Seigla, trú og geðheilbrigði Sigurvin Lárus Jónsson skrifar 13. október 2024 15:01 Angela Lee Duckworth hefur vakið alþjóðlega athygli fyrir að ræða um seiglu og hversu mikilvægt það er að þjálfa seiglu í lífinu, sérstaklega hjá ungu fólki. Í vinsælum TED fyrirlestri segir Duckworth frá því að hún hafi sem ung kona sagt upp starfi í atvinnulífinu til að kenna börnum í 8. bekk stærðfræði. Í kennslu hafi hún uppgötvað að það sem aðgreinir nemendur eftir árangri væri ekki greind, enda geta flestir náð tökum á 8. bekkjar stærðfræði, heldur seigla (e. Grit). Duckworth dró þá ályktun að einn vandi skólakerfisins væri sú megináhersla sem lögð er á námsefnið sjálft, í stað þess að þjálfa markvisst listina að læra út frá sálfræðilegum þáttum – að þjálfa seiglu. Duckworth ákvað í kjölfarið að nema sálfræði og rannsakaði í sínu námi seiglu, m.a. hjá nemendum í herskólum og meðal barna sem taka þátt í upplestrar- og stafsetningarkeppnum í Bandaríkjunum. Hún er í dag prófessor í sálfræði við Háskólann í Pennsylvaníu og hefur skrifaði bækur um seiglu, bæði fyrir almenning og atvinnulífið. En hvað er seigla? Við þekkjum orðtök á íslensku sem lýsa dugnaði og þrautseigju er þróast hafa á því harðbýla bergi sem við erum brotin af. Orðtök eins og að „bíta á jaxlinn“, „herða upp hugann“ og „setja höfuðið undir sig“ í mótbyr. Þegar Duckworth lýsir seiglu, á hún ekki við slíka þrautseigju, þó hún sé gagnleg, heldur frekar þá innri hvatningu sem drífur fólk áfram til að skapa sér líf sem er farsælt. Hún segir: Seigla er að hafa ástríðu og þrautseigju til að ná langtímamarkmiðum. Seigla er að hafa úthald, að gefast ekki upp á framtíðarmarkmiðum og vinna að þeim daga, vikur, mánuði og ár, að leggja sig alla og allan fram til að láta drauma sína rætast. Seigla er að lifa lífinu eins og langhlaup, ekki eins og spretthlaup, og seigla er það sem skilur á milli þeirra sem ná árangri og þeirra sem gefast upp. Í liðinni viku var alþjóðlegi geðheilbrigðisdagurinn en hann er haldinn 10. október ár hvert og er ætlað að minna á mikilvægi þess að rækta geðræna heilsu. Kirkjan kemur að geðheilbrigðismálum beint með tvennskonar hætti, annarsvegar fáum við í fangið það verkefni að takast á við afleiðingar þess þegar geðheilbrigðiskerfið okkar hefur brugðist einstaklingum sem glíma við geðsjúkdóma, og hinsvegar felst í kirkjulegu starfi dýrmætur vettvangur til geðræktar. Staða mála er sú að það „loga öll ljós rauð í mælaborðinu“ í geðheilbrigðismálum á Íslandi, eins og Svava Arnardóttir formaður Geðhjálpar orðar það, og alvarlegast af öllu þykir mér „að færra ungt fólk metur líðan sína góða samanborið við sama hóp fyrir um 10 árum síðan“. Það er ekki vísir að bjartri framtíð. Seigla og trú eru ekki samheiti en þau tengjast órofaböndum. Við tölum um trú í tengslum við það að eiga þá heimsmynd að lífið sé gjöf og að lífið sé fyllt merkingu og tilgangi, og við tölum um trú í þeirri merkingu að hafa trú á sjálfum sér og því að maður geti byggt upp farsælt líf. Báðar merkingar tengjast seiglu og starf kirkjunnar, sunnudagaskólinn, fermingarfræðslan, athafnir og helgihald, hafa það að markmiði að boða trú og þjálfa seiglu. Aðferðafræði Angelu Lee Duckworth byggir á því að rækta seiglu með því að mæta á staðinn, að muna að iðkun er árangursríkara en hæfileikar, og að finna tilgang og von í draumum okkar. Til að svo megi verða þarf innra líf okkar að vera í lagi, við þurfum að finnast við elskuð og verðug, sem og ytri aðstæður, við þurfum að eiga samfélag sem styður við drauma okkar og hvetur okkur áfram. Áherslan á seiglu hefur vakið mikla athygli vestanhafs, meðal annars í atvinnulífinu eins og útgáfa viðskiptafræðideild Harvard háskóla ber vitni um, en hefur ekki verið óumdeild vegna þess að velferð snýst ekki einungis um einstaklingsárangur, heldur einnig aðstæður og möguleika. Þannig hefur seigla ekki einungis með persónulega þætti að gera, heldur það samfélag og þau innviði sem unga fólkið okkar býr við. Það hafa greinarhöfundar í nýju ritgerðarsafni bent á, sem gagnrýna of mikla áherslu á einstaklinginn og þætti á borð við seiglu og vilja líta á þætti á borð við efnahagslegar aðstæður og fordóma sem draga úr getu ungs fólks til að ná árangri. Þannig er það áfellisdómur yfir samfélagi okkar í hvert sinn sem ung manneskja gefst upp á skólakerfinu, en við höfum hæsta brottfall úr framhaldsskólum í Evrópu og ástæðan eru ójöfn tækifæri ungmenna sem búa við fátækt eða standa höllum fæti félagslega. Þó Ísland sé ríkt land, er fátækt staðreynd í íslensku samfélagi og yfir 9.000 börn á Íslandi búa við efnahagslegar aðstæður sem ógna velferð þeirra og framtíð. Það hefur Hjálparstarf kirkjunnar ítrekað vakið athygli á og styður barnafjölskyldur allt árið um kring til íþróttaiðkunar, listnáms og tómstundastarfs barna og unglinga. Seigla er að fylgja draumum sínum óhrædd við að gera mistök, enda er lífið langhlaup. Grunnurinn að seiglu er trú: trú á að lífið sé þess virði að lifa því, trú á að draumar geti ræst og trú á að við séum elskuð og tilheyrum samfélagi sem styður okkur til farsældar. Höfundur er prestur við Vídalínskirkju í Garðabæ Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Sigurvin Lárus Jónsson Mest lesið Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Trumpistar eru víða Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Árið 2023 kemur aldrei aftur Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín Skoðun Skoðun Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks skrifar Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Veiðigjöld, gaslýsingar og valdníðsla Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar Skoðun Árið 2023 kemur aldrei aftur Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Trumpistar eru víða Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fasteignagjöld eru lág í Reykjavík Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gerræðisleg áform í anda Ráðstjórnarríkjanna Guðmundur Fertram Sigurjónsson skrifar Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar Skoðun Nýbakaðir foreldrar og óbökuð loforð Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þegar bráðamóttakan drepur þig hraðar Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Skoðun Samkeppnin tryggir hag neytenda Hanna Katrín Friðriksson skrifar Skoðun Stóðhryssur ekki moldvörpur Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Við getum gert betur Einar Bárðarson skrifar Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson skrifar Skoðun Ábyrg stefna í útlendingamálum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Týndu hermennirnir okkar Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Gerist þetta aftur á morgun? Ísak Hilmarsson skrifar Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Staða þorpshálfvita er laus til umsóknar Jón Daníelsson skrifar Sjá meira
Angela Lee Duckworth hefur vakið alþjóðlega athygli fyrir að ræða um seiglu og hversu mikilvægt það er að þjálfa seiglu í lífinu, sérstaklega hjá ungu fólki. Í vinsælum TED fyrirlestri segir Duckworth frá því að hún hafi sem ung kona sagt upp starfi í atvinnulífinu til að kenna börnum í 8. bekk stærðfræði. Í kennslu hafi hún uppgötvað að það sem aðgreinir nemendur eftir árangri væri ekki greind, enda geta flestir náð tökum á 8. bekkjar stærðfræði, heldur seigla (e. Grit). Duckworth dró þá ályktun að einn vandi skólakerfisins væri sú megináhersla sem lögð er á námsefnið sjálft, í stað þess að þjálfa markvisst listina að læra út frá sálfræðilegum þáttum – að þjálfa seiglu. Duckworth ákvað í kjölfarið að nema sálfræði og rannsakaði í sínu námi seiglu, m.a. hjá nemendum í herskólum og meðal barna sem taka þátt í upplestrar- og stafsetningarkeppnum í Bandaríkjunum. Hún er í dag prófessor í sálfræði við Háskólann í Pennsylvaníu og hefur skrifaði bækur um seiglu, bæði fyrir almenning og atvinnulífið. En hvað er seigla? Við þekkjum orðtök á íslensku sem lýsa dugnaði og þrautseigju er þróast hafa á því harðbýla bergi sem við erum brotin af. Orðtök eins og að „bíta á jaxlinn“, „herða upp hugann“ og „setja höfuðið undir sig“ í mótbyr. Þegar Duckworth lýsir seiglu, á hún ekki við slíka þrautseigju, þó hún sé gagnleg, heldur frekar þá innri hvatningu sem drífur fólk áfram til að skapa sér líf sem er farsælt. Hún segir: Seigla er að hafa ástríðu og þrautseigju til að ná langtímamarkmiðum. Seigla er að hafa úthald, að gefast ekki upp á framtíðarmarkmiðum og vinna að þeim daga, vikur, mánuði og ár, að leggja sig alla og allan fram til að láta drauma sína rætast. Seigla er að lifa lífinu eins og langhlaup, ekki eins og spretthlaup, og seigla er það sem skilur á milli þeirra sem ná árangri og þeirra sem gefast upp. Í liðinni viku var alþjóðlegi geðheilbrigðisdagurinn en hann er haldinn 10. október ár hvert og er ætlað að minna á mikilvægi þess að rækta geðræna heilsu. Kirkjan kemur að geðheilbrigðismálum beint með tvennskonar hætti, annarsvegar fáum við í fangið það verkefni að takast á við afleiðingar þess þegar geðheilbrigðiskerfið okkar hefur brugðist einstaklingum sem glíma við geðsjúkdóma, og hinsvegar felst í kirkjulegu starfi dýrmætur vettvangur til geðræktar. Staða mála er sú að það „loga öll ljós rauð í mælaborðinu“ í geðheilbrigðismálum á Íslandi, eins og Svava Arnardóttir formaður Geðhjálpar orðar það, og alvarlegast af öllu þykir mér „að færra ungt fólk metur líðan sína góða samanborið við sama hóp fyrir um 10 árum síðan“. Það er ekki vísir að bjartri framtíð. Seigla og trú eru ekki samheiti en þau tengjast órofaböndum. Við tölum um trú í tengslum við það að eiga þá heimsmynd að lífið sé gjöf og að lífið sé fyllt merkingu og tilgangi, og við tölum um trú í þeirri merkingu að hafa trú á sjálfum sér og því að maður geti byggt upp farsælt líf. Báðar merkingar tengjast seiglu og starf kirkjunnar, sunnudagaskólinn, fermingarfræðslan, athafnir og helgihald, hafa það að markmiði að boða trú og þjálfa seiglu. Aðferðafræði Angelu Lee Duckworth byggir á því að rækta seiglu með því að mæta á staðinn, að muna að iðkun er árangursríkara en hæfileikar, og að finna tilgang og von í draumum okkar. Til að svo megi verða þarf innra líf okkar að vera í lagi, við þurfum að finnast við elskuð og verðug, sem og ytri aðstæður, við þurfum að eiga samfélag sem styður við drauma okkar og hvetur okkur áfram. Áherslan á seiglu hefur vakið mikla athygli vestanhafs, meðal annars í atvinnulífinu eins og útgáfa viðskiptafræðideild Harvard háskóla ber vitni um, en hefur ekki verið óumdeild vegna þess að velferð snýst ekki einungis um einstaklingsárangur, heldur einnig aðstæður og möguleika. Þannig hefur seigla ekki einungis með persónulega þætti að gera, heldur það samfélag og þau innviði sem unga fólkið okkar býr við. Það hafa greinarhöfundar í nýju ritgerðarsafni bent á, sem gagnrýna of mikla áherslu á einstaklinginn og þætti á borð við seiglu og vilja líta á þætti á borð við efnahagslegar aðstæður og fordóma sem draga úr getu ungs fólks til að ná árangri. Þannig er það áfellisdómur yfir samfélagi okkar í hvert sinn sem ung manneskja gefst upp á skólakerfinu, en við höfum hæsta brottfall úr framhaldsskólum í Evrópu og ástæðan eru ójöfn tækifæri ungmenna sem búa við fátækt eða standa höllum fæti félagslega. Þó Ísland sé ríkt land, er fátækt staðreynd í íslensku samfélagi og yfir 9.000 börn á Íslandi búa við efnahagslegar aðstæður sem ógna velferð þeirra og framtíð. Það hefur Hjálparstarf kirkjunnar ítrekað vakið athygli á og styður barnafjölskyldur allt árið um kring til íþróttaiðkunar, listnáms og tómstundastarfs barna og unglinga. Seigla er að fylgja draumum sínum óhrædd við að gera mistök, enda er lífið langhlaup. Grunnurinn að seiglu er trú: trú á að lífið sé þess virði að lifa því, trú á að draumar geti ræst og trú á að við séum elskuð og tilheyrum samfélagi sem styður okkur til farsældar. Höfundur er prestur við Vídalínskirkju í Garðabæ
Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín Skoðun
Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar
Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar
Skoðun Tími til að notast við réttar tölur Sigurjón Þórðarson,Eydís Ásbjörnsdóttir,Eiríkur Björn Björgvinsson skrifar
Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir skrifar
Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín Skoðun