Skammgóður vermir - sagan endurtekur sig Benedikta Guðrún Svavarsdóttir skrifar 11. október 2023 12:01 Það er skiljanlegt en um leið sorglegt að lesa varnarviðbrögð í kjölfar fjölsótts samstöðufundar gegn sjókvíaeldi sem fram fór á Austurvelli 7. október síðastliðinn. Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært Það er vissulega skiljanlegt að fólk grípi til varna fyrir atvinnugrein sem hefur stuðlað að uppbyggingu á heimaslóðum, þar sem hjartað slær. Þar sem hún hefur haft jákvæð áhrif á byggðarlög sem átt hafa erfitt uppdráttar og verið lyftistöng fyrir samfélagið. Ég get alveg sett mig í þau spor. Það virðist hins vegar vera ákveðin plata í spilun um ágæti greinarinnar og hvernig öfgahreyfingar eyði, af frámuna fávisku, orku í að vara við þeirri skaðsemi sem fylgir sjókvíaeldi. Gögnin tala hins vegar sínu máli: svört skýrsla um stórgallað regluverk kom út í vetur og svo stóra umhverfisslysið, strok 3.500 laxa úr sjókví Arctic Fish í Patreksfirði í ágúst, sem bætist ofan á myndefni af lúsétnum eldisfiskum. Svarið er einfalt: Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært og getur aldrei orðið það. Einn pinni á gírstönginni þeirra Forsagan er mikilvæg því samfélögin á Vestfjörðum og Austfjörðum voru skilin eftir vængbrotin þegar kvótinn var framseldur. Og nú er sagan að endurtaka sig og ,,bjargvætturinn” í þessu meinta ævintýri eru lukkuriddarar norska sjókvíaeldisins sem eru því miður ekki drifnir áfram af samfélagslegri ábyrgð og ást sinni á litlu samfélögunum sem þeir vilja glæða lífi og koma til hjálpar. Nei því fer fjarri - og ég leyfi mér að fullyrða að eini pinninn á gírstöng þeirra er fjárhagslegur ávinningur. Það kristallast til að mynda í algjörri þögn Fiskeldis Austfjarða vegna hins umdeilda leyfis í Seyðisfirði. Ekkert hefur heyrst frá forsvarsmönnum Ice Fish Farm, þeim Guðmundi Gíslasyni og Jens Garðari Helgasyni. Þeir virðast því ætla að halda áformunum til streitu þvert á vilja stórs meirihluta íbúa. Það versta af öllu er þó fórnarkostnaðurinn sem er gríðarlegur og óafturkræfur fyrir náttúruna, líffræðilegan fjölbreytileika og vistkerfið í heild. Plottið er á einfaldan hátt svona: Vera með réttan einstakling í ráðuneytinu og bjóða auðtrúa sveitarstjórnarfulltrúum upp í dans. Skrifa síðan reglurnar og þar sem hafsvæðin voru ekki einu sinni skipulögð reyndist létt að sölsa undir sig verðmætum leyfum endurgjaldslaust og hafsvæðin í raun tekin eins og um einskis manns land væri að ræða. Byggðirnar myndu jú leggjast flatar fyrir gylliboðum um fjárfestingar og störf á svæðinu. Pólitíkin allsráðandi Það var ekki fyrr en 2018 að lög um skipulag haf- og strandsvæða voru staðfest en að sjálfsögðu var passað upp á að þau væru ekki afturvirk og myndu því ekki hagga því að fiskeldisfyrirtækin næðu leyfunum. Við gerð skipulagsins var pólitík líka allsráðandi gegnum svæðisráð og lög og reglur sveigðar og bognar til að tryggja nýju fjárfestunum leið inn í skipulagið. Ef rekin hefði verið alvöru byggðastefna hér á landi hefði verið fyrir löngu búið að skattleggja sameiginlega auðlind okkar sem hefur nú í árafjöld malað gull fyrir fámenna elítu. Stóran hluta af því fjármagni hefði átt að nota til að styðja við dreifðari byggðir landsins sem lögðust nánast af við að missa lífsviðurværið þegar stærð þeirra var ekki hagkvæm fyrir útgerðina. Ef þetta hefði verið gert tel ég að þær byggðir sem eru nú orðnar „sjókvíaeldisbyggðir“ hefðu haft bolmagn til að standa í lappirnar gegn þessum skaðlega iðnaði, séð stóru myndina og haft sjálfstraust til að sjá lengra fram í tímann. Skíta-bisness-bix Tíminn vinnur ekki með iðnaði sem stefnir náttúru, villtum tegundum og vistkerfi okkar í uppnám. Vísindamenn, rannsóknablaðamenn og náttúruverndarsinnar í þúsundatali með hagsmuni náttúrunnar og lífríkisins að leiðarljósi hafa eytt ómældum tíma og fjármunum til að draga upp staðreyndirnar, ná myndefni og upplýsa almenning um skaðleg áhrif iðnaðarins. Dýravelferð er algerlega hunsuð og einnig ber að líta á að þetta er rándýr lúxusvara og öll rök um að fæða hungraðan heim eins og hver annar brandari. Fólk sem setur sig í framlínu í svona baráttu er ekki að reyna að ná fólki á vagninn með upphrópunum eða bera út áróður til þess að skemma fyrir uppbyggingu á landsbyggðinni - bara hreint ekki - þessi fórnarkostnaður náttúrunnar og þetta skíta-bisness-bix er einfaldlega ekki í lagi og verður aldrei í lagi og þess vegna verður að fara aðrar leiðir. Við viljum að byggðirnar blómstri Ég er viss um að ég tali fyrir meirihluta landsmanna þegar ég segi að við viljum öll að byggðir landsins blómstri, að fasteignamat sé sanngjarnt, að skólarnir iði af lífi, að unga fólkið geti stundað þar nám og ömmur og afar fái notið barna og barnabarna í fallegustu fjörðum landsins. Stefnum að því saman - en fórnum ekki vistkerfinu fyrir skammgóðan vermi. Segjum NEI við sjókvíaeldi. Höfundur er formaður VÁ! félags um vernd fjarðar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sjókvíaeldi Fiskeldi Benedikta Guðrún Svavarsdóttir Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir Skoðun Skoðun Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Skoðun Þétting á 27. brautinni Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? III: Tækifæri fyrir löggjafann Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þingmaður til sölu – bátur fylgir með Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umburðarlyndi og kærleikur Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson skrifar Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Sjá meira
Það er skiljanlegt en um leið sorglegt að lesa varnarviðbrögð í kjölfar fjölsótts samstöðufundar gegn sjókvíaeldi sem fram fór á Austurvelli 7. október síðastliðinn. Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært Það er vissulega skiljanlegt að fólk grípi til varna fyrir atvinnugrein sem hefur stuðlað að uppbyggingu á heimaslóðum, þar sem hjartað slær. Þar sem hún hefur haft jákvæð áhrif á byggðarlög sem átt hafa erfitt uppdráttar og verið lyftistöng fyrir samfélagið. Ég get alveg sett mig í þau spor. Það virðist hins vegar vera ákveðin plata í spilun um ágæti greinarinnar og hvernig öfgahreyfingar eyði, af frámuna fávisku, orku í að vara við þeirri skaðsemi sem fylgir sjókvíaeldi. Gögnin tala hins vegar sínu máli: svört skýrsla um stórgallað regluverk kom út í vetur og svo stóra umhverfisslysið, strok 3.500 laxa úr sjókví Arctic Fish í Patreksfirði í ágúst, sem bætist ofan á myndefni af lúsétnum eldisfiskum. Svarið er einfalt: Opið sjókvíaeldi er ekki sjálfbært og getur aldrei orðið það. Einn pinni á gírstönginni þeirra Forsagan er mikilvæg því samfélögin á Vestfjörðum og Austfjörðum voru skilin eftir vængbrotin þegar kvótinn var framseldur. Og nú er sagan að endurtaka sig og ,,bjargvætturinn” í þessu meinta ævintýri eru lukkuriddarar norska sjókvíaeldisins sem eru því miður ekki drifnir áfram af samfélagslegri ábyrgð og ást sinni á litlu samfélögunum sem þeir vilja glæða lífi og koma til hjálpar. Nei því fer fjarri - og ég leyfi mér að fullyrða að eini pinninn á gírstöng þeirra er fjárhagslegur ávinningur. Það kristallast til að mynda í algjörri þögn Fiskeldis Austfjarða vegna hins umdeilda leyfis í Seyðisfirði. Ekkert hefur heyrst frá forsvarsmönnum Ice Fish Farm, þeim Guðmundi Gíslasyni og Jens Garðari Helgasyni. Þeir virðast því ætla að halda áformunum til streitu þvert á vilja stórs meirihluta íbúa. Það versta af öllu er þó fórnarkostnaðurinn sem er gríðarlegur og óafturkræfur fyrir náttúruna, líffræðilegan fjölbreytileika og vistkerfið í heild. Plottið er á einfaldan hátt svona: Vera með réttan einstakling í ráðuneytinu og bjóða auðtrúa sveitarstjórnarfulltrúum upp í dans. Skrifa síðan reglurnar og þar sem hafsvæðin voru ekki einu sinni skipulögð reyndist létt að sölsa undir sig verðmætum leyfum endurgjaldslaust og hafsvæðin í raun tekin eins og um einskis manns land væri að ræða. Byggðirnar myndu jú leggjast flatar fyrir gylliboðum um fjárfestingar og störf á svæðinu. Pólitíkin allsráðandi Það var ekki fyrr en 2018 að lög um skipulag haf- og strandsvæða voru staðfest en að sjálfsögðu var passað upp á að þau væru ekki afturvirk og myndu því ekki hagga því að fiskeldisfyrirtækin næðu leyfunum. Við gerð skipulagsins var pólitík líka allsráðandi gegnum svæðisráð og lög og reglur sveigðar og bognar til að tryggja nýju fjárfestunum leið inn í skipulagið. Ef rekin hefði verið alvöru byggðastefna hér á landi hefði verið fyrir löngu búið að skattleggja sameiginlega auðlind okkar sem hefur nú í árafjöld malað gull fyrir fámenna elítu. Stóran hluta af því fjármagni hefði átt að nota til að styðja við dreifðari byggðir landsins sem lögðust nánast af við að missa lífsviðurværið þegar stærð þeirra var ekki hagkvæm fyrir útgerðina. Ef þetta hefði verið gert tel ég að þær byggðir sem eru nú orðnar „sjókvíaeldisbyggðir“ hefðu haft bolmagn til að standa í lappirnar gegn þessum skaðlega iðnaði, séð stóru myndina og haft sjálfstraust til að sjá lengra fram í tímann. Skíta-bisness-bix Tíminn vinnur ekki með iðnaði sem stefnir náttúru, villtum tegundum og vistkerfi okkar í uppnám. Vísindamenn, rannsóknablaðamenn og náttúruverndarsinnar í þúsundatali með hagsmuni náttúrunnar og lífríkisins að leiðarljósi hafa eytt ómældum tíma og fjármunum til að draga upp staðreyndirnar, ná myndefni og upplýsa almenning um skaðleg áhrif iðnaðarins. Dýravelferð er algerlega hunsuð og einnig ber að líta á að þetta er rándýr lúxusvara og öll rök um að fæða hungraðan heim eins og hver annar brandari. Fólk sem setur sig í framlínu í svona baráttu er ekki að reyna að ná fólki á vagninn með upphrópunum eða bera út áróður til þess að skemma fyrir uppbyggingu á landsbyggðinni - bara hreint ekki - þessi fórnarkostnaður náttúrunnar og þetta skíta-bisness-bix er einfaldlega ekki í lagi og verður aldrei í lagi og þess vegna verður að fara aðrar leiðir. Við viljum að byggðirnar blómstri Ég er viss um að ég tali fyrir meirihluta landsmanna þegar ég segi að við viljum öll að byggðir landsins blómstri, að fasteignamat sé sanngjarnt, að skólarnir iði af lífi, að unga fólkið geti stundað þar nám og ömmur og afar fái notið barna og barnabarna í fallegustu fjörðum landsins. Stefnum að því saman - en fórnum ekki vistkerfinu fyrir skammgóðan vermi. Segjum NEI við sjókvíaeldi. Höfundur er formaður VÁ! félags um vernd fjarðar.
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun