsson Mest lesið Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Skoðun Skoðun Allt sem ég þarf að gera Dagbjartur Kristjánsson skrifar Skoðun Eldri borgarar – áhrif aðildar að Evrópusambandinu (ESB) Þorvaldur Ingi Jónsson skrifar Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Notkun ökklabanda Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Skólaskætingur Þórdís Kolbrún R. Gylfadóttir skrifar Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar Skoðun Ný sókn í menntamálum Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Þjóðarmorð, fálmandi mjálm eða aðgerðir? Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon skrifar Skoðun Umbylting ríkisfjármála á átta mánuðum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Átta atriði sem sýna fram á vanda hávaxtastefnunnar Halla Gunnarsdóttir skrifar Sjá meira
Janúar dregur nafn sitt af Janusi, rómverskum guði sem er gjarnan sýndur með tvö andlit: eitt sem horfir til baka til fortíðar og annað sem beinist fram á veginn til framtíðar. Þetta endurspeglar vel andrúmsloft nýs árs, þegar við lítum um öxl og drögum lærdóm af liðnum tíma um leið og við hugum að nýjum tækifærum. Fyrsti mánuður ársins er því góður vettvangur fyrir nýtt upphaf, endurnýjun og vangaveltur um þær breytingar sem við erum staðráðin í að gera. Samt vill það henda að metnaðarfull nýársheiti fjari út áður en fyrstu vikurnar eru liðnar. Ýmsir halda því fram að án skýrra og mælanlegra markmiða sé erfitt að festa ásetninginn í sessi. En er það allt sem skiptir máli? Lykillinn kann að felast í vel ígrundaðri blöndu af björtum nýársheitum, skýrum markmiðum og stöðugri ástundun. Friedrich Nietzsche (1844–1900), þýskur heimspekingur, sagði einu sinni: „Sá sem hefur skýran tilgang getur tekist á við hvað sem er.” Orð hans minna á að þegar við vitum af hverju við viljum breyta einhverju er auðveldara að finna leiðir til að hrinda breytingum í framkvæmd. Nýársheiti: Ásetningur og hugarfar Nýársheiti eru yfirlýsingar um að vilja bæta eða endurmóta einhvern þátt lífsins—t.d. að borða hollari mat, hætta slæmum ávana eða draga úr útgjöldum. Þau spretta af löngun okkar til að verða betri manneskjur. Nýársheiti geta því verið uppbyggileg hefð, tækifæri til að rýna í það sem var og reyna að draga fram hvað betur má fara. Vandinn er hins vegar oft sá að við veltum ekki nægilega fyrir okkur hvernig við ætlum að halda okkur við þau. Gott upphaf verður lítils virði ef eftirfylgnin er engin eða markmiðin of óljós þannig að þau renna út í sandinn. Markmið: Undirstaða árangurs Markmið skera úr um hvort nýársheitið eigi sér raunhæfa von til að rætast. Ef nýársheitið er „ég ætla að borða hollari mat,“ gæti markmiðið verið skýrara: „Ég borða grænmeti daglega sem ómissandi hluta af hádegis- og kvöldverði.“ Með því að mæla og afmarka verkefnið geturðu séð framför, fagnað smásigrum og haldið áhuganum lifandi. Tony Robbins (f. 1960), bandarískur hvatningarsérfræðingur, hefur orðað það svo: „Að setja sér markmið er fyrsta skrefið í að umbreyta hinu ósýnilega í eitthvað sýnilegt.” Markmiðið er að smíða nýársheitunum haldbæran ramma, þannig að þau séu ekki bara fögur fyrirheit heldur mótuð, tímasett og mælanleg. Frá nýársheiti til raunverulegra niðurstaðna: Til að umbreyta nýársheiti úr orði í eitthvað á borði, þarf skýra áætlun: 1. Skýrðu ástæðuna: Spurðu þig hvers vegna þú vilt ná þessu markmiði. Sé ástæðan persónuleg og mikilvæg; betri heilsa, fjölskylduhagsmunir eða varanlegra fjárhagslegt öryggi, mun hún drífa þig áfram og næra viljastyrkinn. 2. Skiptu markmiðinu niður: Skilgreindu skýr hænuskref. Í stað þess að segja „hreyfa mig meira,“ reyndu „æfa þrisvar sinnum í viku, 30 mínútur í senn“. 3. Fylgstu með framvindu: Hvort sem þú heldur dagbók eða notar smáforrit til að skrá niðurstöður, þá styrkir það djörfung og dug að sjá árangur svart á hvítu. Peter Drucker (1909–2005), bandarískur stjórnunarfræðingur, sagði eitt sinn: „Það sem er mælanlegt, er framkvæmanlegt.” Þegar við getum mælt framvindu og framfarir getum við betur varist því að renna aftur í sama gamla farið. Snilli þess að byrja aftur: Það er engin skömm að hafa áður gefið nýársheiti upp á bátinn. Miklu meira skiptir að sjá janúar sem nýjan upphafsreit, tækifæri til að endurmeta sig og halda svo áfram. Jafnvel þótt við keyrum út í kant, er alltaf unnt að grípa í stýri og sveigja aftur inn á beinu brautina. Galdurinn felst í að reyna aftur, byggja á reynslunni sem við höfum aflað okkur og gefast aldrei upp. Eða eins og Rómverjar sögðu til forna: „Meðan ég dreg andann er von“ (latn. Dum Spiro Spero). Aðgerðaáætlun fyrir nýja árið: • Finndu þína eigin ástæðu: Hvað drífur þig í raun og veru? Hvað kveikir eldmóðinn? • Mótaðu skýr og mælanleg markmið: Skilgreindu skref sem auðvelt er að stíga, eitt í einu. • Fylgstu með: Taktu stöðuna vikulega eða mánaðarlega og leiðréttu stefnuna ef þarf. • Fagnaðu hverju skrefi: Litlir sigrar geta haft ótrúleg áhrif á sjálfstraust og viljaþrek. Upphafið er aðeins byrjunin: Nýársheiti gefa okkur leyfi til að dreyma stóra drauma. Markmiðin marka leiðina að þeim draumum. Þegar við sameinum metnaðarfullt hugarfar og skýr, mælanleg markmið, fáum við öfluga blöndu: nýársheitin tendra neistann og markmiðin glæða logann. Láttu því ekki fyrri mistök draga úr þér kjarkinn í janúar. Faðmaðu vonina og þau fyrirheit sem búa í nýársheitunum, settu þér skýr markmið og fylgstu með framförunum. Aldrei hætta að trúa á kraft fersks upphafs. Með réttu jafnvægi geturðu skapað líf sem er nær því sem þú virkilega þráir. Höfundur er fyrrum framkvæmdastjóri Stjórnunarfélagsins og með 36 ára reynslu á sviði símenntunar, fyrirlestra- og námskeiðahalds.
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun
Skoðun Meiri gæði og mun minni álögur - Hveragerðisleiðin í leikskólamálum Jóhanna Ýr Jóhannsdóttir,Sandra Sigurðardóttir,Dagný Sif Sigurbjörnsdóttir,Halldór Benjamín Hreinsson,Njörður Sigurðsson skrifar
Skoðun Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir skrifar
Skoðun Þéttingarstefnan hefur brugðist og Dóra breytir um umræðuefni Aðalsteinn Haukur Sverrisson skrifar
Reykjavíkurborg stígur fyrsta skrefið í snjallvæðingu umferðarljósa! Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Framtíðin í fyrsta sæti – mikilvægi forgangsröðunar á tillögum Kópavogsbæjar í grunnskólamálum Sigrún Ólöf Ingólfsdóttir Skoðun