Eftirsótt erlend fjárfesting Aðalsteinn Leifsson skrifar 19. september 2011 10:15 Ríki um allan heim keppast við að laða til sín erlenda fjárfestingu með markvissum hætti, þar sem ríkur skilningur er á því að slík fjárfesting bætir lífskjör. Þörfin fyrir samstarf við erlenda aðila er sérstaklega mikil í smáum hagkerfum, eins og á Íslandi þar sem atvinnulíf er fremur einhæft og vægi utanríkisviðskipta mikið. Ástæðan er sú að erlend fjárfesting skapar ekki einungis störf heldur getur hún einnig aukið fjölbreytni í atvinnulífi og utanríkisverslun, bætt markaðsaðgang, ýtt undir samkeppni og fært nýja þekkingu inn í atvinnulífið. Erlend fjárfesting hefur líklega aldrei verið mikilvægari fyrir Ísland en einmitt nú eftir efnahagshrun þegar fjárfestingar eru í sögulegu lágmarki og þörf er á að auka fjölbreytni í atvinnulífi og draga úr ófyrirsjáanlegum sveiflum í verðmæti útflutnings. Nýsköpunargildi fjárfestingarErlendri fjárfestingu er skipt í tvo flokka. Annars vegar er fjárfesting, yfirtaka eða samruni þar sem erlendur fjárfestir kemur inn í eigendahóp íslensks fyrirtækis án þess að breytingar verði á rekstri þess. Hins vegar er stofnun eða uppbygging nýs fyrirtækis frá grunni, stækkun á starfandi fyrirtæki eða samruni við erlent fyrirtæki þar sem til verður aukin framleiðsla, ný þekking, ný aðstaða, ný störf og ný verðmæti til lengri tíma. Fyrri tegundin er jákvæð þar sem hún felur í sér færslu fjármuna til landsins. Seinni tegundin er þó mun eftirsóknarverðari þar sem hún felur í sér nýsköpun, ný atvinnutækifæri og verðmæti fyrir íslenskt samfélag. Önnur aðgreining á erlendri fjárfestingu er á milli takmarkaðra fjárfestinga t.a.m. í hlutabréfum annars vegar og hins vegar svokallaðrar beinnar erlendrar fjárfestingar þegar erlendur aðili á a.m.k. 10% í innlendu félagi og hefur því verulega hagsmuni af rekstri fyrirtækisins. ForgangsröðunRíki sækjast eftir erlendri fjárfestingu á mismunandi sviðum, eftir styrkleikum og forgangsröðun. Ísland getur ekki – og vill ekki – keppa við önnur ríki í verði á vinnuafli eða með afslætti af umhverfisvernd. Í atvinnu-, orku- og menntamálum hefur verið ágætur samhljómur um að leggja sérstaka áherslu á hreina orku, óspillta náttúru og störf sem krefjast sérþekkingar. Þessar áherslur falla að þeirri ímynd sem Ísland hefur leitast við að byggja upp sem ferðamannaland, matvælaframleiðandi og þekkingarsamfélag. Þess vegna kann að vera eðlilegt að Ísland sækist eftir beinni erlendri fjárfestingu sem fellur að þessari stefnumótun og e.t.v. sérstaklega á svæðum þar sem atvinnulífið er mjög einhæft og skortur á atvinnutækifærum, eins og víða á landsbyggðinni. Dæmi um umhverfisvænar fjárfestingar sem hafa mikið nýsköpunargildi og jákvæð samfélagsleg áhrif má m.a. finna í ferðamennsku, rekstri gagnavera, vatnsútflutningi, fiskeldi og ýmiss konar orkuháðum iðnaði. Ísland áhættusamtBein erlend fjárfesting er lítil á Íslandi í samanburði við önnur lönd og nær eingöngu bundin við áliðnað. Ein af ástæðunum er sú skynjun að það sé áhættusamt að fjárfesta á Íslandi. Þetta kemur t.a.m. fram í nýlegri mælingu Efnahags- og samvinnustofnunarinnar (OECD) á hömlum á beinni erlendri fjárfestingu (FDI Restrictiveness Index). Hvergi í OECD eru viðlíkar hindranir í vegi beinnar erlendrar fjárfestingar eins og á Íslandi að mati stofnunarinnar og raunar setur hún Ísland skör lægra en t.d. Tyrkland, Sádi-Arabíu og Rússland. Ástæður þessa mats eru ekki einungis sögulegur óstöðugleiki gengis og núverandi gjaldeyrishöft heldur einnig ýmiss konar tæknilegar og lagalegar hindranir og sú skynjun að ekki liggi fyrir skýr viðmið og reglur fyrir ákvarðanatöku stjórnvalda í málum sem tengjast erlendri fjárfestingu. Nýlegt áhættumat tryggingarfyrirtækisins Aon styður þetta en Ísland er í neðsta sæti vestrænna ríkja í mati fyrirtækisins. Flest ríki takmarka einnig erlenda fjárfestingu með sérlögum eins við Íslendingar gerum í sjávarútvegi og orkugeiranum. Strangar reglur um umhverfisvernd eða skatta þurfa ekki heldur að fæla frá. Erlendir fjárfestar óttast öðru fremur geðþóttaákvarðanir stjórnvalda og ófyrirsjáanlegt rekstrarumhverfi. Áform Huang NuboAf þeim upplýsingum sem fram koma í fjölmiðlum má ætla að áform Huangs Nubo feli í sér stofnun nýs fyrirtækis sem skapar ný störf og gjaldeyristekjur. Virði fjárfestingarinnar felst ekki aðeins í landakaupum og áformuðum byggingarframkvæmdum heldur einnig í þekkingu og aðstöðu á nýjum markaðssvæðum fyrir ferðamenn og fellur því í flokk nýsköpunarfjárfestingar. Fjárfestingin er í atvinnugrein sem fellur vel að ímynd Íslands og sem stjórnvöld hafa lagt sérstaka áherslu á að byggja upp. Ennfremur er hún á svæði þar sem atvinnutækifæri eru takmörkuð. Af fréttum má auk þess ráða að Nubo hyggist fjárfesta til lengri tíma og standa að fullu að fjárfestingunni, sem þýðir að um er að ræða beina erlenda fjárfestingu. Nubo mun ekki geta fært fjárfestingu í landi og byggingum frá Íslandi og áhættan af verkefninu liggur að stórum hluta hjá honum. Áhætta Íslands virðist takmarkast við þær framkvæmdir sem kann að þurfa til að þjónusta fyrirtækið. Ef Huang Nubo verður neitað um heimild til að fjárfesta á Íslandi er nauðsynlegt að rökstyðja þá ákvörðun með hlutlægum og málefnalegum rökum. Að öðrum kosti mun orðspor Íslands tengt beinni erlendri fjárfestingu bera enn frekari hnekki. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Aðalsteinn Leifsson Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Sjá meira
Ríki um allan heim keppast við að laða til sín erlenda fjárfestingu með markvissum hætti, þar sem ríkur skilningur er á því að slík fjárfesting bætir lífskjör. Þörfin fyrir samstarf við erlenda aðila er sérstaklega mikil í smáum hagkerfum, eins og á Íslandi þar sem atvinnulíf er fremur einhæft og vægi utanríkisviðskipta mikið. Ástæðan er sú að erlend fjárfesting skapar ekki einungis störf heldur getur hún einnig aukið fjölbreytni í atvinnulífi og utanríkisverslun, bætt markaðsaðgang, ýtt undir samkeppni og fært nýja þekkingu inn í atvinnulífið. Erlend fjárfesting hefur líklega aldrei verið mikilvægari fyrir Ísland en einmitt nú eftir efnahagshrun þegar fjárfestingar eru í sögulegu lágmarki og þörf er á að auka fjölbreytni í atvinnulífi og draga úr ófyrirsjáanlegum sveiflum í verðmæti útflutnings. Nýsköpunargildi fjárfestingarErlendri fjárfestingu er skipt í tvo flokka. Annars vegar er fjárfesting, yfirtaka eða samruni þar sem erlendur fjárfestir kemur inn í eigendahóp íslensks fyrirtækis án þess að breytingar verði á rekstri þess. Hins vegar er stofnun eða uppbygging nýs fyrirtækis frá grunni, stækkun á starfandi fyrirtæki eða samruni við erlent fyrirtæki þar sem til verður aukin framleiðsla, ný þekking, ný aðstaða, ný störf og ný verðmæti til lengri tíma. Fyrri tegundin er jákvæð þar sem hún felur í sér færslu fjármuna til landsins. Seinni tegundin er þó mun eftirsóknarverðari þar sem hún felur í sér nýsköpun, ný atvinnutækifæri og verðmæti fyrir íslenskt samfélag. Önnur aðgreining á erlendri fjárfestingu er á milli takmarkaðra fjárfestinga t.a.m. í hlutabréfum annars vegar og hins vegar svokallaðrar beinnar erlendrar fjárfestingar þegar erlendur aðili á a.m.k. 10% í innlendu félagi og hefur því verulega hagsmuni af rekstri fyrirtækisins. ForgangsröðunRíki sækjast eftir erlendri fjárfestingu á mismunandi sviðum, eftir styrkleikum og forgangsröðun. Ísland getur ekki – og vill ekki – keppa við önnur ríki í verði á vinnuafli eða með afslætti af umhverfisvernd. Í atvinnu-, orku- og menntamálum hefur verið ágætur samhljómur um að leggja sérstaka áherslu á hreina orku, óspillta náttúru og störf sem krefjast sérþekkingar. Þessar áherslur falla að þeirri ímynd sem Ísland hefur leitast við að byggja upp sem ferðamannaland, matvælaframleiðandi og þekkingarsamfélag. Þess vegna kann að vera eðlilegt að Ísland sækist eftir beinni erlendri fjárfestingu sem fellur að þessari stefnumótun og e.t.v. sérstaklega á svæðum þar sem atvinnulífið er mjög einhæft og skortur á atvinnutækifærum, eins og víða á landsbyggðinni. Dæmi um umhverfisvænar fjárfestingar sem hafa mikið nýsköpunargildi og jákvæð samfélagsleg áhrif má m.a. finna í ferðamennsku, rekstri gagnavera, vatnsútflutningi, fiskeldi og ýmiss konar orkuháðum iðnaði. Ísland áhættusamtBein erlend fjárfesting er lítil á Íslandi í samanburði við önnur lönd og nær eingöngu bundin við áliðnað. Ein af ástæðunum er sú skynjun að það sé áhættusamt að fjárfesta á Íslandi. Þetta kemur t.a.m. fram í nýlegri mælingu Efnahags- og samvinnustofnunarinnar (OECD) á hömlum á beinni erlendri fjárfestingu (FDI Restrictiveness Index). Hvergi í OECD eru viðlíkar hindranir í vegi beinnar erlendrar fjárfestingar eins og á Íslandi að mati stofnunarinnar og raunar setur hún Ísland skör lægra en t.d. Tyrkland, Sádi-Arabíu og Rússland. Ástæður þessa mats eru ekki einungis sögulegur óstöðugleiki gengis og núverandi gjaldeyrishöft heldur einnig ýmiss konar tæknilegar og lagalegar hindranir og sú skynjun að ekki liggi fyrir skýr viðmið og reglur fyrir ákvarðanatöku stjórnvalda í málum sem tengjast erlendri fjárfestingu. Nýlegt áhættumat tryggingarfyrirtækisins Aon styður þetta en Ísland er í neðsta sæti vestrænna ríkja í mati fyrirtækisins. Flest ríki takmarka einnig erlenda fjárfestingu með sérlögum eins við Íslendingar gerum í sjávarútvegi og orkugeiranum. Strangar reglur um umhverfisvernd eða skatta þurfa ekki heldur að fæla frá. Erlendir fjárfestar óttast öðru fremur geðþóttaákvarðanir stjórnvalda og ófyrirsjáanlegt rekstrarumhverfi. Áform Huang NuboAf þeim upplýsingum sem fram koma í fjölmiðlum má ætla að áform Huangs Nubo feli í sér stofnun nýs fyrirtækis sem skapar ný störf og gjaldeyristekjur. Virði fjárfestingarinnar felst ekki aðeins í landakaupum og áformuðum byggingarframkvæmdum heldur einnig í þekkingu og aðstöðu á nýjum markaðssvæðum fyrir ferðamenn og fellur því í flokk nýsköpunarfjárfestingar. Fjárfestingin er í atvinnugrein sem fellur vel að ímynd Íslands og sem stjórnvöld hafa lagt sérstaka áherslu á að byggja upp. Ennfremur er hún á svæði þar sem atvinnutækifæri eru takmörkuð. Af fréttum má auk þess ráða að Nubo hyggist fjárfesta til lengri tíma og standa að fullu að fjárfestingunni, sem þýðir að um er að ræða beina erlenda fjárfestingu. Nubo mun ekki geta fært fjárfestingu í landi og byggingum frá Íslandi og áhættan af verkefninu liggur að stórum hluta hjá honum. Áhætta Íslands virðist takmarkast við þær framkvæmdir sem kann að þurfa til að þjónusta fyrirtækið. Ef Huang Nubo verður neitað um heimild til að fjárfesta á Íslandi er nauðsynlegt að rökstyðja þá ákvörðun með hlutlægum og málefnalegum rökum. Að öðrum kosti mun orðspor Íslands tengt beinni erlendri fjárfestingu bera enn frekari hnekki.
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun