Brúneggjablekkingin Árni Stefán Árnason skrifar 7. mars 2017 10:02 Þessi grein fjallar um Brúneggjamálið, aðgerðaleysi Alþingis, landbúnaðarráðherra, MAST, dýraverndarsamtaka og þekkingarskort MAST á réttarheimildum, kunnáttuleysi við val á þeim og beitingu þeirra í dýraverndarmálum. Það leiddi til mikilla þjáninga hjá dýrum, andstætt lögum um velferð dýra. Þegar rýnt er í svokallað Brúneggjamál er vert, að horfa til baka og varpa ljósi á atriði, sem hlotið hafa litla athygli fjölmiðla og stjórnvalda. Upplýsa um atriði, sem hefðu getað komið í veg fyrir illa meðferð eigenda Brúnegg ehf, að mínu mati, á varphænsnum í umráðum þeirra. Það er nefnilega ekki svo, að við umráðamenn og lægra setta eftirlitsaðila stjórnsýslunnar sé eina, að sakast, eins og gefið er í skyn. Með lægra settum eftirlitsaðilum er ég auðvitað að vísa til MAST. Æðri ríkisvaldshafar og dýraverndarsamtök með lögbundið hlutverk bera líka ábyrgð þ.e. landbúnaðarráðherrar (framkvæmdavaldið) í tíð Brúneggja, Alþingi og Dýraverndarsamband Íslands. Ég furða mig á seinvirkni MAST, sem gjarnan bar fyrir sig valdheimildaskorti til inngripa í Brúneggja- og t.d. svínamálinu frá haustinu 2015. Það stenst ekki skoðun. Fagmaður í stjórnsýslu lætur vafann njóta vafans og beitir þeim réttarheimildum, sem mögulega eru tækar til að útrýma ólöglegu ástandi og illri meðferð dýra. Slíkar réttarheimildir hafa verið í gildi frá gildistöku þágildandi dýraverndarlaga nr. 15/1994. Bær beitandi valdheimilda fær í versta falli höfnum um beitingu reglna frá þar til bæru stjórnvaldi andmæli gagnaðili. Í mínum huga hefur þekkingarskortur á réttarheimildum og beitingu þeirra verið verulegur annmarki í starfsháttum stjórnvalda, sem koma að vernd dýra. Það er ekki ný ,,ella". Svokallað Heynesmál, hæstaréttardómur nr. 81/1975 teigði sig yfir 12 ára tímabil. Heimildir til inngripa í dýraverndarlögum frá 1957 voru ekki nýttar. Sama á við um svokallað Stórhólsmál, sem um giltu lög nr. 15/1994 hvar finna mátti skýrt inngripaákvæði. Miklu fleiri dæmi eru til. Árið 2009 kynntist ég aðstæðum Brúneggja ehf á Teigi í heimsókn með samtökunum Velferð í búskap. Aðstæður voru ekki til fyrirmyndar og hrakktist ég út eftir skamma stund vegna mikillar ammóníaklyktar. Þrengsli og skortur á útigerði eins og reglugerð kvað á um kom mér á óþægilega á óvart. Með leyfi, kvikmyndaði ég aðstæður og birti kvikmyndina skömmu síðar á samfélagsmiðlinum youtube. Innan sólarhrings óskaði Kristin Gylfi, annar tveggja eigenda, nú þrotabúsins Brúnegg ehf, eftir því að myndbandið yrði fjarlægt. Sagðist ég glaður verða við þeirri ósk um leið og fyrir lægi að hann ynni skv. aðbúnaðarreglugerð. - Ekkert varð úr af hálfu Kristins Gylfa eins og komið hefur í ljós. Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þessum tíma. Á meðal þeirra, sem heimsóttu Brúnegg ehf með mér árið 2009 varð síðar formaður Dýraverndarsambands Íslands, Sif Traustadóttir dýralæknir. Þrátt fyrir vitneskju samtakanna Velferð búfjár og síðar Dýraverndarsambands Íslands, hvar umrædd Sif sat sem formaður í fjögur ár, beittu hvorug samtökin sér vegna búskaparhátta Brúneggja ehf. Alger þöggun var um rökstuddan málflutning minn um eggjaframleiðandann á þessum tíma en hann birtist víða m.a. reglulega á bloggi mínu á dv.is þá. Í upphafi árs 2014 börðu menn sér á brjóst á þingi vegna nýsamþykktra dýravelferðarlaga. Skyldi taka til hendinni, koma búfjárhaldi og dýravernd í nútímalegt viðurkennt ástand, hvernig svo sem það er hægt með innilokun dýra við þröngar aðstæður og að lokum fjöldaslátrun þeirra til manneldis. Á þeim þrem árum, sem liðin eru frá gildistöku laganna hefur aldrei annar eins fjöldi mála um meint dýraníð komið upp og sannanir nægar. Mér til furðu hefur engin búfjáreigandi sætt kæru af hálfu MAST þó tilefni hafi verið ærin að mínu mati, með nokkra sérþekkingu á dýravelferðarlögunum. MAST hefur hins vegar ekki hikað við að kæra mál til lögreglu sem fyrir liggur að nánast vonlaust er að rannsaka. Eitrun fyrir köttum og hestaníð eru dæmi um það. Málavextir, eins og þeir liggja fyrir í Brúneggja og svínamálinu, hefðu aldrei átt að koma upp, ef sú stofnun, sem á að sinna eftirlitshlutverki sínu skv. lögunum, Matvælastofnun, hefði starfað eins og lög um velferð dýra og lög um stofnunina boða. Undir sömu sök eru seldir viðkomandi landbúnaðarráðherrar og Alþingi, hefðu þessi stjórnvöld sinnt hlutverkum sínum, annarsvegar, sem æðstu embættismenn viðkomandi málaflokks, hins vegar Alþingi, sem eftirlitsaðili með störfum framkvæmdavaldsins. Það hefur algerlega misfarist. Það er mjög alvarlegt og það er íhugunarefni þegar opinberir aðilar verða valdir að dýraníði með óbeinum hætti með athafnaleysi sínu að ógleymdum þeim samtökum, sem að lögum hafa hlutverki að gegna í vernd dýra á Íslandi, Dýraverndarsambandi Íslands. Upplýst hefur verið um að um 6000 þús. dýr, sem vistuð höfðu verið hjá Brúnegg þurfti að aflífa. Myndir frá RÚV sína mjög illa meðferð dýranna. Líkt, ef ekki verra, en svínamálið. Í því máli staðfesti Þóra Jónasdóttir dýralæknir hjá MAST að um dýraníð væri að ræða. Aftur hefur orðið uppvíst um dýraníð ef marka má orð stofnunarinnar, sem veltir nú fyrir sér viðbrögðum sínum, hvort beita eigi dagsektum eða líta svo á að um refsiverðan verknað sé að ræða og kæra eigendur Brúnegg ehf til lögreglu en brot á lögum um velferð dýra getur varðar allt að tveggja ára fangelsi að uppfylltum skilyrðum. Vangaveltur MAST um dagssektir eru þekkingarleysi á lögfræði laga um velferð dýra. Samkvæmt dýravelferðarlögum og gögnum málsins er hafið yfir allan vafa, að mínu mati, að um sé að ræða fullframin meint refsiverð brot, sem ber að kæra til lögreglu í þeim tilgangi að gefin verði út ákæra. Spyrja má, hver viðbrögð þjóðfélagsins, fjölmiðla og framkvæmdavaldins hefðu verið ef álíka stór hópur af hrossum, sauðfé, svínum, loðdýrum í loðdýraeldi eða öðrum dýrum, sem eiga að lúta vernd dýravelferðarlaga hefðu þurft að þola þá illu meðferð, sem átti sér stað hjá Brúnegg. Auðvitað á hvorki stærð dýra né fjöldi þeirra að skipta máli í huga dómara í þessu sambandi, að mínu mati, en fjöldinn hefur þó óhjákvæmilega áhrif á refsiákvörðunina, að ég tel. Þjáningin er eins eða áþekk hjá hverjum einstaklingi. Líka hjá fiskunum, sem veiddir eru í tugþúsunda tonna tali og aflífaðir með umdeildum aðferðum við Íslandsstrendur! Höfundur þekkir vel til dóma Hæstaréttar Íslands í dýraverndarmálum frá upphafi. Jafn hrottalegar verknaðarlýsingar og komið hafa fram í Brúneggjamálinu eru torfundnar í dómum, sem upp hafa verið kveðnir. Málið á því hiklaust að fara með í ákæruferil. Ég óska engum þungrar refsingar nema undan henni verði ei komist lögum samkvæmt að mati dómara og að kröfu ákæruvalds en ég krefst þess, sem lögfræðingur og dýravinur, að lög um velferð dýra séu virt af umráðamönnum, framkvæmdavaldi (ráðherra og MAST) og dómstólum komi þetta eða álíka dýraverndarmál á borð hinna þriggja síðastnefndu. Minna má á skilgreiningu Jónatans Þórmundssonar prófessors við Háskóla Íslands í einu af kennsluritum hans: „að refsing sé ein tegund viðurlaga, sem ríkisvaldið beitir þann, sem sekur hefur reynst um refsivert brot. Hún felur í sér vanþóknun eða fordæmingu samfélagsins og er til þess fallin að valda dómþola þjáningu eða óþægindum“ Það er nákvæmlega þetta, sem íslensk dýravernd þarf: vanþóknun eða fordæmingu samfélagsins á illri meðferð dýra. Dómstólar eiga virða þennan rétt samfélagsins þegar gögn gefa ástæðu til. Það er löngu löngu löngu tímabært að framkvæmd dýrverndarlaga sé með þeim hætti, sem tilgangur og markmið þeirra kveður á um. Íslendingar grobba sig reglulega af hinu hreina búfjárhaldi sínu hvar vel á að vera farið með búfé en hafa líka reglulega orðið sér til skammar í því samhengi. Það leyfi ég mér, að fullyrða eftir að hafa rannsakað réttaráhrif og framkvæmd dýraverndarlaga allt frá upphafi slíkrar lagasetningar og framkvæmd hennar og birt niðurstöður mínar í meistararitgerð í lögfræði. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Brúneggjamálið Árni Stefán Árnason Mest lesið Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Kenningar úr gildi svo að kirkjan þarf að komast á annað stig Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Dansaðu vindur Berglind Ósk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þessi stórskrítnu norm í óbarnvænu samfélagi Sólveig María Svavarsdóttir skrifar Skoðun Um vaxtahækkanir og verð á hveiti Haukur Skúlason skrifar Skoðun Öryggi byggir á mönnun og launum Jórunn Frímannsdóttir skrifar Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar Skoðun Mammon hefur náð lífeyrissjóðum á sitt band Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Forgangsorkan verður ekki skert Tinna Traustadóttir skrifar Skoðun Umhyggja - hvað er það? Árný Ingvarsdóttir skrifar Skoðun „Við höfðum öll rangt fyrir okkur“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar Skoðun Þegar móðir mín kvaddi okkur fyrir einu ári síðan í dag Gísli Hvanndal Jakobsson skrifar Skoðun Íþróttahreyfingin og gerviverktaka Ástþór Jón Ragnheiðarson skrifar Skoðun Tölum um tilfinningar Amanda Ásdís Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Óttinn við íslensku rafkrónuna Birna Guðný Björnsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Sjúkratrygginga Íslands – hugsum í lausnum Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Afnemum launamisrétti Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Hvað hefur Ísland gert? Katla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar Skoðun Ýmislegt um rafmagnsbíla og reiðhjól Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Taugatýpísk forréttindi Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Hver er ég og hvert er ég að fara? Ellý Tómasdóttir skrifar Skoðun Þeir borga sem nota! Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Að hjálpa fólki að standa á eigin fótum Jón Þór Kristjánsson skrifar Skoðun Samkennd samfélags Guðrún Karls Helgudóttir skrifar Skoðun „Heimferða- og fylgdadeild“ Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Til varnar mennsku kúgarans Hans Alexander Margrétarson Hansen skrifar Skoðun Þegar ómennskan vitnar í lög Bubbi Morthens skrifar Skoðun Engum til sóma Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Góðan daginn, ég ætla að fá … ENGLISH PLEASE! Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Sjá meira
Þessi grein fjallar um Brúneggjamálið, aðgerðaleysi Alþingis, landbúnaðarráðherra, MAST, dýraverndarsamtaka og þekkingarskort MAST á réttarheimildum, kunnáttuleysi við val á þeim og beitingu þeirra í dýraverndarmálum. Það leiddi til mikilla þjáninga hjá dýrum, andstætt lögum um velferð dýra. Þegar rýnt er í svokallað Brúneggjamál er vert, að horfa til baka og varpa ljósi á atriði, sem hlotið hafa litla athygli fjölmiðla og stjórnvalda. Upplýsa um atriði, sem hefðu getað komið í veg fyrir illa meðferð eigenda Brúnegg ehf, að mínu mati, á varphænsnum í umráðum þeirra. Það er nefnilega ekki svo, að við umráðamenn og lægra setta eftirlitsaðila stjórnsýslunnar sé eina, að sakast, eins og gefið er í skyn. Með lægra settum eftirlitsaðilum er ég auðvitað að vísa til MAST. Æðri ríkisvaldshafar og dýraverndarsamtök með lögbundið hlutverk bera líka ábyrgð þ.e. landbúnaðarráðherrar (framkvæmdavaldið) í tíð Brúneggja, Alþingi og Dýraverndarsamband Íslands. Ég furða mig á seinvirkni MAST, sem gjarnan bar fyrir sig valdheimildaskorti til inngripa í Brúneggja- og t.d. svínamálinu frá haustinu 2015. Það stenst ekki skoðun. Fagmaður í stjórnsýslu lætur vafann njóta vafans og beitir þeim réttarheimildum, sem mögulega eru tækar til að útrýma ólöglegu ástandi og illri meðferð dýra. Slíkar réttarheimildir hafa verið í gildi frá gildistöku þágildandi dýraverndarlaga nr. 15/1994. Bær beitandi valdheimilda fær í versta falli höfnum um beitingu reglna frá þar til bæru stjórnvaldi andmæli gagnaðili. Í mínum huga hefur þekkingarskortur á réttarheimildum og beitingu þeirra verið verulegur annmarki í starfsháttum stjórnvalda, sem koma að vernd dýra. Það er ekki ný ,,ella". Svokallað Heynesmál, hæstaréttardómur nr. 81/1975 teigði sig yfir 12 ára tímabil. Heimildir til inngripa í dýraverndarlögum frá 1957 voru ekki nýttar. Sama á við um svokallað Stórhólsmál, sem um giltu lög nr. 15/1994 hvar finna mátti skýrt inngripaákvæði. Miklu fleiri dæmi eru til. Árið 2009 kynntist ég aðstæðum Brúneggja ehf á Teigi í heimsókn með samtökunum Velferð í búskap. Aðstæður voru ekki til fyrirmyndar og hrakktist ég út eftir skamma stund vegna mikillar ammóníaklyktar. Þrengsli og skortur á útigerði eins og reglugerð kvað á um kom mér á óþægilega á óvart. Með leyfi, kvikmyndaði ég aðstæður og birti kvikmyndina skömmu síðar á samfélagsmiðlinum youtube. Innan sólarhrings óskaði Kristin Gylfi, annar tveggja eigenda, nú þrotabúsins Brúnegg ehf, eftir því að myndbandið yrði fjarlægt. Sagðist ég glaður verða við þeirri ósk um leið og fyrir lægi að hann ynni skv. aðbúnaðarreglugerð. - Ekkert varð úr af hálfu Kristins Gylfa eins og komið hefur í ljós. Mikið vatn hefur runnið til sjávar á þessum tíma. Á meðal þeirra, sem heimsóttu Brúnegg ehf með mér árið 2009 varð síðar formaður Dýraverndarsambands Íslands, Sif Traustadóttir dýralæknir. Þrátt fyrir vitneskju samtakanna Velferð búfjár og síðar Dýraverndarsambands Íslands, hvar umrædd Sif sat sem formaður í fjögur ár, beittu hvorug samtökin sér vegna búskaparhátta Brúneggja ehf. Alger þöggun var um rökstuddan málflutning minn um eggjaframleiðandann á þessum tíma en hann birtist víða m.a. reglulega á bloggi mínu á dv.is þá. Í upphafi árs 2014 börðu menn sér á brjóst á þingi vegna nýsamþykktra dýravelferðarlaga. Skyldi taka til hendinni, koma búfjárhaldi og dýravernd í nútímalegt viðurkennt ástand, hvernig svo sem það er hægt með innilokun dýra við þröngar aðstæður og að lokum fjöldaslátrun þeirra til manneldis. Á þeim þrem árum, sem liðin eru frá gildistöku laganna hefur aldrei annar eins fjöldi mála um meint dýraníð komið upp og sannanir nægar. Mér til furðu hefur engin búfjáreigandi sætt kæru af hálfu MAST þó tilefni hafi verið ærin að mínu mati, með nokkra sérþekkingu á dýravelferðarlögunum. MAST hefur hins vegar ekki hikað við að kæra mál til lögreglu sem fyrir liggur að nánast vonlaust er að rannsaka. Eitrun fyrir köttum og hestaníð eru dæmi um það. Málavextir, eins og þeir liggja fyrir í Brúneggja og svínamálinu, hefðu aldrei átt að koma upp, ef sú stofnun, sem á að sinna eftirlitshlutverki sínu skv. lögunum, Matvælastofnun, hefði starfað eins og lög um velferð dýra og lög um stofnunina boða. Undir sömu sök eru seldir viðkomandi landbúnaðarráðherrar og Alþingi, hefðu þessi stjórnvöld sinnt hlutverkum sínum, annarsvegar, sem æðstu embættismenn viðkomandi málaflokks, hins vegar Alþingi, sem eftirlitsaðili með störfum framkvæmdavaldsins. Það hefur algerlega misfarist. Það er mjög alvarlegt og það er íhugunarefni þegar opinberir aðilar verða valdir að dýraníði með óbeinum hætti með athafnaleysi sínu að ógleymdum þeim samtökum, sem að lögum hafa hlutverki að gegna í vernd dýra á Íslandi, Dýraverndarsambandi Íslands. Upplýst hefur verið um að um 6000 þús. dýr, sem vistuð höfðu verið hjá Brúnegg þurfti að aflífa. Myndir frá RÚV sína mjög illa meðferð dýranna. Líkt, ef ekki verra, en svínamálið. Í því máli staðfesti Þóra Jónasdóttir dýralæknir hjá MAST að um dýraníð væri að ræða. Aftur hefur orðið uppvíst um dýraníð ef marka má orð stofnunarinnar, sem veltir nú fyrir sér viðbrögðum sínum, hvort beita eigi dagsektum eða líta svo á að um refsiverðan verknað sé að ræða og kæra eigendur Brúnegg ehf til lögreglu en brot á lögum um velferð dýra getur varðar allt að tveggja ára fangelsi að uppfylltum skilyrðum. Vangaveltur MAST um dagssektir eru þekkingarleysi á lögfræði laga um velferð dýra. Samkvæmt dýravelferðarlögum og gögnum málsins er hafið yfir allan vafa, að mínu mati, að um sé að ræða fullframin meint refsiverð brot, sem ber að kæra til lögreglu í þeim tilgangi að gefin verði út ákæra. Spyrja má, hver viðbrögð þjóðfélagsins, fjölmiðla og framkvæmdavaldins hefðu verið ef álíka stór hópur af hrossum, sauðfé, svínum, loðdýrum í loðdýraeldi eða öðrum dýrum, sem eiga að lúta vernd dýravelferðarlaga hefðu þurft að þola þá illu meðferð, sem átti sér stað hjá Brúnegg. Auðvitað á hvorki stærð dýra né fjöldi þeirra að skipta máli í huga dómara í þessu sambandi, að mínu mati, en fjöldinn hefur þó óhjákvæmilega áhrif á refsiákvörðunina, að ég tel. Þjáningin er eins eða áþekk hjá hverjum einstaklingi. Líka hjá fiskunum, sem veiddir eru í tugþúsunda tonna tali og aflífaðir með umdeildum aðferðum við Íslandsstrendur! Höfundur þekkir vel til dóma Hæstaréttar Íslands í dýraverndarmálum frá upphafi. Jafn hrottalegar verknaðarlýsingar og komið hafa fram í Brúneggjamálinu eru torfundnar í dómum, sem upp hafa verið kveðnir. Málið á því hiklaust að fara með í ákæruferil. Ég óska engum þungrar refsingar nema undan henni verði ei komist lögum samkvæmt að mati dómara og að kröfu ákæruvalds en ég krefst þess, sem lögfræðingur og dýravinur, að lög um velferð dýra séu virt af umráðamönnum, framkvæmdavaldi (ráðherra og MAST) og dómstólum komi þetta eða álíka dýraverndarmál á borð hinna þriggja síðastnefndu. Minna má á skilgreiningu Jónatans Þórmundssonar prófessors við Háskóla Íslands í einu af kennsluritum hans: „að refsing sé ein tegund viðurlaga, sem ríkisvaldið beitir þann, sem sekur hefur reynst um refsivert brot. Hún felur í sér vanþóknun eða fordæmingu samfélagsins og er til þess fallin að valda dómþola þjáningu eða óþægindum“ Það er nákvæmlega þetta, sem íslensk dýravernd þarf: vanþóknun eða fordæmingu samfélagsins á illri meðferð dýra. Dómstólar eiga virða þennan rétt samfélagsins þegar gögn gefa ástæðu til. Það er löngu löngu löngu tímabært að framkvæmd dýrverndarlaga sé með þeim hætti, sem tilgangur og markmið þeirra kveður á um. Íslendingar grobba sig reglulega af hinu hreina búfjárhaldi sínu hvar vel á að vera farið með búfé en hafa líka reglulega orðið sér til skammar í því samhengi. Það leyfi ég mér, að fullyrða eftir að hafa rannsakað réttaráhrif og framkvæmd dýraverndarlaga allt frá upphafi slíkrar lagasetningar og framkvæmd hennar og birt niðurstöður mínar í meistararitgerð í lögfræði.
Skoðun Álit Einhverfupaunksins um ABA meðferð og kennslu á Íslandi Sigrún Ósk Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Akureyrarbær greiðir götu kvennaathvarfs á Akureyri eins og kostur er Ásthildur Sturludóttir skrifar
Skoðun Viðhorf almennings og neytenda til sjálfbærnimála fyrirtækja og stofnana skiptir miklu máli Soffía Sigurgeirsdóttir,Trausti Haraldsson skrifar