Langreyður, hrafnreyður og melrakki – dýr sem má veiða Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar 30. apríl 2021 11:01 Þann 20. apríl sl. birti Ágúst Ólafur Ágústsson, þingmaður Samfylkingarinnar, pistil um stöðu dýraverndunar á Íslandi. Mér þótti pistill hans ágætur og mér til mikillar gleði fékk pistillinn nokkra dreifingu. Mér finnst einmitt að dýravermd sé ákveðið málefni sem er ekki nægilega mikið rætt hér á landi. Leiðinlegt þótti mér þó að af þeim átta dýrategundum sem Ágúst tók sérstaklega fyrir í greininni virtist hann vera úti á þekju með tvær þeirra. Gaman hefði verið að hafa umfjöllunina nokkuð ýtarlegri en ég býst við að ætlun hans hafi verið að stikla á stóru. Langreyður Ágúst veltir vöngum yfir því hvers vegna við Íslendingar séum að veiða þetta annað stærsta núlifandi dýr jarðarinnar. Dýrið er jú á lista yfir dýrategundir sem eiga undir högg að sækja sökum ágangi manna. Áætlað er að til séu á milli 95.000 til 125.000 langreyðar í heiminum í dag. Nokkuð erfitt er að áætla stofnstærðina nákvæmlega þar sem að þeim er gjarnan ruglað saman við aðrar tegundir hvala. Flestir einstaklingar tegundarinnar halda sig saman í nokkurskonar ,,stórfjölskyldum‘‘ eða ,,ættbálkum‘‘ á vissum hafsvæðum og æxlast lítið innbyrðis þó að vissulega eigi það sér stundum stað. Af þessum ættbálkum hafa sumir orðið afar illa úti í hvalveiðum síðustu þriggja alda. Ættbálkurinn sem að heldur til á hafsvæðinu milli Grænlands, Íslands og Noregs er talinn vera rúmlega einn tíundi af stærð tegundarinnar. Tegundin er vissulega á válista. En það eru vissar hjarðir eða ættbálkar, eins og ég kýs að kalla þá, sem eiga verulega undir högg að sækja og virðist íslenski ættbálkurinn ekki vera einn þeirra. Mun meira hefur gengið á fjölda hvalanna t.d. úti fyrir ströndum Nýfundnalands og í Suðurhöfum. Þar hafa sumir ættbálkanna minnkað niður í nokkur hundruð einstaklinga. Þær veiðar sem nú eru stundaðar á langreyðum við Ísland hafa mest farið í um 150 dýr á ári sem er töluvert minna en þegar veiðarnar lögðust seinast af um 9. áratuginn. Sé stofninn milli Íslands, Grænlands og Noregs um 11.000 dýr þá eru 150 hvalir á ári rúmlega 1,4% af stærð stofnsins. Hrafnreyður Á þennan hval minnist Ágúst reyndar ekki en þar sem að hrafnreyðar, einnig kallaðar hrefnur, hafa lengi verið veiddar við Ísland langar mig aðeins að tala um þessi blessuðu dýr. Rúmlega helmingur allra hvala við Ísland eru af tegundinni hrafnreyður, en allur N-Atlantshafsstofn þessarar tegundar er talinn telja yfir 185.000 einstaklinga. Þessar hrafnreyðar eru í samkeppni um fæðu við alla hina hvalina sem að margir hverjir eru á válista og því al-friðaðir. Jafnframt eru hvalir í samkeppni við okkur mannfólkið, þar sem að fæða þeirra er jú fæða allskyns smádýra sem að síðan er fæða margs fisksins sem að við byggjum afkomu okkar á. Því má velta fyrir sér hvort að grisjun á stofni hrafnreyðsins gæti mögulega komið sér vel fyrir afkomu annarra tegunda í sjónum t.a.m. hvala sem eru á válista og fiska og rækja sem að við neytum. Þetta finnst mér að mætti kanna en best væri þá að faglærður sjávarlíffræðingur skrifaði um það frekar en ég. Melrakki Refastofninn á Íslandi hefur minnkað eylítið á síðastliðnum tólf árum. Þess verður að geta að fyrir tólf árum náði stofninn þeim mesta fjölda sem að hann hefur náð síðan mælingar hófust. Talið er að stofninn telji nú um 7000 dýr. Svo mikið hefur refum fjölgað síðastliðna áratugi að augljóslega má sjá aukna sókn þessara kvikinda í mannabyggðir sem að áður þótti afar fátítt enda eru refir rosalega styggir gagnhvart mannfólki. Æ algengara er að fólk sjái þá á vappi útá þjóðvegum landsins og nýlega fundust meira að segja fótspor að vetrarlagi á Vatnsendahæð í Reykjavík. Í Húnaþingi Vestra hefur einnig fundist refagreni í skógrækt sem var staðsett í um tveggja kílómetra fjarðlægð frá þéttbýliskjarna. Og fyrir dýr sem er vel þekkt fyrir að leggja allt að tugi kílómetra vegalengdir undir fót til þess að finna sér æti má þá kalla verulega bífrænt að gera sér greni svo nálægt mannabyggðum. Melrakkinn er, rétt eins og Ágúst bendir á, hinn upprunalegi landnemi. Eina villta spendýr landsins sem að hingað barst án viðkomu í skipum mannanna. En hann er ekki í útrýmingarhættu. Hann er krúttlegur úti í náttúrunni en innan byggðamarka mannsins getur hann verið skaðræði og jafn vel líka vargur. Villikettir Mögulegt er að Ágúst sé alls ekki útá þekju með kettina. Mér er bara ómögulegt að skilja hvað hann sé að leggja til. Vill hann vermda villiketti? Vill hann að stærra átak sé tekið til að farga þeim? Hann talaði um að betur ætti að ,,standa að því að sinna þessum munaðarlausu köttum‘‘ án þess að útskýra það neitt nánar. Það er vel þekkt um allan heim að kettir sem leggjast út geta verið stórkostleg ógn gegn viðkvæmum vistkerfum. Kettir eru rosalega fær rándýr sem geta fjölgað sér nokkuð hratt. Samkvæmt Ágústi eru villtir kettir á Íslandi taldir vera um 3000 talsins. Það eru langt um fleiri en ég hefði giskað á. – Sú staðreynd myndi benda til þess að í átak þurfi að ráðast til þess að halda villikattastofninum niðri. Að lokum vil ég benda á að dýravermd er vandmeðfarið fyrirbæri. Vermdi maður t.d. ákveðið rándýr mun það bitna á þeim dýrum sem rándýrið hefur að bráð. Vermdi maður einungis bráðina getur henni offjölgað og það getur bitnað illa á vistkerfinu sem hún lifir í. Einnig getur vermdun bráðar leitt til fjölgunar rándýra sem að þá herja þá á önnur dýr sem einnig stóð til að vermda. Stór partur náttúrvermdar er að reyna að gæta jafnvægis í samspili tegundanna. En um leið er það afar náttúrulegt að vissar tegundir verði undir í samkeppninni og deyji út. Það er það sem Charles Darwin kallaði náttúruval. Hvar á maðurinn að grípa inní og hvar ekki? Við því eru engin einföld svör. En við deilum lífsrými okkar með ótal lifandi verum og við höfum valdið og þekkinguna til þess að velja hvaða verum við viljum gera hærra undir höfði og hverjum ekki. Höfundur greinarinnar er rithöfundur og meðlimur Framsóknarflokksins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Dýr Dýraheilbrigði Skoðun: Kosningar 2021 Framsóknarflokkurinn Jóhann Frímann Arinbjarnarson Mest lesið Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir Skoðun Magga Stína! Helga Völundardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ávinningur af endurhæfingu – aukum lífsgæðin Ólafur H. Jóhannsson skrifar Skoðun Hefur þú heyrt þetta áður? Stefnir Húni Kristjánsson skrifar Skoðun Hringekja verðtryggingar og hárra vaxta Benedikt Gíslason skrifar Skoðun Áfram gakk – með kerfisgalla í bakpokanum Harpa Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Doktornum! Kristján Freyr Halldórsson skrifar Skoðun Skuldin við úthverfin Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar Skoðun Réttlæti hins sterka. Gildra dómarans Jörgen Ingimar Hansson skrifar Skoðun Einelti er dauðans alvara Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Skoðun Sótt að réttindum kvenna — núna Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Afnám tilfærslu milli skattþrepa Breki Pálsson skrifar Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Íslenska þjóð, þú ert núna að gleyma Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Tölum íslensku um bíðandi börn: Uppgjöf, svarthol og lögbrot Vigdís Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Fjórði hver vinnur í verslun og þjónustu Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar Skoðun Pabbar, mömmur, afar, ömmur Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Vellíðan í vinnu Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Hefur vanfjármögnun sveitarfélaga áhrif á byggingarkostnað? Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Þar sem gervigreind er raunverulega að breyta öllu Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar Skoðun Íslenskir flóttamenn - í okkar eigin landi Gunnar Magnús Diego skrifar Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Mótum framtíðina saman Jónína Hauksdóttir ,Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Þann 20. apríl sl. birti Ágúst Ólafur Ágústsson, þingmaður Samfylkingarinnar, pistil um stöðu dýraverndunar á Íslandi. Mér þótti pistill hans ágætur og mér til mikillar gleði fékk pistillinn nokkra dreifingu. Mér finnst einmitt að dýravermd sé ákveðið málefni sem er ekki nægilega mikið rætt hér á landi. Leiðinlegt þótti mér þó að af þeim átta dýrategundum sem Ágúst tók sérstaklega fyrir í greininni virtist hann vera úti á þekju með tvær þeirra. Gaman hefði verið að hafa umfjöllunina nokkuð ýtarlegri en ég býst við að ætlun hans hafi verið að stikla á stóru. Langreyður Ágúst veltir vöngum yfir því hvers vegna við Íslendingar séum að veiða þetta annað stærsta núlifandi dýr jarðarinnar. Dýrið er jú á lista yfir dýrategundir sem eiga undir högg að sækja sökum ágangi manna. Áætlað er að til séu á milli 95.000 til 125.000 langreyðar í heiminum í dag. Nokkuð erfitt er að áætla stofnstærðina nákvæmlega þar sem að þeim er gjarnan ruglað saman við aðrar tegundir hvala. Flestir einstaklingar tegundarinnar halda sig saman í nokkurskonar ,,stórfjölskyldum‘‘ eða ,,ættbálkum‘‘ á vissum hafsvæðum og æxlast lítið innbyrðis þó að vissulega eigi það sér stundum stað. Af þessum ættbálkum hafa sumir orðið afar illa úti í hvalveiðum síðustu þriggja alda. Ættbálkurinn sem að heldur til á hafsvæðinu milli Grænlands, Íslands og Noregs er talinn vera rúmlega einn tíundi af stærð tegundarinnar. Tegundin er vissulega á válista. En það eru vissar hjarðir eða ættbálkar, eins og ég kýs að kalla þá, sem eiga verulega undir högg að sækja og virðist íslenski ættbálkurinn ekki vera einn þeirra. Mun meira hefur gengið á fjölda hvalanna t.d. úti fyrir ströndum Nýfundnalands og í Suðurhöfum. Þar hafa sumir ættbálkanna minnkað niður í nokkur hundruð einstaklinga. Þær veiðar sem nú eru stundaðar á langreyðum við Ísland hafa mest farið í um 150 dýr á ári sem er töluvert minna en þegar veiðarnar lögðust seinast af um 9. áratuginn. Sé stofninn milli Íslands, Grænlands og Noregs um 11.000 dýr þá eru 150 hvalir á ári rúmlega 1,4% af stærð stofnsins. Hrafnreyður Á þennan hval minnist Ágúst reyndar ekki en þar sem að hrafnreyðar, einnig kallaðar hrefnur, hafa lengi verið veiddar við Ísland langar mig aðeins að tala um þessi blessuðu dýr. Rúmlega helmingur allra hvala við Ísland eru af tegundinni hrafnreyður, en allur N-Atlantshafsstofn þessarar tegundar er talinn telja yfir 185.000 einstaklinga. Þessar hrafnreyðar eru í samkeppni um fæðu við alla hina hvalina sem að margir hverjir eru á válista og því al-friðaðir. Jafnframt eru hvalir í samkeppni við okkur mannfólkið, þar sem að fæða þeirra er jú fæða allskyns smádýra sem að síðan er fæða margs fisksins sem að við byggjum afkomu okkar á. Því má velta fyrir sér hvort að grisjun á stofni hrafnreyðsins gæti mögulega komið sér vel fyrir afkomu annarra tegunda í sjónum t.a.m. hvala sem eru á válista og fiska og rækja sem að við neytum. Þetta finnst mér að mætti kanna en best væri þá að faglærður sjávarlíffræðingur skrifaði um það frekar en ég. Melrakki Refastofninn á Íslandi hefur minnkað eylítið á síðastliðnum tólf árum. Þess verður að geta að fyrir tólf árum náði stofninn þeim mesta fjölda sem að hann hefur náð síðan mælingar hófust. Talið er að stofninn telji nú um 7000 dýr. Svo mikið hefur refum fjölgað síðastliðna áratugi að augljóslega má sjá aukna sókn þessara kvikinda í mannabyggðir sem að áður þótti afar fátítt enda eru refir rosalega styggir gagnhvart mannfólki. Æ algengara er að fólk sjái þá á vappi útá þjóðvegum landsins og nýlega fundust meira að segja fótspor að vetrarlagi á Vatnsendahæð í Reykjavík. Í Húnaþingi Vestra hefur einnig fundist refagreni í skógrækt sem var staðsett í um tveggja kílómetra fjarðlægð frá þéttbýliskjarna. Og fyrir dýr sem er vel þekkt fyrir að leggja allt að tugi kílómetra vegalengdir undir fót til þess að finna sér æti má þá kalla verulega bífrænt að gera sér greni svo nálægt mannabyggðum. Melrakkinn er, rétt eins og Ágúst bendir á, hinn upprunalegi landnemi. Eina villta spendýr landsins sem að hingað barst án viðkomu í skipum mannanna. En hann er ekki í útrýmingarhættu. Hann er krúttlegur úti í náttúrunni en innan byggðamarka mannsins getur hann verið skaðræði og jafn vel líka vargur. Villikettir Mögulegt er að Ágúst sé alls ekki útá þekju með kettina. Mér er bara ómögulegt að skilja hvað hann sé að leggja til. Vill hann vermda villiketti? Vill hann að stærra átak sé tekið til að farga þeim? Hann talaði um að betur ætti að ,,standa að því að sinna þessum munaðarlausu köttum‘‘ án þess að útskýra það neitt nánar. Það er vel þekkt um allan heim að kettir sem leggjast út geta verið stórkostleg ógn gegn viðkvæmum vistkerfum. Kettir eru rosalega fær rándýr sem geta fjölgað sér nokkuð hratt. Samkvæmt Ágústi eru villtir kettir á Íslandi taldir vera um 3000 talsins. Það eru langt um fleiri en ég hefði giskað á. – Sú staðreynd myndi benda til þess að í átak þurfi að ráðast til þess að halda villikattastofninum niðri. Að lokum vil ég benda á að dýravermd er vandmeðfarið fyrirbæri. Vermdi maður t.d. ákveðið rándýr mun það bitna á þeim dýrum sem rándýrið hefur að bráð. Vermdi maður einungis bráðina getur henni offjölgað og það getur bitnað illa á vistkerfinu sem hún lifir í. Einnig getur vermdun bráðar leitt til fjölgunar rándýra sem að þá herja þá á önnur dýr sem einnig stóð til að vermda. Stór partur náttúrvermdar er að reyna að gæta jafnvægis í samspili tegundanna. En um leið er það afar náttúrulegt að vissar tegundir verði undir í samkeppninni og deyji út. Það er það sem Charles Darwin kallaði náttúruval. Hvar á maðurinn að grípa inní og hvar ekki? Við því eru engin einföld svör. En við deilum lífsrými okkar með ótal lifandi verum og við höfum valdið og þekkinguna til þess að velja hvaða verum við viljum gera hærra undir höfði og hverjum ekki. Höfundur greinarinnar er rithöfundur og meðlimur Framsóknarflokksins.
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun
Skoðun Málgögn og gervigreind Steinþór Steingrímsson,Einar Freyr Sigurðsson,Helga Hilmisdóttir skrifar
Skoðun Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson skrifar
Skoðun Þegar heilinn sveltur: Tími til að endurhugsa stefnu í geðheilbrigðismálum Vigdís M. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Engin eftirspurn eftir Viðreisnar- og Samfylkingarmódelinu Andri Steinn Hilmarsson skrifar
Skoðun Eru vegir fyrir ferðamenn mikilvægari en vegir fyrir fólk sem býr hér? Petrína Þórunn Jónsdóttir skrifar
Skoðun Er Evrópa á villigötum? Efnahagsleg hnignun kallar á róttæka endurskoðun Eggert Sigurbergsson skrifar
Skoðun Samræmd nálgun að öryggi og skilvirkni á ytri landamærum - Innleiðing EES á Íslandi Arngrímur Guðmundsson skrifar
Skoðun Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein skrifar
Skoðun Leikskóli þarf meira en þak og veggi. Kópavogsmódelið og Akureyrarleiðin sem leið að aukinni velferð barna Anna Elísa Hreiðarsdóttir,Svava Björg Mörk skrifar
Skoðun Jákvæð áhrif dánaraðstoðar á sorgarferli aðstandenda og umönnunaraðila í Viktoríuríki í Ástralíu Ingrid Kuhlman skrifar
Hafa íslenskir neytendur sama rétt og evrópskir? Ásthildur Lóa Þórsdóttir,Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun
Ísrael á ekki heima á gleðileikum evrópskra sjónvarpsstöðva sem starfa í almannaþágu Stefán Jón Hafstein Skoðun