Eitt samfélag eða tvö? Sabine Leskopf skrifar 22. september 2021 13:47 Málefni innflytjenda hafa ekki farið hátt í þessari kosningarbaráttu. Þó að úr röðum Miðflokksins heyrist sérkennilegar skoðanir um innflytjendamál, hvaða innflytjendur eru góðir og hvaða ekki -kunnuglegur hræðsluáróður um árekstra ólíka menningarheima - þá hefur þjóðernispopúlismi eða hreinn og beinn rasismi blessunarlega aldrei borið árangur í þingkosningum á Íslandi. Það segir okkur svo margt. Það segir okkur að á Íslandi ríkir þjóðarsátt um samfélag með mannréttindi að leiðarljósi. Úr baráttu fyrir t.d. réttindum kvenna eða hinsegin fólks þá vitum við að jöfnuður og stuðningur við mannréttindi almennt er grundvöllur lýðræðis og velgengni í samfélaginu öllu. En við eigum enn eftir að læra betur hvernig nákvæmlega það sama á við um málefni innflytjenda. Á kjörtímabilinu sem nú er að ljúka fór Sjálfstæðisflokkurinn með völdin í dómsmálaráðuneytinu og Framsókn í félags- og barnamálaráðuneytinu. Kjörtímabilið einkenndist af mannúðarleysi hins vegar og aðgerðarleysi annars vegar. Íslensku þjóðinni ofbauð oftar en einu sinni hvernig fjölskyldur með lítil börn eða ófrískar konur voru sendar úr landi, jafnvel gegn gildandi lagavernd fyrir þau. Nýjasta dæmi um óstjórn og hörku í þessum málaflokki er þegar dómsmálaráðherra skipaði staðgengil forstjóra og lengi starfandi forstjóra Útlendingastofnunar sem formann Kærunefndar útlendingamála. Nefnd sem á að vera eina von þeirra sem telja sig ekki hafa fengið lögmæta og sanngjarna meðferð hjá Útlendingastofnun verður stjórnað af manni sem bar ábyrgð á nákvæmlega þessari meðferð. Og hvað gerði félags- og barnamálaráðherra þegar minnsti mögulega gluggi var til að bjarga lífi ættingjum íslenskra ríkisborgara í Afganistan eða kvenna sem hafa í gegnum samstarf við Ísland lagt sitt að mörkum í kvennabaráttu þar og óttast nú um líf sitt? Hann setti málið í nefnd sem komst ekki að niðurstöðu fyrr en allar útgönguleiðir úr brennandi húsi voru að lokast. Allan þennan tíma var samt ekki tími að heyra í þeim sveitarfélögum sem gætu tekið á móti þessum fjölda. Sem varð reyndar aldrei neinn fjöldi. Af þeim 120 flóttamönnum sem átti að taka á móti tókst að ná í 30 úr bráðri lífshættu. Í skúffu ráðherrans liggur svo fullunnin framkvæmdaáætlun um málefni innflytjenda en gamla áætlunin rann út í fyrra. Ekkert bólar á henni þó að tækifærin að leggja hana fyrir þingið hafi verið til staðar. Framkvæmdaáætlun þessi, sem unnin var í góðu samráði við mjög marga hagaðila, snertir líf þeirra 50.000 innflytjenda sem hér búa. Engar af þessum fjölmörgum aðgerðum voru sem sagt samþykktar; til að stuðla að því að innflytjendur læri íslensku, til að verða hluti af samfélaginu eða fái að njóta menntunar sinnar til góðs. Árið 2020 var samþykkt þingsályktunartillaga frá Guðjóni Brjánssýni, þingmanni Samfylkingarinnar, um mótun stefnu sem eflir fólk af erlendum uppruna til þátttöku í samfélaginu en svo hefur ekki heyrst meir. Samfylkingin leggur hins vegar til skýrar aðgerðir og hefur verið með forystu í þessum málaflokki lengi og talað m.a. fyrir eftirfarandi áherslum: Tungumálið er lykillinn að samfélaginu. Íslenskukennsla þarf að vera ódýr eða gjaldfrjáls, aðgengileg og fjölbreytt og þarf að henta vinnandi fólki. Nemendur með annað móðurmál þurfa að fá fyrsta flokks íslenskukennslu og aukna aðstoð við móðurmálsnám en þar hefur Reykjavíkurborg undir forystu Samfylkingarinnar lengi dregið vagninn, nú síðast með 143 milljónum króna til viðbótar til málaflokksins. Tryggja fólki af erlendum uppruna með háskólamenntun að fá menntun sína metna á Íslandi og vinna gegn því að nemendur með annað móðurmál en íslensku fái ekki aðgang að háskólamenntun hér til jafns við aðra. Einnig má hér nefna að Samfylkingin styður fjölbreyttara atvinnulíf en hefur verið hér á landi þar sem fjöldi innflytjenda vinna í atvinnugreinum með lág laun og engin tengsl við íslenskt samfélag og er það mjög varhugaverð þróun. Í núverandi atvinnulífi haldast innflytjendur nefnilega aðallega í þeim láglaunastörfum sem viðkvæmust eru fyrir sveiflum eins og sjá mátti skýrt núna í covidinu með öllum þeim afleiðingum sem það hefur í för með sér. Að halda áfram án breytinga þýðir að skipta samfélaginu í tvennt, þar sem einn hópur fær að njóta einhverja mestu lífsgæða sem finnast og annan hóp sem er að festast í tilveru með takmörkuðum tækifærum fyrir sig og komandi kynslóðir. Ef innflytjendur fá ekki tækifæri til að taka virkan þátt í samfélaginu, að komast áfram á sínum starfsferli, að læra íslensku og geta stutt börnin sín að njóta sín til fulls, þá tapa allir. Höfundur er borgarfulltrúi Samfylkingar og formaður Fjölmenningarráðs. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sabine Leskopf Innflytjendamál Reykjavík Samfylkingin Mest lesið Iðjuþjálfun í verki Þóra Leósdóttir Skoðun Geta öll dýrin í skóginum verið vinir? Steinar Bragi Sigurjónsson Skoðun Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson Skoðun Í nafni frelsis og valdeflingar Ragnar Þór Ingólfsson Skoðun Að læra íslensku sem annað mál: ný brú milli íslensku og ensku Guðrún Nordal Skoðun Hamona Benedikt S. Benediktsson Skoðun Stúlka frá Gaza sem að missti allt Asil Jihad Al-Masri Skoðun Mannfræðingar á atvinnumarkaði: opið bréf til íslenskra atvinnuveitenda Elísabet Dröfn Kristjánsdóttir Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson Skoðun Skoðun Skoðun Geta öll dýrin í skóginum verið vinir? Steinar Bragi Sigurjónsson skrifar Skoðun Iðjuþjálfun í verki Þóra Leósdóttir skrifar Skoðun Mannfræðingar á atvinnumarkaði: opið bréf til íslenskra atvinnuveitenda Elísabet Dröfn Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Íbúðalán Landsbankans og fyrstu kaupendur Helgi Teitur Helgason skrifar Skoðun Að læra íslensku sem annað mál: ný brú milli íslensku og ensku Guðrún Nordal skrifar Skoðun Hamona Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Ógn og ofbeldi á vinnustöðum – hvað er til ráða Gísli Níls Einarsson skrifar Skoðun Lesum meira með börnunum okkar Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar Skoðun Stóriðjutíminn á Íslandi er að renna sitt skeið Guðmundur Franklin Jónsson skrifar Skoðun Núll mínútur og þrjátíuogeittþúsund Grétar Birgisson skrifar Skoðun Barnvæn borg byggist á traustu leikskólakerfi Stefán Pettersson skrifar Skoðun Kirkjur og kynfræðsla Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Ójöfnuður í fjármögnun nýsköpunarverkefna Elinóra Inga Sigurðardóttir skrifar Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þjóð án máls – hver þegir, hver fær að tala? Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar Skoðun Lýðræði og samfélagsmiðlar Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun „Þú þarft ekki að skilja, bara virða“ Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Þetta er ekki tölfræði, heldu líf fólks Sandra B. Franks skrifar Skoðun Stjórnmálaklækir og hræsni Salvör Gullbrá Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Samfélag sem stendur saman Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Er biðin á enda? Halla Thoroddsen skrifar Skoðun Lífsstílsvísindi og breytingaskeiðið Harpa Lind Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hærri skattar á ferðamenn draga úr tekjum ríkissjóðs Þórir Garðarsson skrifar Skoðun Ég þarf ekki að læra íslensku til að búa hérna Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Ósýnilegu bjargráð lögreglumannsins Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Óttast Þorgerður úrskurð EFTA-dómstólsins? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisþjóðin sem gleymdi dansinum Brogan Davison,Pétur Ármannsson skrifar Sjá meira
Málefni innflytjenda hafa ekki farið hátt í þessari kosningarbaráttu. Þó að úr röðum Miðflokksins heyrist sérkennilegar skoðanir um innflytjendamál, hvaða innflytjendur eru góðir og hvaða ekki -kunnuglegur hræðsluáróður um árekstra ólíka menningarheima - þá hefur þjóðernispopúlismi eða hreinn og beinn rasismi blessunarlega aldrei borið árangur í þingkosningum á Íslandi. Það segir okkur svo margt. Það segir okkur að á Íslandi ríkir þjóðarsátt um samfélag með mannréttindi að leiðarljósi. Úr baráttu fyrir t.d. réttindum kvenna eða hinsegin fólks þá vitum við að jöfnuður og stuðningur við mannréttindi almennt er grundvöllur lýðræðis og velgengni í samfélaginu öllu. En við eigum enn eftir að læra betur hvernig nákvæmlega það sama á við um málefni innflytjenda. Á kjörtímabilinu sem nú er að ljúka fór Sjálfstæðisflokkurinn með völdin í dómsmálaráðuneytinu og Framsókn í félags- og barnamálaráðuneytinu. Kjörtímabilið einkenndist af mannúðarleysi hins vegar og aðgerðarleysi annars vegar. Íslensku þjóðinni ofbauð oftar en einu sinni hvernig fjölskyldur með lítil börn eða ófrískar konur voru sendar úr landi, jafnvel gegn gildandi lagavernd fyrir þau. Nýjasta dæmi um óstjórn og hörku í þessum málaflokki er þegar dómsmálaráðherra skipaði staðgengil forstjóra og lengi starfandi forstjóra Útlendingastofnunar sem formann Kærunefndar útlendingamála. Nefnd sem á að vera eina von þeirra sem telja sig ekki hafa fengið lögmæta og sanngjarna meðferð hjá Útlendingastofnun verður stjórnað af manni sem bar ábyrgð á nákvæmlega þessari meðferð. Og hvað gerði félags- og barnamálaráðherra þegar minnsti mögulega gluggi var til að bjarga lífi ættingjum íslenskra ríkisborgara í Afganistan eða kvenna sem hafa í gegnum samstarf við Ísland lagt sitt að mörkum í kvennabaráttu þar og óttast nú um líf sitt? Hann setti málið í nefnd sem komst ekki að niðurstöðu fyrr en allar útgönguleiðir úr brennandi húsi voru að lokast. Allan þennan tíma var samt ekki tími að heyra í þeim sveitarfélögum sem gætu tekið á móti þessum fjölda. Sem varð reyndar aldrei neinn fjöldi. Af þeim 120 flóttamönnum sem átti að taka á móti tókst að ná í 30 úr bráðri lífshættu. Í skúffu ráðherrans liggur svo fullunnin framkvæmdaáætlun um málefni innflytjenda en gamla áætlunin rann út í fyrra. Ekkert bólar á henni þó að tækifærin að leggja hana fyrir þingið hafi verið til staðar. Framkvæmdaáætlun þessi, sem unnin var í góðu samráði við mjög marga hagaðila, snertir líf þeirra 50.000 innflytjenda sem hér búa. Engar af þessum fjölmörgum aðgerðum voru sem sagt samþykktar; til að stuðla að því að innflytjendur læri íslensku, til að verða hluti af samfélaginu eða fái að njóta menntunar sinnar til góðs. Árið 2020 var samþykkt þingsályktunartillaga frá Guðjóni Brjánssýni, þingmanni Samfylkingarinnar, um mótun stefnu sem eflir fólk af erlendum uppruna til þátttöku í samfélaginu en svo hefur ekki heyrst meir. Samfylkingin leggur hins vegar til skýrar aðgerðir og hefur verið með forystu í þessum málaflokki lengi og talað m.a. fyrir eftirfarandi áherslum: Tungumálið er lykillinn að samfélaginu. Íslenskukennsla þarf að vera ódýr eða gjaldfrjáls, aðgengileg og fjölbreytt og þarf að henta vinnandi fólki. Nemendur með annað móðurmál þurfa að fá fyrsta flokks íslenskukennslu og aukna aðstoð við móðurmálsnám en þar hefur Reykjavíkurborg undir forystu Samfylkingarinnar lengi dregið vagninn, nú síðast með 143 milljónum króna til viðbótar til málaflokksins. Tryggja fólki af erlendum uppruna með háskólamenntun að fá menntun sína metna á Íslandi og vinna gegn því að nemendur með annað móðurmál en íslensku fái ekki aðgang að háskólamenntun hér til jafns við aðra. Einnig má hér nefna að Samfylkingin styður fjölbreyttara atvinnulíf en hefur verið hér á landi þar sem fjöldi innflytjenda vinna í atvinnugreinum með lág laun og engin tengsl við íslenskt samfélag og er það mjög varhugaverð þróun. Í núverandi atvinnulífi haldast innflytjendur nefnilega aðallega í þeim láglaunastörfum sem viðkvæmust eru fyrir sveiflum eins og sjá mátti skýrt núna í covidinu með öllum þeim afleiðingum sem það hefur í för með sér. Að halda áfram án breytinga þýðir að skipta samfélaginu í tvennt, þar sem einn hópur fær að njóta einhverja mestu lífsgæða sem finnast og annan hóp sem er að festast í tilveru með takmörkuðum tækifærum fyrir sig og komandi kynslóðir. Ef innflytjendur fá ekki tækifæri til að taka virkan þátt í samfélaginu, að komast áfram á sínum starfsferli, að læra íslensku og geta stutt börnin sín að njóta sín til fulls, þá tapa allir. Höfundur er borgarfulltrúi Samfylkingar og formaður Fjölmenningarráðs.
Mannfræðingar á atvinnumarkaði: opið bréf til íslenskra atvinnuveitenda Elísabet Dröfn Kristjánsdóttir Skoðun
Skoðun Mannfræðingar á atvinnumarkaði: opið bréf til íslenskra atvinnuveitenda Elísabet Dröfn Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Kynjajafnrétti á ekki að stöðvast við hurð heilbrigðiskerfisins Elín A. Eyfjörð Ármannsdóttir skrifar
Skoðun „Dánaraðstoð er viðurkenning á sjálfræði sjúklings og mannlegri reisn” Ingrid Kuhlman skrifar
Skoðun Hvað vilja sumarbústaðaeigendur í Grímsnes- og Grafningshreppi? Bergdís Linda Kjartansdóttir skrifar
Skoðun Allt á einum stað – framtíð stafrænnar þjónustu ríkis og sveitarfélaga Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Mannfræðingar á atvinnumarkaði: opið bréf til íslenskra atvinnuveitenda Elísabet Dröfn Kristjánsdóttir Skoðun