Líf í skugga flugvallar – upplifun íbúa Haukur Magnússon, Margrét Manda Jónsdóttir og Martin Swift skrifa 18. nóvember 2024 14:45 Í hjarta Reykjavíkur, þar sem ævintýri borgarlífsins og náttúrunnar mætast, búa íbúar við lífsgæðaskerðingu vegna stóraukinnar starfsemi Reykjavíkurflugvallar. Þetta á sérstaklega við um íbúa í hverfum sem liggja í nágrenni flugvallarins, svo sem við Hlíðar, Miðbæ, Vesturbæ og Kópavog en einnig þau hverfi sem liggja undir fluglínum. Hverfi höfuðborgarsvæðisins hafa hvert um sig sína kosti og galla og jákvætt að þau hafi hvert sitt sérkenni svo íbúar geti valið sér bústað eftir því hvort þau meti lífsgæði sem nálægð við miðborgina og helstu stofnanir eða nálægð við stærri útivistarsvæði í jaðri þéttbýlisins. Eins er eðlilegt að borgin taki breytingum og þróist eftir því sem íbúum fjölgar og innviðir þróast. Við eigum þó að gera þá sjálfsögðu kröfu að byggðin þróist á forsendum aukinna lífsgæða. Aukin umsvif í flugi kemur niður á lífsgæðum íbúa í nágrenni flugvallarins og mikilvægt að vega ábata við umferðina í samhengi við skerðingu í lífsgæðum og heilsu íbúa. Hávaðamengun skerðir lífsgæði Flugumferðin skapar samfelldan hávaða sem truflar daglegt líf íbúa. Það er eðlilegt en óheppilegt að umferðin er mest á góðviðrisdögum og um helgar þegar fólk flykkist í útiveru heimavið eða á nálægum útivistarsvæðum. Nærri flugvellinum eru miklar náttúruperlur á við Ægissíðuna, Fossvogsdalinn, Nauthólsvík og Öskjuhlíðina en linnulítil umferð óþarfa flugumferðar skerðir gæði þeirra verulega. Drunur frá flugvélum og þyrlum við flugtak og lendingu — eða bara í útsýnisflugi yfir borginni eins og dæmi eru um — brjóta upp gæðastundir íbúa eins og að vera úti í fjöru, á róló, á fótboltaæfingu, í göngutúr með hundinn eða að ditta að húsinu. Hávaðinn er truflandi og stundum ærandi. Áhrifin eru ekki síst á börn sem eiga sum erfitt með að einbeita sér eða leika í friði á útileiksvæðum og ekki má gleyma að neikvæð áhrif hávaðamengunar hverfa ekki þótt börn taki ekki eftir áreitinu. Sumstaðar er vart hægt að láta börn sofa úti við vegna þess að þau eru reglulega vakin af dynjandi hávaða frá flugumferð, með neikvæðum áhrifum á heilsu og vellíðan bæði barna og fullorðinna. Loftmengun – ósýnilegur skaðvaldur Hávaðamengunin er þó ekki eina vandamálið. Flugumferð veldur loftmengun sem hefur áhrif á heilsu íbúa. Þessi mengun safnast saman yfir hverfin og dregur úr loftgæðum í borgarlandslaginu. Þetta er sérstaklega slæmt fyrir viðkvæma hópa eins og börn, aldraða, og þá sem eiga við heilsufarsvanda að stríða. Íbúar hafa áhyggjur af áhrifum loftmengunar á heilsu sína og umhverfi, en einnig á umhverfisáhrifin almennt þar sem flugið er stórtækur losunarvaldur gróðurhúsalofttegunda. Aðventan undir fluglínum Núna er aðventan handan við hornið þar sem íbúar vilja njóta gæðastunda með fjölskyldum og vinum. Samkvæmt nýjustu mælingum jarðfræðinga má einnig vænta nýs eldgos á Reykjanesskaganum. Í fyrri gosum hafa þyrlufyrirtæki keppst við að selja þyrluferðir að gosunum, þetta hefur verið hálfgerð vertíð og eftirspurnin svo mikil að Reykjavíkurflugvöllur hefur varla ráðið við þessa starfsemisaukningu. Íbúar hafa kvartað sáran og sést það vel á aðsendum kvörtunum til Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur. Jólasveinaskemmtanir og ýmsar uppákomur eins og tendrun ljósa á Oslóartrénu eru mikilvæg augnablik í lífi margra fjölskyldna. Íbúar eiga að geta haldið aðventuna hátíðlega án þess að þurfa að búast við viðvarandi slætti þyrluspaða. Þörf fyrir lausnir Það er ljóst að ástandið kallar á breyttar áherslur. Íbúar sem velja að búa í þessum hverfum gera það með þeim tilgangi að njóta borgarlífsins í sátt við umhverfi sitt. Þeir vilja ganga eða hjóla í stað þess að vera háðir bílum, en flugumferðin undirstrikar skort á samhæfðum lausnum sem stuðla að betri borgarumhverfi og lífsgæðum. Stjórnmálafólk og stjórn(endur) flugvallarins verða að taka tillit til þarfa og áhyggja íbúanna í stað þess að sniðganga þær í þágu annarra hagsmunahópa. Starfsemi flugvallarins verður að þróast í takt við daglegt líf íbúa, með það að markmiði að draga úr neikvæðum áhrifum á lífsgæði og lýðheilsu. Ráðafólk þarf að hlusta á raddir íbúa og íhuga hvernig höfuðborgarsvæðið getur orðið að mannvænna borgarumhverfi. Það krefst umræðu um að aðlaga starfsemi flugvallarins í samtali við íbúa. Reykjavíkurflugvöllur er sannarlega mikilvægur hluti innviða borgarinnar, en það má ekki koma niður á heilsu og lífsgæðum þeirra sem búa í nágrenni hans. Til að skapa betri framtíð fyrir alla þarf að tryggja opið samráð við íbúa sem búa í grennd við flugvöllinn. Höfundar eru meðlimir í samtökunum Hjóðmörk. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Reykjavíkurflugvöllur Kópavogur Reykjavík Umhverfismál Fréttir af flugi Mest lesið Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Látum verkin tala fyrir börnin á Gaza Gunnar Axel Axelsson skrifar Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Tvær sögur Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Stærsta kjarabót öryrkja í áratugi Ingjibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif skrifar Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland skrifar Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir skrifar Skoðun Velferð sem virkar Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Gleðileg ný fiskveiðiáramót …von eða ótti? Arnar Laxdal skrifar Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson skrifar Skoðun Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Áhrif, evran, innviðir, öryggi Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hugleiðing um rauð epli og skynjun veruleikans Gauti Páll Jónsson skrifar Skoðun Tumi þumall og blaðurmaðurinn Kristján Logason skrifar Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Stefnum á að veita 1000 börnum innblástur fyrir framtíðina Dr. Bryony Mathew skrifar Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð skrifar Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson skrifar Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson skrifar Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Í hjarta Reykjavíkur, þar sem ævintýri borgarlífsins og náttúrunnar mætast, búa íbúar við lífsgæðaskerðingu vegna stóraukinnar starfsemi Reykjavíkurflugvallar. Þetta á sérstaklega við um íbúa í hverfum sem liggja í nágrenni flugvallarins, svo sem við Hlíðar, Miðbæ, Vesturbæ og Kópavog en einnig þau hverfi sem liggja undir fluglínum. Hverfi höfuðborgarsvæðisins hafa hvert um sig sína kosti og galla og jákvætt að þau hafi hvert sitt sérkenni svo íbúar geti valið sér bústað eftir því hvort þau meti lífsgæði sem nálægð við miðborgina og helstu stofnanir eða nálægð við stærri útivistarsvæði í jaðri þéttbýlisins. Eins er eðlilegt að borgin taki breytingum og þróist eftir því sem íbúum fjölgar og innviðir þróast. Við eigum þó að gera þá sjálfsögðu kröfu að byggðin þróist á forsendum aukinna lífsgæða. Aukin umsvif í flugi kemur niður á lífsgæðum íbúa í nágrenni flugvallarins og mikilvægt að vega ábata við umferðina í samhengi við skerðingu í lífsgæðum og heilsu íbúa. Hávaðamengun skerðir lífsgæði Flugumferðin skapar samfelldan hávaða sem truflar daglegt líf íbúa. Það er eðlilegt en óheppilegt að umferðin er mest á góðviðrisdögum og um helgar þegar fólk flykkist í útiveru heimavið eða á nálægum útivistarsvæðum. Nærri flugvellinum eru miklar náttúruperlur á við Ægissíðuna, Fossvogsdalinn, Nauthólsvík og Öskjuhlíðina en linnulítil umferð óþarfa flugumferðar skerðir gæði þeirra verulega. Drunur frá flugvélum og þyrlum við flugtak og lendingu — eða bara í útsýnisflugi yfir borginni eins og dæmi eru um — brjóta upp gæðastundir íbúa eins og að vera úti í fjöru, á róló, á fótboltaæfingu, í göngutúr með hundinn eða að ditta að húsinu. Hávaðinn er truflandi og stundum ærandi. Áhrifin eru ekki síst á börn sem eiga sum erfitt með að einbeita sér eða leika í friði á útileiksvæðum og ekki má gleyma að neikvæð áhrif hávaðamengunar hverfa ekki þótt börn taki ekki eftir áreitinu. Sumstaðar er vart hægt að láta börn sofa úti við vegna þess að þau eru reglulega vakin af dynjandi hávaða frá flugumferð, með neikvæðum áhrifum á heilsu og vellíðan bæði barna og fullorðinna. Loftmengun – ósýnilegur skaðvaldur Hávaðamengunin er þó ekki eina vandamálið. Flugumferð veldur loftmengun sem hefur áhrif á heilsu íbúa. Þessi mengun safnast saman yfir hverfin og dregur úr loftgæðum í borgarlandslaginu. Þetta er sérstaklega slæmt fyrir viðkvæma hópa eins og börn, aldraða, og þá sem eiga við heilsufarsvanda að stríða. Íbúar hafa áhyggjur af áhrifum loftmengunar á heilsu sína og umhverfi, en einnig á umhverfisáhrifin almennt þar sem flugið er stórtækur losunarvaldur gróðurhúsalofttegunda. Aðventan undir fluglínum Núna er aðventan handan við hornið þar sem íbúar vilja njóta gæðastunda með fjölskyldum og vinum. Samkvæmt nýjustu mælingum jarðfræðinga má einnig vænta nýs eldgos á Reykjanesskaganum. Í fyrri gosum hafa þyrlufyrirtæki keppst við að selja þyrluferðir að gosunum, þetta hefur verið hálfgerð vertíð og eftirspurnin svo mikil að Reykjavíkurflugvöllur hefur varla ráðið við þessa starfsemisaukningu. Íbúar hafa kvartað sáran og sést það vel á aðsendum kvörtunum til Heilbrigðiseftirlits Reykjavíkur. Jólasveinaskemmtanir og ýmsar uppákomur eins og tendrun ljósa á Oslóartrénu eru mikilvæg augnablik í lífi margra fjölskyldna. Íbúar eiga að geta haldið aðventuna hátíðlega án þess að þurfa að búast við viðvarandi slætti þyrluspaða. Þörf fyrir lausnir Það er ljóst að ástandið kallar á breyttar áherslur. Íbúar sem velja að búa í þessum hverfum gera það með þeim tilgangi að njóta borgarlífsins í sátt við umhverfi sitt. Þeir vilja ganga eða hjóla í stað þess að vera háðir bílum, en flugumferðin undirstrikar skort á samhæfðum lausnum sem stuðla að betri borgarumhverfi og lífsgæðum. Stjórnmálafólk og stjórn(endur) flugvallarins verða að taka tillit til þarfa og áhyggja íbúanna í stað þess að sniðganga þær í þágu annarra hagsmunahópa. Starfsemi flugvallarins verður að þróast í takt við daglegt líf íbúa, með það að markmiði að draga úr neikvæðum áhrifum á lífsgæði og lýðheilsu. Ráðafólk þarf að hlusta á raddir íbúa og íhuga hvernig höfuðborgarsvæðið getur orðið að mannvænna borgarumhverfi. Það krefst umræðu um að aðlaga starfsemi flugvallarins í samtali við íbúa. Reykjavíkurflugvöllur er sannarlega mikilvægur hluti innviða borgarinnar, en það má ekki koma niður á heilsu og lífsgæðum þeirra sem búa í nágrenni hans. Til að skapa betri framtíð fyrir alla þarf að tryggja opið samráð við íbúa sem búa í grennd við flugvöllinn. Höfundar eru meðlimir í samtökunum Hjóðmörk.
Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar