Þetta snýst um fólkið í framlínunni Steinunn Þórðardóttir skrifar 12. janúar 2022 13:01 Nú hefur neyðarstigi almannavarna verið lýst yfir í fjórða sinn í yfirstandandi faraldri vegna álags á heilbrigðiskerfið. Hluti röksemdafærslunnar er sá að ekki verði hlaupið að því að styrkja mönnun kerfisins utan frá vegna einangrunar landsins. Slíkt hefur verið gert í löndunum í kringum okkur auk þess að herinn hefur verið kallaður til aðstoðar í mörgum þeirra. Faraldurinn hefur staðið í hátt í tvö ár og það er að stærstum hluta sama fólkið sem stendur vaktina innan heilbrigðiskerfisins hérlendis, nú sem í upphafi. Þegar veiran var ný, eiginleikar hennar lítt þekktir og engin bólusetning eða sértæk meðferð í boði í baráttunni gegn henni stóð þetta fólk vaktina, þrátt fyrir óttann og óvissuna sem þá ríkti. Það mætti til vinnu þegar aðrir geirar samfélagsins lágu meira eða minna í dvala og hitti þar veiruna fyrir í návígi. Óttuðust að smitast sjálf og bera þessa óþekktu veiru til ástvina sinna. Á undanförnum mánuðum hefur það sjónarmið færst í aukana í samfélagsumræðunni að ekki sé sífellt hægt að skerða einstaklingsfrelsi fólks til að verja heilbrigðiskerfið. En hvað er heilbrigðiskerfið? Heilbrigðiskerfið er fyrst og fremst fólkið sem starfar innan þess. Læknar og annað heilbrigðisstarfsfólk sem hefur af mikilli ósérhlífni og elju staðið vaktina í hátt í tvö ár. Fórnað frítíma með sínum nánustu, dregið sig í hlé umfram flesta aðra samfélagshópa til að draga úr líkum á að lenda í sóttkví/einangrun sem myndi koma illa niður á sjúklingum og samstarfsfólki, frestað páskarfríum, sumarfríum og jólafríum, hætt við utanlandsferðir til að geta verið stöðugt til staðar, virkjað stórfjölskylduna og vini til að sjá um börnin til að geta staðið vaktina þegar leikskólinn/frístundaheimilið er með skerta starfsemi, fært sig um set í vinnu til að létta undir þar sem þörfin er mest þrátt fyrir að það samrýmist ekki þeirra eigin starfsþróun, unnið í sóttkví, ítrekað lagt mikið á sig til að vinna upp halann af öðrum verkefnum sem situr eftir þegar hlé verður á milli bylgja faraldursins. Á sama tíma hefur þetta fólk búið við stöðuga óvissu og nú síðast þær hugmyndir að þurfa að halda áfram störfum þrátt fyrir að vera sjálft smitað af veirunni og eiga með réttu að vera í einangrun. Það er deginum ljósara að við sem samfélag verðum að standa vörð um þennan mannauð og gæta þess að hann kikni ekki áður en yfir lýkur með tilheyrandi óbætanlegum skaða fyrir heilbrigðisþjónustu landsins til frambúðar. Það verður ekki hlaupið að því að fylla í skörðin sem þá myndast. Eins og fram kom í upphafi þá erum við eyja í Atlantshafinu sem ekki getur auðveldlega sótt liðstyrk yfir landamærin. Þetta frábæra fólk okkar er það sem við verðum að stóla á og hlúa að. Nauðsynlegt er að bregðast við því mikla vinnuálagi sem nú þegar er til staðar og mun vaxa mikið á næstu vikum ef fram fer sem horfir. Koma þarf til móts við starfsfólkið sem stendur vaktina stöðugt, fyrir okkur öll, með öllum tiltækum ráðum. Dæmi um slíkt væru viðbótargreiðslur í eðlilegum takti við það mikla álag sem nú blasir við. Slíkar greiðslur myndu að vonum einnig vera hvatning fyrir heilbrigðismenntaða einstaklinga annars staðar að úr samfélaginu til að hlaupa undir bagga á meðan það versta gengur yfir og dreifa þar með álaginu. Dæmi eru um tímabundnar álagsgreiðslur til heilbrigðisstarfsfólks í faraldrinum, t.d. í Svíþjóð, þar sem framlínustarfsfólk gekkst undir að lengja vinnutíma sinn og flytjast milli starfstöðva eftir þörfum gegn hærri launagreiðslum á sama tíma. Hérlendis standa læknar Landspítalans í baráttu við vinnuveitanda sinn um að fá greiddar kjarasamningsbundnar 4 klukkustundir í yfirvinnu taki þeir að sér að manna vakt með minna en 24 klukkustunda fyrirvara (sbr. Kjarasamning Læknafélags Íslands og fjármála- og efnahagsráðherra, gr. 4.4.2.1). Þetta er staða sem kemur upp mjög reglulega í rekstri spítalans í yfirstandandi faraldri. Þessi afstaða til kjarasamningsbundinna réttinda er í engum takti við ástandið í samfélaginu þessa stundina. Eðlilegt er að eitthvað af þeim miklu fjármunum sem varið hefur verið í samfélagslegar aðgerðir vegna faraldursins renni til framlínustarfsfólks í heilbrigðiskerfinu, en ekki gert ráð fyrir að það sýni endalaus þolgæði án nokkurar raunverulegrar umbunar. Sá hlýhugur sem fólk og fyrirtæki í landinu hefur sýnt heibrigðisstarfsfólki í faraldrinum er ómetanlegur, en eðlilegt er að stjórnvöld láti þess einnig gæta í launaumslaginu hversu vel við metum framlag þessa hóps á þessum krefjandi tímum. Höfundur er formaður Læknafélags Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Faraldur kórónuveiru (COVID-19) Landspítalinn Steinunn Þórðardóttir Mest lesið Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen Skoðun Skoðun Skoðun Kúnstin að vera ósammála sjálfum sér Heiða Ingimarsdóttir skrifar Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar Skoðun Geislameðferð sem lífsbjörg Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Þetta eru ekki eðlileg vinnubrögð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Sjá meira
Nú hefur neyðarstigi almannavarna verið lýst yfir í fjórða sinn í yfirstandandi faraldri vegna álags á heilbrigðiskerfið. Hluti röksemdafærslunnar er sá að ekki verði hlaupið að því að styrkja mönnun kerfisins utan frá vegna einangrunar landsins. Slíkt hefur verið gert í löndunum í kringum okkur auk þess að herinn hefur verið kallaður til aðstoðar í mörgum þeirra. Faraldurinn hefur staðið í hátt í tvö ár og það er að stærstum hluta sama fólkið sem stendur vaktina innan heilbrigðiskerfisins hérlendis, nú sem í upphafi. Þegar veiran var ný, eiginleikar hennar lítt þekktir og engin bólusetning eða sértæk meðferð í boði í baráttunni gegn henni stóð þetta fólk vaktina, þrátt fyrir óttann og óvissuna sem þá ríkti. Það mætti til vinnu þegar aðrir geirar samfélagsins lágu meira eða minna í dvala og hitti þar veiruna fyrir í návígi. Óttuðust að smitast sjálf og bera þessa óþekktu veiru til ástvina sinna. Á undanförnum mánuðum hefur það sjónarmið færst í aukana í samfélagsumræðunni að ekki sé sífellt hægt að skerða einstaklingsfrelsi fólks til að verja heilbrigðiskerfið. En hvað er heilbrigðiskerfið? Heilbrigðiskerfið er fyrst og fremst fólkið sem starfar innan þess. Læknar og annað heilbrigðisstarfsfólk sem hefur af mikilli ósérhlífni og elju staðið vaktina í hátt í tvö ár. Fórnað frítíma með sínum nánustu, dregið sig í hlé umfram flesta aðra samfélagshópa til að draga úr líkum á að lenda í sóttkví/einangrun sem myndi koma illa niður á sjúklingum og samstarfsfólki, frestað páskarfríum, sumarfríum og jólafríum, hætt við utanlandsferðir til að geta verið stöðugt til staðar, virkjað stórfjölskylduna og vini til að sjá um börnin til að geta staðið vaktina þegar leikskólinn/frístundaheimilið er með skerta starfsemi, fært sig um set í vinnu til að létta undir þar sem þörfin er mest þrátt fyrir að það samrýmist ekki þeirra eigin starfsþróun, unnið í sóttkví, ítrekað lagt mikið á sig til að vinna upp halann af öðrum verkefnum sem situr eftir þegar hlé verður á milli bylgja faraldursins. Á sama tíma hefur þetta fólk búið við stöðuga óvissu og nú síðast þær hugmyndir að þurfa að halda áfram störfum þrátt fyrir að vera sjálft smitað af veirunni og eiga með réttu að vera í einangrun. Það er deginum ljósara að við sem samfélag verðum að standa vörð um þennan mannauð og gæta þess að hann kikni ekki áður en yfir lýkur með tilheyrandi óbætanlegum skaða fyrir heilbrigðisþjónustu landsins til frambúðar. Það verður ekki hlaupið að því að fylla í skörðin sem þá myndast. Eins og fram kom í upphafi þá erum við eyja í Atlantshafinu sem ekki getur auðveldlega sótt liðstyrk yfir landamærin. Þetta frábæra fólk okkar er það sem við verðum að stóla á og hlúa að. Nauðsynlegt er að bregðast við því mikla vinnuálagi sem nú þegar er til staðar og mun vaxa mikið á næstu vikum ef fram fer sem horfir. Koma þarf til móts við starfsfólkið sem stendur vaktina stöðugt, fyrir okkur öll, með öllum tiltækum ráðum. Dæmi um slíkt væru viðbótargreiðslur í eðlilegum takti við það mikla álag sem nú blasir við. Slíkar greiðslur myndu að vonum einnig vera hvatning fyrir heilbrigðismenntaða einstaklinga annars staðar að úr samfélaginu til að hlaupa undir bagga á meðan það versta gengur yfir og dreifa þar með álaginu. Dæmi eru um tímabundnar álagsgreiðslur til heilbrigðisstarfsfólks í faraldrinum, t.d. í Svíþjóð, þar sem framlínustarfsfólk gekkst undir að lengja vinnutíma sinn og flytjast milli starfstöðva eftir þörfum gegn hærri launagreiðslum á sama tíma. Hérlendis standa læknar Landspítalans í baráttu við vinnuveitanda sinn um að fá greiddar kjarasamningsbundnar 4 klukkustundir í yfirvinnu taki þeir að sér að manna vakt með minna en 24 klukkustunda fyrirvara (sbr. Kjarasamning Læknafélags Íslands og fjármála- og efnahagsráðherra, gr. 4.4.2.1). Þetta er staða sem kemur upp mjög reglulega í rekstri spítalans í yfirstandandi faraldri. Þessi afstaða til kjarasamningsbundinna réttinda er í engum takti við ástandið í samfélaginu þessa stundina. Eðlilegt er að eitthvað af þeim miklu fjármunum sem varið hefur verið í samfélagslegar aðgerðir vegna faraldursins renni til framlínustarfsfólks í heilbrigðiskerfinu, en ekki gert ráð fyrir að það sýni endalaus þolgæði án nokkurar raunverulegrar umbunar. Sá hlýhugur sem fólk og fyrirtæki í landinu hefur sýnt heibrigðisstarfsfólki í faraldrinum er ómetanlegur, en eðlilegt er að stjórnvöld láti þess einnig gæta í launaumslaginu hversu vel við metum framlag þessa hóps á þessum krefjandi tímum. Höfundur er formaður Læknafélags Íslands.
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun
Skoðun Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson skrifar
Skoðun Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Stöðvum helvíti á jörðu Birna Þórarinsdóttir,Bjarni Gíslason,Gísli Rafn Ólafsson,Sigríður Schram,Stella Samúelsdóttir,Tótla I. Sæmundsdóttir Skoðun
Óboðlegt ástand á Landspítala – okkar sjónarhorn Hildur Jónsdóttir,Einar Freyr Ingason,Þórir Bergsson Skoðun