Veðsettir þingmenn Þorvaldur Gylfason skrifar 1. mars 2018 07:00 Undangengin 50 ár, frá 1967 til 2017, voru að jafnaði framin fjöldamorð í Bandaríkjunum á fjögurra mánaða fresti. Fórnarlömbin, þau sem týndu lífi, voru átta að meðaltali í hverri árás, næstum 1.100 alls. Fjöldamorðum þar sem fórnarlömbin eru fjögur eða fleiri hefur fjölgað síðustu ár og hafa þau að undanförnu átt sér stað á tveggja mánaða fresti að jafnaði. Þrjú mannskæðustu fjöldamorð síðustu 50 ára hafa átt sér stað síðustu fimm mánuði. Þar féllu samtals 101 og er þá fjöldi særðra ekki talinn með. Og þá eru ótalin hin hversdagslegri morðin sem í Bandaríkjunum eru fimm sinnum fleiri miðað við mannfjölda en í Evrópu. Morðin eru fimm á ári á hverja 100.000 íbúa vestra á móti einu morði á ári á hverja 100.000 íbúa í Evrópu og á Íslandi skv. samantekt Alþjóðabankans. Samt hefur morðum í Bandaríkjunum fækkað um 10% frá aldamótum. Hvaða þjóðir skyldu fremja flest morð? Það eru Salvadorar (109 morð á hverja 100.000 íbúa 2015) og Hondúrar (64). Þá kemur Venesúela (57). Kaninn með sín fimm morð á hverja 100.000 íbúa stendur langt að baki Grænlendingum (12) og Rússum (11).Engin rök hagga þeim Allir vita að tíð morð í Bandaríkjunum stafa fyrst og fremst af rangsleitinni byssulöggjöf sem á engan sinn líka í Evrópu eða Kanada. Bandarískur almenningur kallar eftir breytingum á byssulöggjöfinni en samt stendur hún óbreytt mann fram af manni. Ekki nóg með það. Trump forseti lét það verða eitt sitt fyrsta verk í embætti að nema úr gildi takmarkanir sem Obama forseti hafði lagt við byssukaupum geðsjúkra. Hvers vegna? Svarið blasir við. Bandaríska Byssuvinafélagið (e. National Rifle Association) eys fé í þingmenn, einkum repúblikana, bæði ljóst og leynt. Engin rök, engar tölur fá haggað stuðningi veðsettra þingmanna við óbreytta löggjöf um skotvopnaeign og eftirlit. Þeir bregðast við fjöldamorðunum með bænahaldi og með því að leggja til aukinn vopnaburð í skólum og víðar. Skoðum tölurnar. Tíu öldungadeildarþingmenn repúblikana hafa mörg undangengin ár hver fyrir sig þegið frá þrem upp í sjö milljónir dala frá Byssuvinafélaginu beint eða óbeint. Það gerir um 300 til 700 milljónir króna á hvern þessara þingmanna. Aðrir þiggja minna. Sami vandi herjar á fulltrúadeildina og fylkisþingin 50. Flestir þingmenn reyna að breiða yfir þessi fjárhagstengsl, en Trump forseti flaggar þeim. Hann sagði á opnum fundi félagsins fyrir kosningarnar 2016: „Þið stóðuð með mér og ég mun standa með ykkur.“ Við bætast framlög einstakra byssuvina til þingmanna og vina þeirra og velunnara. Þingmenn sniðganga lög með því að vísa févana kjósendum sem til þeirra leita til örlátra nafnlausra byssuvina.Hingað heim: Sama saga Áþekkur vandi er uppi hér heima. Engin rök, engin tölfræði, engar áhyggjur af lýðræði eða velsæmi fá haggað sérhagsmunaþjónkun meiri hluta Alþingis í fiskveiðistjórnarmálinu jafnvel þótt 83% kjósenda hafi lýst því yfir í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 að binda þurfi í nýrri stjórnarskrá ákvæði um að auðlindin í hafinu er sameign þjóðarinnar með sama hætti og olían í lögsögu Noregs er óskoruð þjóðareign. Þingmenn fást ekki til að hlýða þessu kalli kjósenda og virðast fúsir til að kosta til nánast hverju sem er til að styggja ekki útvegsmenn enda styrkja þeir stjórnmálaflokkana ríkulega, einkum Sjálfstæðisflokkinn og Framsókn. Þetta er nærtækasta skýringin á framferði Alþingis í stjórnarskrármálinu. Alþingi nýtur trausts 22% kjósenda skv. könnun Gallups, næsti bær við Fjármálaeftirlitið (19%). Ísland dregst hratt niður eftir alþjóðlegum listum um lýðræði og velsæmi. Freedom House hefur undangengin ár lækkað lýðræðiseinkunn Íslands úr 100 í 95. Transparency International hefur með líku lagi lækkað spillingareinkunn Íslands úr 97 fyrir 2005 í 77 fyrir 2017 borið saman við 84 til 88 í Danmörku, Finnlandi, Noregi og Svíþjóð og 75 í Bandaríkjunum. Aðrar vísbendingar hníga í sömu átt.Nú er komið nóg Allt er þetta á sömu bókina lært. Forusta þingsins reynir jafnvel að breiða yfir meint misferli í þinginu sjálfu. Alþingismenn halda áfram að berja höfðinu við steininn eins og þeir skeyti hvorki um skömm né heiður – nú undir virkri forustu Vinstri hreyfingarinnar – Græns framboðs. Vanmegnugir stjórnarandstæðingar innan þings og utan malda í móinn, en allt kemur fyrir ekki. Við það verður ekki lengur unað. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þorvaldur Gylfason Mest lesið Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Skoðun Skoðun Lykillinn að hamingju og heilbrigði skrifar Skoðun Staða bænda styrkt Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Transumræðan og ruglið um fjölda kynja Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Leikskólar eru ekki munaður Íris Eva Gísladóttir skrifar Skoðun Vísindarannsóknir og þróun – til umhugsunar í tiltekt Þorgerður J. Einarsdóttir skrifar Skoðun 752 dánir vegna geðheilsuvanda – enginn vegna fjölþáttaógnar Grímur Atlason skrifar Skoðun Foreldrar þurfa bara að vera duglegri Björg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar Skoðun Dýrkeypt eftirlitsleysi Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Svindl eða sjálfsvernd? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir skrifar Skoðun Mannauðurinn á vinnustaðnum þarf góða innivist til að dafna Ásta Logadóttir skrifar Skoðun Þetta er námið sem lifir áfram Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Árborg - spennandi kostur fyrir öll Guðný Björk Pálmadóttir skrifar Skoðun Tökum á glæpahópum af meiri þunga Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Minntist ekkert á Evrópusambandið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hugsum stórt í skipulags- og samgöngumálum Hilmar Ingimundarson skrifar Skoðun Eitt eilífðar smáblóm Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Betri mönnun er lykillinn Skúli Helgason,Sabine Leskopf skrifar Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Sjá meira
Undangengin 50 ár, frá 1967 til 2017, voru að jafnaði framin fjöldamorð í Bandaríkjunum á fjögurra mánaða fresti. Fórnarlömbin, þau sem týndu lífi, voru átta að meðaltali í hverri árás, næstum 1.100 alls. Fjöldamorðum þar sem fórnarlömbin eru fjögur eða fleiri hefur fjölgað síðustu ár og hafa þau að undanförnu átt sér stað á tveggja mánaða fresti að jafnaði. Þrjú mannskæðustu fjöldamorð síðustu 50 ára hafa átt sér stað síðustu fimm mánuði. Þar féllu samtals 101 og er þá fjöldi særðra ekki talinn með. Og þá eru ótalin hin hversdagslegri morðin sem í Bandaríkjunum eru fimm sinnum fleiri miðað við mannfjölda en í Evrópu. Morðin eru fimm á ári á hverja 100.000 íbúa vestra á móti einu morði á ári á hverja 100.000 íbúa í Evrópu og á Íslandi skv. samantekt Alþjóðabankans. Samt hefur morðum í Bandaríkjunum fækkað um 10% frá aldamótum. Hvaða þjóðir skyldu fremja flest morð? Það eru Salvadorar (109 morð á hverja 100.000 íbúa 2015) og Hondúrar (64). Þá kemur Venesúela (57). Kaninn með sín fimm morð á hverja 100.000 íbúa stendur langt að baki Grænlendingum (12) og Rússum (11).Engin rök hagga þeim Allir vita að tíð morð í Bandaríkjunum stafa fyrst og fremst af rangsleitinni byssulöggjöf sem á engan sinn líka í Evrópu eða Kanada. Bandarískur almenningur kallar eftir breytingum á byssulöggjöfinni en samt stendur hún óbreytt mann fram af manni. Ekki nóg með það. Trump forseti lét það verða eitt sitt fyrsta verk í embætti að nema úr gildi takmarkanir sem Obama forseti hafði lagt við byssukaupum geðsjúkra. Hvers vegna? Svarið blasir við. Bandaríska Byssuvinafélagið (e. National Rifle Association) eys fé í þingmenn, einkum repúblikana, bæði ljóst og leynt. Engin rök, engar tölur fá haggað stuðningi veðsettra þingmanna við óbreytta löggjöf um skotvopnaeign og eftirlit. Þeir bregðast við fjöldamorðunum með bænahaldi og með því að leggja til aukinn vopnaburð í skólum og víðar. Skoðum tölurnar. Tíu öldungadeildarþingmenn repúblikana hafa mörg undangengin ár hver fyrir sig þegið frá þrem upp í sjö milljónir dala frá Byssuvinafélaginu beint eða óbeint. Það gerir um 300 til 700 milljónir króna á hvern þessara þingmanna. Aðrir þiggja minna. Sami vandi herjar á fulltrúadeildina og fylkisþingin 50. Flestir þingmenn reyna að breiða yfir þessi fjárhagstengsl, en Trump forseti flaggar þeim. Hann sagði á opnum fundi félagsins fyrir kosningarnar 2016: „Þið stóðuð með mér og ég mun standa með ykkur.“ Við bætast framlög einstakra byssuvina til þingmanna og vina þeirra og velunnara. Þingmenn sniðganga lög með því að vísa févana kjósendum sem til þeirra leita til örlátra nafnlausra byssuvina.Hingað heim: Sama saga Áþekkur vandi er uppi hér heima. Engin rök, engin tölfræði, engar áhyggjur af lýðræði eða velsæmi fá haggað sérhagsmunaþjónkun meiri hluta Alþingis í fiskveiðistjórnarmálinu jafnvel þótt 83% kjósenda hafi lýst því yfir í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012 að binda þurfi í nýrri stjórnarskrá ákvæði um að auðlindin í hafinu er sameign þjóðarinnar með sama hætti og olían í lögsögu Noregs er óskoruð þjóðareign. Þingmenn fást ekki til að hlýða þessu kalli kjósenda og virðast fúsir til að kosta til nánast hverju sem er til að styggja ekki útvegsmenn enda styrkja þeir stjórnmálaflokkana ríkulega, einkum Sjálfstæðisflokkinn og Framsókn. Þetta er nærtækasta skýringin á framferði Alþingis í stjórnarskrármálinu. Alþingi nýtur trausts 22% kjósenda skv. könnun Gallups, næsti bær við Fjármálaeftirlitið (19%). Ísland dregst hratt niður eftir alþjóðlegum listum um lýðræði og velsæmi. Freedom House hefur undangengin ár lækkað lýðræðiseinkunn Íslands úr 100 í 95. Transparency International hefur með líku lagi lækkað spillingareinkunn Íslands úr 97 fyrir 2005 í 77 fyrir 2017 borið saman við 84 til 88 í Danmörku, Finnlandi, Noregi og Svíþjóð og 75 í Bandaríkjunum. Aðrar vísbendingar hníga í sömu átt.Nú er komið nóg Allt er þetta á sömu bókina lært. Forusta þingsins reynir jafnvel að breiða yfir meint misferli í þinginu sjálfu. Alþingismenn halda áfram að berja höfðinu við steininn eins og þeir skeyti hvorki um skömm né heiður – nú undir virkri forustu Vinstri hreyfingarinnar – Græns framboðs. Vanmegnugir stjórnarandstæðingar innan þings og utan malda í móinn, en allt kemur fyrir ekki. Við það verður ekki lengur unað.
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun
Skoðun Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson skrifar
Skoðun Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Borgarhönnunarstefna, sú fyrsta sinnar tegundar í Reykjavík Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Uppgjöf Reykjavíkurborgar í leikskólamálum Finnbjörn A. Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir Skoðun
Kópavogsmódelið – sveigjanleiki á pappír, en álag á foreldrar í raun og veru Örn Arnarson Skoðun