Ein­kenni gervigreindar-kvíða og góð ráð

Að vera ekki á fullu með ChatGpt eða Copilot er einfaldlega farið að hljóma eins og maður sé eitthvað eftir á. Ekki alveg með‘etta.

Er nema von að fyrirbærið gervigreindar-kvíði sé orðið að veruleika. Á ensku kallast þessi kvíði AI anxiety og nú þegar hægt að gúggla fullt af góðum ráðum til að sporna við þessum kvíða. Nú, eða spyrja gervigreindina ráða.

En hvað er gervigreindar-kvíði og hvernig lýsir hann sér?

Á vefsíðunni Calm – sem heldur úti samnefndu appi og 180 milljónir manns nota til að slá á kvíða eða auka á andlega ró og almenna líðan – má finna ágætis grein sem lýsir þessum kvíða sérstaklega. Því Calm gerði könnun meðal notenda sinna, þar sem í ljós kom að þótt flestir segðust jákvæðir eða mjög spenntir gagnvart gervigreindinni, væru 18% svarenda að upplifa gervigreindina sem kvíða eða stress.

Sem er svo sem ekkert óeðlilegt því ný tækni kallar í raun fram spurningar um framtíðina; hvernig verður hún, hvers er að vænta, hvernig mun okkur vegna? 

Og þar sem gervigreindin er tækni sem er að fara svona sterkt - og hratt - inn á allt sem við mannfólkið höfum þekkt til þessa, er ekki að undra þótt þessi nýja tækni geti líka verið að vekja smá ótta.

Fólk spyr sig spurninga eins og: Verður starfið mitt til? Mun gervigreindin létta mér lífið eða mun mér ekki takast að halda í við þróunina?

Ótti, eða kvíði, nærist í umhverfi þar sem einhver óvissa er. Þess vegna er ekkert skrýtið þótt gervigreindar-kvíði sé orðinn veruleiki.

En hér eru fimm góð ráð til að sporna við þessum kvíða:

1. Gefum okkur svigrúm

Við þurfum ekkert endilega að verða örugg og fullviss um allt sem snýr að gervigreindinni. Því það er einfaldlega allt í lagi að finnast þessi þróun hröð, vera ekki viss um hvað okkur finnst um hana, hvernig við munum nota hana og gefa okkur svigrúmið til að átta okkur betur á framhaldinu. 

Að ræða við fólk um málin getur líka hjálpað og fínt að átta sig á því að fyrst gervigreindar-kvíði er orðið að fyrirbæri, þá erum við ekki ein um að líða eins og okkur líður.

2. Verum mennsk

Það skemmtilega er að allt sem við erum að upplifa gagnvart gervigreindinni, þar á meðal kvíði, eru mannlegar tilfinningar. Einmitt það sem aðskilur okkur frá gervigreindinni. Sem finnur engar tilfinningar.

Allar tilfinningar okkar mannfólksins eiga hins vegar rétt á sér. Þess vegna er svo mikilvægt að muna að partur af því að vera mennsk, er að leyfa þeim tilfinningum að koma sem koma. Ekki reyna að kæfa þær niður eða láta eins og þær séu ekki til staðar. Samþykkjum þær frekar og vinnum síðan í því að létta okkur lífið eða líðanina, eftir því hvað við erum að fást við hverju sinni.

Að skrifa niður tilfinningarnar okkar gagnvart gervigreindinni gæti til dæmis hjálpað. Eða aðrar leiðir sem þekktar eru til að sporna við kvíða. Til dæmis hugleiðsla.

3. Ekki ofhugsa

Eitt af því sem okkur er mjög mörgum tamt að gera er að ofhugsa. Við allt í einu förum að ímynda okkur hið allra versta. Svartnættið nánast. Til dæmis að gervigreindin sé miklu betri en við, að við séum ekki nógu tæknilega sinnuð til að ráða við þessa framþróun, að við hellumst úr lestinni, hættum að fá vinnu eða vera verðug þeirra verkefna sem við erum með og svo framvegis.

Vitað er samt að þessar ofhugsanir eiga ekki rétt á sér. Þetta er gryfja. Sú sem hugurinn á til að fara með okkur í en mikilvægt er að við spornum við. Því hvað er það versta sem gæti gerst? Að þú leyfir því að koma aðeins í ljós hvernig gervigreindin mun þróast inn í þitt líf eins og annarra?

4. Út úr boxinu

Síðan er líka gott fyrir okkur að festast ekki í boxi fyrirfram ákveðinna viðhorfa. Á tímum sem eru jafn hraðir í breytingum og nú, er það hvort eð er eiginlega ekki að virka. Það sem er hins vegar áhugavert að gera er að velta upp ólíkum sjónarhornum gagnvart gervigreindinni. Til dæmis hvað okkur finnst jákvætt, neikvætt, óljóst. Hvernig við myndum helst vilja upplifa gervigreindina í okkar lífi, hvaða kosti býr hún yfir, hvaða göllum?

Er mögulega hægt að spyrja gervigreindina hvernig hún getur unnið með okkur, hjálpað okkur til að líða betur? Eru námskeið í boði fyrir byrjendur og ef já, hvernig eru þau og fyrir hverja?

Í þessu skrefi er gott að reyna að fá mismunandi hugmyndir og kalla þannig fram ólík sjónarhorn eða vinkla tengt gervigreindinni, þannig að við séum ekki aðeins föst í óttanum.

5. Ræktum það mannlega

Við erum ótrúlega öflugt vopn þegar kemur að gervigreindinni. Því við búum yfir eiginleikum sem tæknin mun hreinlega aldrei ráða við. Hún getur ekki einu sinni fundið kvíða!

Þetta þýðir að hvert einasta mannsbarn býr yfir mannlegum eiginleikum sem tækni getur aldrei þróað. Það hvernig við lesum í aðstæður. Hvernig við getum skilið upplýsingar á annan hátt því við þekkjum eitthvað sem heitir daglegt líf, hefðir, venjur, menning og alls konar, sem gervigreindin kann síður að taka tillit til. Öll tilfinningagreind er styrkleiki.

Það sama á við um sköpun, sama á hvaða sviði sú sköpun er. Að vera hugmyndarík, vera virk í hlustun, traustur vinur og svo framvegis.

Að hlúa vel að sjálfinu okkar, rækta samböndin við okkar besta fólk og vera félagslega virk er góð leið til að sporna við gervigreindarkvíða. Eins að taka okkur smá hlé frá tækja- eða tækninotkun. Sleppa takinu af samfélagsmiðlum eða síma í smá stund og fara í göngutúr úti í náttúrunni gæti til dæmis gert okkur gott.