Þetta þarf ekki að vera svona Hanna Katrín Friðriksson skrifar 23. febrúar 2022 07:31 Efnahagslegur stöðugleiki er eitt stærsta hagsmunamál almennings á Íslandi. Það er staðreynd að við búum ekki við slíkan stöðugleika í dag með vaxtastigið á fleygiferð og verðbólguna sömuleiðis. Eins og svo oft áður. Fyrirsjáanleikinn í heimilisbókhaldi landsmanna er enginn. Þetta þarf þó ekki endilega að vera svona. Efnahagslegur stöðugleiki er ekki útópískur draumur heldur markmið sem við í Viðreisn teljum að verði best náð með inngöngu Íslands í Evrópusambandið og upptöku evru í kjölfarið. Það er engum blöðum um það að fletta að margháttaður ávinningur er nú þegar af samstarfi við Evrópuþjóðir með EES-samningnum. Hins vegar bendir allt til þess að ávinningur bæði almennings og fyrirtækja í landinu yrði mun meiri með fullri aðild að ESB og upptöku evru þar sem efnahagslegur stöðugleiki yrði tryggður til frambúðar. Andstaða við að hér verði komið á stöðugri gjaldmiðli birtist fyrst og fremst í því að bera á borð sem staðreyndir gamalkunnar tuggur um að vextir muni bara ekkert lækka við það og að viðskiptafrelsi Íslands muni tapast. Tilgangurinn er sá einn að slá ryki í augu almennings. Og tuggurnar koma aldrei oftar en einmitt þegar almenningur er að sligast undan afleiðingum óstöðugleikans. Samanburðurinn er okkur ekki í hag Lítum á nokkrar staðreyndir í þessu samhengi, annars vegar um vaxtakjör í nokkrum löndum á evrusvæðinu og hins vegar um hagvöxt, og berum saman við Ísland. Þegar litið er til vaxta á húsnæðislánum eru óverðtryggðir vextir á Íslandi á bilinu 4,05% til 5,30%, allt eftir því hvar lántakinn tekur lán og hvort um sé að ræða breytilega vexti eða fasta. Í desember 2021 voru vextir á húsnæðislánum í Austurríki 0,94% til 1,38%, í Finnlandi voru þeir 0,78% til 1,40%, á Írlandi voru vextirnir 2,62% til 3,07%, á Spáni 1,31% til 3,13% og á Möltu voru vextir á húsnæðislánum 1,78% til 2,22%.[1] Þessir vextir komast auðvitað ekki með tærnar að hælum vaxtastigs hér á landi og myndin skánar ekki mikið þótt verðtryggðir vextir séu teknir með. Þeir eru nú á bilinu 1,20% til 3,60% hér á landi, sem er bæði hærra en óverðtryggðir vextir í flestum samanburðarlöndum auk þess sem verðtryggingin hefur í för með sér að höfuðstóll lánsins hækkar með verðbólgunni. Eitthvað sem þekkist ekki í löndum sem búa við stöðugra gengi. Við skulum síðan taka árið 2019 sem dæmi þegar við lítum á hagvöxtinn (tölur fyrir 2021 liggja ekki fyrir og árið 2020 var fordæmalaus samdráttur um allan heim). Árið 2019 var hagvöxtur á Íslandi 2,4%. Á öllu evrusvæðinu var hagvöxtur 1,6% en mismikill eftir löndum. Sem dæmi má nefna að á Írlandi var hagvöxturinn 4,9%, á Spáni var hann 2,1%, í Austurríki var hann 1,5%, á Möltu 5,9% og í Finnlandi 1,2%.[2] Það er því alls ekki hægt að halda því fram að aðild að evrunni sé áskrift að minni hagvexti en við búum við á Íslandi. Þvert á móti styður samanburður á hagvexti á evrusvæðinu og á Íslandi við málflutning aðildarsinna. Hagvöxtur í Noregi, sem er líkt og Ísland utan ESB og hluti af EES, var síðan 0,7% árið 2020--19 til frekari samanburðar. Hlægilegar fullyrðingar Það er vissulega svo að Ísland er útflutningsdrifið hagkerfi og útflutningsverðmætin eru meiri í dollurum talið en evrum. Það er hins vegar ekki aðalpunkturinn þegar litið er á heildarmyndina því almennt er evran stöðugri gagnvart dollaranum heldur en íslenska krónan. Þá reiðir íslenskt samfélag sig mikið á innflutning en samkvæmt tölum Hagstofunnar er innflutningur hingað til lands langtum meiri í evrum heldur en dollurum. Meirihluti viðskipta með vörur sem skipta almenning máli er þannig í evrum. Auk alls þessa er evran í eðli sínu samvinnuverkefni margra þjóða, sem dollarinn er ekki, og það vill svo til að við deilum innri markaði með þessum sömu þjóðum. Það er svo ekkert annað en hlægilegt þegar fullyrt er að með inngöngu Íslands í Evrópusambandið og upptöku evru muni viðskiptafrelsi okkar hverfa eins og dögg fyrir sólu. Þessi vitleysa er auðvitað bara tilraun til að slá ryki í augu fólks enda heldur enginn því fram í fullri alvöru að lönd á borð við Svíþjóð, Danmörku, Spán eða Þýskaland búi við skert viðskiptafrelsi vegna veru þeirra í ESB. Sér í lagi þar sem þessar þjóðir eru aðilar að töluvert fleiri fríverslunarsamningum á heimsvísu en Íslendingar. Allt bendir til þess að með inngöngu Íslands í Evrópusambandið og upptöku evru muni lífskjör hér á landi batna til muna. Vextir myndu lækka, vöruverð lækka, samheppnishæfni íslenskra fyrirtækja myndi aukast og fyrirsjáanleiki í bókhaldi bæði heimila og fyrirtækja myndi verða mun meiri en hann er í dag. Efnahagslegum stöðugleika yrði náð. Það er því ljóst að það er til mikils að vinna. Þau sem enn japla á gömlu tuggunum eru að gæta einhverra annarra hagsmuna. Höfundur er þingflokksformaður Viðreisnar. [1] Sjá samanburð á gengi: https://www.euro-area-statistics.org/bank-interest-rates-loans?cr=aut&lg=en&page=0&charts=M..B.A2C.P.R.A.2250.EUR.N+M..B.A2B.F.R.A.2250.EUR.N+M..B.A2B.I.R.A.2250.EUR.N&template=1) [2] Sjá samanburð á hagvexti: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tec00115/default/table?lang=en&fbclid=IwAR1t0EfV6aJqyB5_8qry4FyGoizYi0WN7w__Hg70IkSa3xiCb0EnxoxgDuk) Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Hanna Katrín Friðriksson Efnahagsmál Viðreisn Alþingi Mest lesið Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Vanfjármögnun vísindanna Magnús Hallsson,Styrmir Hallsson Skoðun Hvernig talar maður við tölvur og hafa vélar rökhugsun? Henning Arnór Úlfarsson Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun Hrynur sjávarútvegur? Stefán Ólafsson Skoðun Verkin sem ríkisstjórnin verður dæmd af Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar Skoðun Ekki er allt sem sýnist Ólafur Helgi Marteinsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar Skoðun Vilji til að rjúfa kyrrstöðu í húsnæðiskreppunni Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Þegar barn óttast önnur börn Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Falsfréttastjóri RÚV dýpkar holuna sína Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um breytingar Gissur Freyr Gissurarson skrifar Skoðun Veit sem sagt Grímur betur? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hvernig talar maður við tölvur og hafa vélar rökhugsun? Henning Arnór Úlfarsson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Verkin sem ríkisstjórnin verður dæmd af Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar Skoðun Vanfjármögnun vísindanna Magnús Hallsson,Styrmir Hallsson skrifar Skoðun Kárhóll og Kína: Þegar vísindi verða pólitísk tól Davíð Michelsen skrifar Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar Skoðun Ríkisstjórn gegn fjölskyldusameiningum? Þorbjörg Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lýðræðið deyr í myrkrinu Heiðar Örn Sigurfinnsson skrifar Skoðun Færni til framtíðar Álfheiður Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Ofbeldi Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Lestu Gaza Móheiður Hlíf Geirlaugsdóttir skrifar Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar Skoðun 10 ár og bull í lokin Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Opið bréf til atvinnuvegaráðherra: 48 daga, nei takk Gísli Gunnar Marteinsson skrifar Skoðun Á nú að opinbera það að ég veit í rauninni ekki neitt? Kristín Hrefna Halldórsdóttir skrifar Skoðun Háskóli Höfuðborgarinnar, ekki Íslands Arent Orri Claessen,Gunnar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hrynur sjávarútvegur? Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Iftar, agape og Eid: Kristnir og múslimar við sama borð Hilal Kücükakin Kizilkaya,Sigurvin Lárus Jónsson skrifar Skoðun Bætt skipulag fyrir stúdenta Aðalsteinn Haukur Sverrisson ,Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Frá sögulegum minjum til sviðsettrar upplifunar: Um sanngildi og Disneyvæðingu Sólheimasands Guðmundur Björnsson skrifar Sjá meira
Efnahagslegur stöðugleiki er eitt stærsta hagsmunamál almennings á Íslandi. Það er staðreynd að við búum ekki við slíkan stöðugleika í dag með vaxtastigið á fleygiferð og verðbólguna sömuleiðis. Eins og svo oft áður. Fyrirsjáanleikinn í heimilisbókhaldi landsmanna er enginn. Þetta þarf þó ekki endilega að vera svona. Efnahagslegur stöðugleiki er ekki útópískur draumur heldur markmið sem við í Viðreisn teljum að verði best náð með inngöngu Íslands í Evrópusambandið og upptöku evru í kjölfarið. Það er engum blöðum um það að fletta að margháttaður ávinningur er nú þegar af samstarfi við Evrópuþjóðir með EES-samningnum. Hins vegar bendir allt til þess að ávinningur bæði almennings og fyrirtækja í landinu yrði mun meiri með fullri aðild að ESB og upptöku evru þar sem efnahagslegur stöðugleiki yrði tryggður til frambúðar. Andstaða við að hér verði komið á stöðugri gjaldmiðli birtist fyrst og fremst í því að bera á borð sem staðreyndir gamalkunnar tuggur um að vextir muni bara ekkert lækka við það og að viðskiptafrelsi Íslands muni tapast. Tilgangurinn er sá einn að slá ryki í augu almennings. Og tuggurnar koma aldrei oftar en einmitt þegar almenningur er að sligast undan afleiðingum óstöðugleikans. Samanburðurinn er okkur ekki í hag Lítum á nokkrar staðreyndir í þessu samhengi, annars vegar um vaxtakjör í nokkrum löndum á evrusvæðinu og hins vegar um hagvöxt, og berum saman við Ísland. Þegar litið er til vaxta á húsnæðislánum eru óverðtryggðir vextir á Íslandi á bilinu 4,05% til 5,30%, allt eftir því hvar lántakinn tekur lán og hvort um sé að ræða breytilega vexti eða fasta. Í desember 2021 voru vextir á húsnæðislánum í Austurríki 0,94% til 1,38%, í Finnlandi voru þeir 0,78% til 1,40%, á Írlandi voru vextirnir 2,62% til 3,07%, á Spáni 1,31% til 3,13% og á Möltu voru vextir á húsnæðislánum 1,78% til 2,22%.[1] Þessir vextir komast auðvitað ekki með tærnar að hælum vaxtastigs hér á landi og myndin skánar ekki mikið þótt verðtryggðir vextir séu teknir með. Þeir eru nú á bilinu 1,20% til 3,60% hér á landi, sem er bæði hærra en óverðtryggðir vextir í flestum samanburðarlöndum auk þess sem verðtryggingin hefur í för með sér að höfuðstóll lánsins hækkar með verðbólgunni. Eitthvað sem þekkist ekki í löndum sem búa við stöðugra gengi. Við skulum síðan taka árið 2019 sem dæmi þegar við lítum á hagvöxtinn (tölur fyrir 2021 liggja ekki fyrir og árið 2020 var fordæmalaus samdráttur um allan heim). Árið 2019 var hagvöxtur á Íslandi 2,4%. Á öllu evrusvæðinu var hagvöxtur 1,6% en mismikill eftir löndum. Sem dæmi má nefna að á Írlandi var hagvöxturinn 4,9%, á Spáni var hann 2,1%, í Austurríki var hann 1,5%, á Möltu 5,9% og í Finnlandi 1,2%.[2] Það er því alls ekki hægt að halda því fram að aðild að evrunni sé áskrift að minni hagvexti en við búum við á Íslandi. Þvert á móti styður samanburður á hagvexti á evrusvæðinu og á Íslandi við málflutning aðildarsinna. Hagvöxtur í Noregi, sem er líkt og Ísland utan ESB og hluti af EES, var síðan 0,7% árið 2020--19 til frekari samanburðar. Hlægilegar fullyrðingar Það er vissulega svo að Ísland er útflutningsdrifið hagkerfi og útflutningsverðmætin eru meiri í dollurum talið en evrum. Það er hins vegar ekki aðalpunkturinn þegar litið er á heildarmyndina því almennt er evran stöðugri gagnvart dollaranum heldur en íslenska krónan. Þá reiðir íslenskt samfélag sig mikið á innflutning en samkvæmt tölum Hagstofunnar er innflutningur hingað til lands langtum meiri í evrum heldur en dollurum. Meirihluti viðskipta með vörur sem skipta almenning máli er þannig í evrum. Auk alls þessa er evran í eðli sínu samvinnuverkefni margra þjóða, sem dollarinn er ekki, og það vill svo til að við deilum innri markaði með þessum sömu þjóðum. Það er svo ekkert annað en hlægilegt þegar fullyrt er að með inngöngu Íslands í Evrópusambandið og upptöku evru muni viðskiptafrelsi okkar hverfa eins og dögg fyrir sólu. Þessi vitleysa er auðvitað bara tilraun til að slá ryki í augu fólks enda heldur enginn því fram í fullri alvöru að lönd á borð við Svíþjóð, Danmörku, Spán eða Þýskaland búi við skert viðskiptafrelsi vegna veru þeirra í ESB. Sér í lagi þar sem þessar þjóðir eru aðilar að töluvert fleiri fríverslunarsamningum á heimsvísu en Íslendingar. Allt bendir til þess að með inngöngu Íslands í Evrópusambandið og upptöku evru muni lífskjör hér á landi batna til muna. Vextir myndu lækka, vöruverð lækka, samheppnishæfni íslenskra fyrirtækja myndi aukast og fyrirsjáanleiki í bókhaldi bæði heimila og fyrirtækja myndi verða mun meiri en hann er í dag. Efnahagslegum stöðugleika yrði náð. Það er því ljóst að það er til mikils að vinna. Þau sem enn japla á gömlu tuggunum eru að gæta einhverra annarra hagsmuna. Höfundur er þingflokksformaður Viðreisnar. [1] Sjá samanburð á gengi: https://www.euro-area-statistics.org/bank-interest-rates-loans?cr=aut&lg=en&page=0&charts=M..B.A2C.P.R.A.2250.EUR.N+M..B.A2B.F.R.A.2250.EUR.N+M..B.A2B.I.R.A.2250.EUR.N&template=1) [2] Sjá samanburð á hagvexti: https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/view/tec00115/default/table?lang=en&fbclid=IwAR1t0EfV6aJqyB5_8qry4FyGoizYi0WN7w__Hg70IkSa3xiCb0EnxoxgDuk)
Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir Skoðun
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun
Skoðun Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir skrifar
Skoðun Grænt ál frá Íslandi er mikilvægt fyrir sjálfstæða Evrópu Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Open Letter to new HÍ Rector re Disability Support Hópur starfsfólks og nemenda við HÍ skrifar
Skoðun Mál Ásthildar Lóu Þórsdóttur – Hvernig manneskjur viljum við vera? Hulda Steingrímsdóttir skrifar
Skoðun Ný fjármálaáætlun - tækifæri til að efna loforðin um bætt geðheilbrigði Sandra B. Franks skrifar
Skoðun Iftar, agape og Eid: Kristnir og múslimar við sama borð Hilal Kücükakin Kizilkaya,Sigurvin Lárus Jónsson skrifar
Skoðun Frá sögulegum minjum til sviðsettrar upplifunar: Um sanngildi og Disneyvæðingu Sólheimasands Guðmundur Björnsson skrifar
Skóli án aðgreiningar: Hentar ýktasta mynd skólastefnunnar öllum börnum? Jóna Sigríður Valbergsdóttir Skoðun
Forsjárhyggja Sjálfstæðis- og Framsóknarfólks í Hafnarfirði í garð fólks með fötlun Stefán Már Gunnlaugsson Skoðun