Misskilin mannúð í hælisleitendamálum Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir skrifar 24. nóvember 2024 16:03 Árum saman hafa þingmenn Miðflokksins bent á mikilvægi þess að afnema séríslenskar málsmeðferðarreglur er varða hælisleitendur og meðferð umsókna þeirra um alþjóðlega vernd hér á landi. Þessar séríslensku reglur hafa virkað eins og seglar og orsakað gríðarlegan fjölda umsókna hér á landi. Hlutfallslega margfalt fleiri umsóknir en í nágrannalöndum okkar. Það var augljóst að því fleiri sem seglarnir yrðu í reglunum okkar þá yrði Ísland ekki einungis skjól fyrir þá sem eru í brýnni neyð heldur einnig þá sem eru í leit að betri lífskjörum. Þá myndu opin landamæri auðvelda alþjóðlegum glæpagengjum að koma sér fyrir hér á landi. Fulltrúar ríkisstjórnarinnar töldu að breytingar á kerfinu sem fælu í sér sérreglur myndu ekki hafa teljandi áhrif. Raunin varð hins vegar sú að á örskömmum tíma varð Ísland í 1. sæti allra Evrópulanda samkvæmt flestum mælikvörðum í fjölda hælisleitenda sem hingað komu. Undanfarið hafa fulltrúar ríkisstjórnarinnar spurt hvert vandamálið sé? Sömu aðilar grauta öllu saman; vinnumarkaðs- og hælisleitendakerfinu og svo þeim sem hafa fengið hér vernd, eins og það sé sérstakt markmið að rugla umræðuna. Skoðum aðeins staðreyndir Árið í ár er þriðja stærsta árið hvað varðar fjölda hælisleitenda sem til landsins koma. Hælisleitendur fá ákveðin réttindi á meðan umsókn þeirra um alþjóðlega vernd er tekin fyrir. Þeir fá húsnæði, framfærslugreiðslur, læknisþjónustu, lögfræðiþjónustu og margt fleira. Tíminn sem tekur að fá niðurstöðu um hvort hælisleitanda verði veitt staða flóttamanns (vernd) á Íslandi eða synjað tekur oftast frá nokkrum mánuðum og upp í tvö ár. Á fyrstu tíu mánuðum ársins hafa 1.538 hælisleitendur sótt um vernd. Þar sem afgreiðsla mála tekur frá nokkrum mánuðum upp í tvö ár þá er enn verið að afgreiða mál frá fyrri árum. Þannig hafa 2.620 umsóknir verið afgreiddar á fyrstu tíu mánuðum ársins. Þegar viðkomandi hefur fengið stöðu flóttamanns þá má segja að við taki nýtt kerfi. Í því kerfi hefur ríkisstjórnin líka innleitt miklar sérreglur og hvata til að sækja um vernd á Íslandi en það væri efni í aðra grein. Af þeim 2.620 umsóknum sem hafa verið afgreiddar í ár þá hafa 894 frá Úkraínu fengið vernd á grundvelli fjöldaflótta, 1.365 hælisleitendur til viðbótar hafa fengið efnislega meðferð og fengu 234 þeirra samþykkta vernd eða samtals 1.128 hælisleitendur sem hafa fengið vernd það sem af er ári og eru þá jafnframt komnir með stöðu flóttamanna á Íslandi með öllum þeim réttindum sem því fylgir. Þetta segir okkur engu að síður að 1.492 hælisleitendur hafa fengið synjun á árinu eða ekki átt rétt á efnislegri meðferð. Það eru því 1.492 aðilar sem fulltrúar ríkisstjórnarinnar virðast hafa gleymt m.v. að þeir kannast ekki við vandamálið. Hælisleitendur sem eru hér í marga mánuði og allt upp í tvö ár, m.a. í ósamþykktu húsnæði sem ríkisstjórnin fékk sérleyfi til að fólk gæti búið í. Þessir einstaklingar fá einnig vikulegar greiðslur, heilbrigðisþjónustu, lögfræðiþjónustu, menntun o.s.frv.? Er það mannúð að búa til kerfi sem hvetur fólk til að koma til landsins, lifa á kerfinu, mega ekki vinna og svo mörgum mánuðum eða árum síðar vera sent til baka? Mikill þrýstingur á innviði Flestir sem hafa fengið vernd á þessu ári, á eftir fólki frá Úkraínu og Venesúela, eru frá Íran, Afganistan og Nígeríu. Aðlögun og þjónusta fyrir þá sem koma frá ólíkum menningarheimum er umfangsmikil og það má með sanni segja að fullyrðingar ríkisstjórnarinnar á sínum tíma, að breytingar á reglunum myndu hvorki hafa í för með sér stóraukinn kostnað fyrir samfélagið, né að þær myndu skapa verulegan þrýsting á innviði svo sem heilbrigðis-, velferðar- og menntakerfi, voru í besta falli barnalegar. Bein útgjöld vegna útlendingamála hafa samtals numið um 60 milljörðum króna síðastliðin 4 ár. Stærsti liðurinn er vegna málefna hælisleitenda. Hér er aðeins um ræða beinan kostnað, en enn hefur ekki verið upplýst um óbein útgjöld, svo sem í heilbrigðis- og menntakerfi. Samkvæmt Fjármálaáætlun 2025-2029, eru þau talin „umtalsverð“. Það er ekki von til þess að ríkisstjórn sem kom okkur í þessa stöðu og skilur enn ekki vandamálið muni taka á því eftir kosningar. Miðflokkurinn leggur til að Ísland fylgi fordæmi danskra jafnaðarmanna. Danir áttuðu sig á að Danmörk væri orðin söluvara glæpagengja og að opin landamæri og velferðarkerfi fara ekki vel saman. Stjórnvöld á Íslandi þurfa að átta sig á þessu líka. Nýtum fjármagnið sem fer í málaflokkinn til að hjálpa viðráðanlegum fjölda sem best, tökum út úr kerfinu sérreglur, aðstoðum á nærsvæðum átaka, tökum vel á móti þeim sem við bjóðum hingað og styðjum þá til að blómstra og aðlagast samfélaginu. Til þess þarf skýra stefnu og ná stjórn á málaflokknum. Miðflokkurinn er klár. Áfram Ísland! Höfundur skipar 2. sætið á lista Miðflokksins í Suðvestur kjördæmi Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Miðflokkurinn Hælisleitendur Nanna Margrét Gunnlaugsdóttir Mest lesið 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson Skoðun Skoðun Skoðun Hversu oft á að fresta framtíðinni? Erna Magnúsdóttir,Stefán Þórarinn Sigurðsson skrifar Skoðun Getur Ísland staðið fremst í heilsutækni? Arna Harðardóttir skrifar Skoðun Slæm innivist skerðir afköst og hækkar kostnað Ingibjörg Magnúsdóttir skrifar Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar Skoðun Fjármál framhaldsskóla Róbert Ferdinandsson skrifar Skoðun Mikilvægi lágþröskulda þjónustu fyrir geðheilbrigði ungs fólks Eva Rós Ólafsdóttir skrifar Skoðun Varhugaverð sjónarmið eða raunsæ leið? Eggert Sigurbergsson skrifar Skoðun Dýrin skilin eftir í náttúruvá Linda Karen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skapandi leiðir í skóla- og frístundastarfi Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar Skoðun Reykjavík er meðal dreifðustu höfuðborga Evrópu Guðni Freyr Öfjörð skrifar Skoðun Verum öll tengd Sólrún Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Hafnarfjörður er bær sem styður við lífsgæði eldra fólks Valdimar Víðisson skrifar Skoðun Samræðulist í heimi gervigreindar Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Samræmt gæðanám eða einsleit kerfi? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Ónýtir vegir – eina ferðina enn Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar Skoðun Mest lesnu orð á Íslandi Friðrik Björnsson skrifar Skoðun Tími til kominn að styðja öll framúrskarandi ungmenni Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað með dansinn? Lilja Björk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Mótórhjólasamtök á Íslandi – hvers vegna öll þessi læti? Helgi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun „Mér sýnist Inga Sæland fá talsvert út úr þessu“ Sigurjón Arnórsson skrifar Skoðun Árangur hefst hér. Með þér. Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar Skoðun Þjónusturof hefst í dag Hanna Birna Valdimarsdóttir skrifar Skoðun Verjum frelsið og mannréttindin Sigurjón Njarðarson skrifar Sjá meira
Árum saman hafa þingmenn Miðflokksins bent á mikilvægi þess að afnema séríslenskar málsmeðferðarreglur er varða hælisleitendur og meðferð umsókna þeirra um alþjóðlega vernd hér á landi. Þessar séríslensku reglur hafa virkað eins og seglar og orsakað gríðarlegan fjölda umsókna hér á landi. Hlutfallslega margfalt fleiri umsóknir en í nágrannalöndum okkar. Það var augljóst að því fleiri sem seglarnir yrðu í reglunum okkar þá yrði Ísland ekki einungis skjól fyrir þá sem eru í brýnni neyð heldur einnig þá sem eru í leit að betri lífskjörum. Þá myndu opin landamæri auðvelda alþjóðlegum glæpagengjum að koma sér fyrir hér á landi. Fulltrúar ríkisstjórnarinnar töldu að breytingar á kerfinu sem fælu í sér sérreglur myndu ekki hafa teljandi áhrif. Raunin varð hins vegar sú að á örskömmum tíma varð Ísland í 1. sæti allra Evrópulanda samkvæmt flestum mælikvörðum í fjölda hælisleitenda sem hingað komu. Undanfarið hafa fulltrúar ríkisstjórnarinnar spurt hvert vandamálið sé? Sömu aðilar grauta öllu saman; vinnumarkaðs- og hælisleitendakerfinu og svo þeim sem hafa fengið hér vernd, eins og það sé sérstakt markmið að rugla umræðuna. Skoðum aðeins staðreyndir Árið í ár er þriðja stærsta árið hvað varðar fjölda hælisleitenda sem til landsins koma. Hælisleitendur fá ákveðin réttindi á meðan umsókn þeirra um alþjóðlega vernd er tekin fyrir. Þeir fá húsnæði, framfærslugreiðslur, læknisþjónustu, lögfræðiþjónustu og margt fleira. Tíminn sem tekur að fá niðurstöðu um hvort hælisleitanda verði veitt staða flóttamanns (vernd) á Íslandi eða synjað tekur oftast frá nokkrum mánuðum og upp í tvö ár. Á fyrstu tíu mánuðum ársins hafa 1.538 hælisleitendur sótt um vernd. Þar sem afgreiðsla mála tekur frá nokkrum mánuðum upp í tvö ár þá er enn verið að afgreiða mál frá fyrri árum. Þannig hafa 2.620 umsóknir verið afgreiddar á fyrstu tíu mánuðum ársins. Þegar viðkomandi hefur fengið stöðu flóttamanns þá má segja að við taki nýtt kerfi. Í því kerfi hefur ríkisstjórnin líka innleitt miklar sérreglur og hvata til að sækja um vernd á Íslandi en það væri efni í aðra grein. Af þeim 2.620 umsóknum sem hafa verið afgreiddar í ár þá hafa 894 frá Úkraínu fengið vernd á grundvelli fjöldaflótta, 1.365 hælisleitendur til viðbótar hafa fengið efnislega meðferð og fengu 234 þeirra samþykkta vernd eða samtals 1.128 hælisleitendur sem hafa fengið vernd það sem af er ári og eru þá jafnframt komnir með stöðu flóttamanna á Íslandi með öllum þeim réttindum sem því fylgir. Þetta segir okkur engu að síður að 1.492 hælisleitendur hafa fengið synjun á árinu eða ekki átt rétt á efnislegri meðferð. Það eru því 1.492 aðilar sem fulltrúar ríkisstjórnarinnar virðast hafa gleymt m.v. að þeir kannast ekki við vandamálið. Hælisleitendur sem eru hér í marga mánuði og allt upp í tvö ár, m.a. í ósamþykktu húsnæði sem ríkisstjórnin fékk sérleyfi til að fólk gæti búið í. Þessir einstaklingar fá einnig vikulegar greiðslur, heilbrigðisþjónustu, lögfræðiþjónustu, menntun o.s.frv.? Er það mannúð að búa til kerfi sem hvetur fólk til að koma til landsins, lifa á kerfinu, mega ekki vinna og svo mörgum mánuðum eða árum síðar vera sent til baka? Mikill þrýstingur á innviði Flestir sem hafa fengið vernd á þessu ári, á eftir fólki frá Úkraínu og Venesúela, eru frá Íran, Afganistan og Nígeríu. Aðlögun og þjónusta fyrir þá sem koma frá ólíkum menningarheimum er umfangsmikil og það má með sanni segja að fullyrðingar ríkisstjórnarinnar á sínum tíma, að breytingar á reglunum myndu hvorki hafa í för með sér stóraukinn kostnað fyrir samfélagið, né að þær myndu skapa verulegan þrýsting á innviði svo sem heilbrigðis-, velferðar- og menntakerfi, voru í besta falli barnalegar. Bein útgjöld vegna útlendingamála hafa samtals numið um 60 milljörðum króna síðastliðin 4 ár. Stærsti liðurinn er vegna málefna hælisleitenda. Hér er aðeins um ræða beinan kostnað, en enn hefur ekki verið upplýst um óbein útgjöld, svo sem í heilbrigðis- og menntakerfi. Samkvæmt Fjármálaáætlun 2025-2029, eru þau talin „umtalsverð“. Það er ekki von til þess að ríkisstjórn sem kom okkur í þessa stöðu og skilur enn ekki vandamálið muni taka á því eftir kosningar. Miðflokkurinn leggur til að Ísland fylgi fordæmi danskra jafnaðarmanna. Danir áttuðu sig á að Danmörk væri orðin söluvara glæpagengja og að opin landamæri og velferðarkerfi fara ekki vel saman. Stjórnvöld á Íslandi þurfa að átta sig á þessu líka. Nýtum fjármagnið sem fer í málaflokkinn til að hjálpa viðráðanlegum fjölda sem best, tökum út úr kerfinu sérreglur, aðstoðum á nærsvæðum átaka, tökum vel á móti þeim sem við bjóðum hingað og styðjum þá til að blómstra og aðlagast samfélaginu. Til þess þarf skýra stefnu og ná stjórn á málaflokknum. Miðflokkurinn er klár. Áfram Ísland! Höfundur skipar 2. sætið á lista Miðflokksins í Suðvestur kjördæmi
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun
Skoðun Sólheimar í Grímsnesi – að gefnu tilefni Páll Sævar Garðarsson,Sigurður Örn Guðbjörnsson skrifar
Skoðun Framtíð Íslands: Frá áli til gervigreindar – Tækifæri fimmtu iðnbyltingarinnar Sigvaldi Einarsson skrifar
Skoðun Eiga foreldrar í háskólanámi raunverulega jafnan aðgang að námi? Hrund Steinsdóttir skrifar
Skoðun Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson skrifar
Skoðun 7 milljarða húsnæðisstuðningur afnuminn… en hvað kemur í staðinn? Vilhjálmur Hilmarsson skrifar
Skoðun Alþjóðlegur dagur þroskaþjálfa – vettvangur á tímamótum Laufey Elísabet Gissurardóttir skrifar
Skoðun Viðhorf sem mótar veruleikann – inngilding á orði og á borði Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Þegar lýðheilsa, lýðræði og loftslagið eru í húfi, ekki efla samstarf við Bandaríkin Davíð Aron Routley skrifar
Eru starfsmenn þingflokks Samfylkingarinnar viljandi að afvegaleiða umræðu um samsköttun? Gunnar Ármannsson Skoðun