Ráðhús úti í bæ? Haukur Arnþórsson skrifar 18. nóvember 2011 06:00 Fyrir nokkru var vefurinn Betri Reykjavík opnaður. Honum er ætlað að vera vettvangur fyrir umræðu um borgarmálefni. Hann er rekinn af félaginu Íbúar í ákveðnu samstarfi við Reykjavíkurborg. Vefurinn gæti mætt brýnni þörf og fyrir fram mætti ætla að hann gæti orðið vinsæll ef vel tekst til. Ekki samræða stjórnvalda og almenningsEn því miður bendir margt til þess að fremur illa hafi tekist til með þetta verkefni, meðal annars sú staðreynd að það er of lítið tengt stjórnvaldsstofnunum, stjórnmálamönnum og embættismönnum. Engir aðrir en þeir geta aukið traust á stjórnmálunum og raungert gagnvirkt samráð við almenning á netinu. Hætt er við því að samtal almennings á vef úti í bæ hafi ekki eins jákvæð áhrif á stjórnmálin og þurft hefði. Málefni frá honum eru þó tekin á dagskrá sviðsstjórna hjá Reykjavíkurborg, en það virðist eina tenging vefjarins við Reykjavíkurborg. Forsendur samræðuvefja á netinu eru margar. Í þeim tilraunaverkefnum sem ESB hefur stutt og þekktust eru hefur jafnan verið miðað við að samráðsvefir styðji við fulltrúalýðræðið og auki traust og samvinnu milli íbúa og stjórnvalda og íbúa innbyrðis. Það er jafnan gert með aðferðum umræðulýðræðis (e. deliberative democracy). Í því skyni eru opinber gagnasöfn opnuð, stjórnvöld auðvelda almenningi að bera fram erindi, spurningar og svör til stjórnmála- og embættismanna eru vinsæl og síðast en ekki síst eru myndaðir samræðuvefir. Þar sem stjórnvöld sinna þessu verkefni illa hér á landi, þó með ákveðnum undantekningum á sveitarstjórnarstiginu, kemur það ekki alveg á óvart að fram komi vettvangur í grasrótinni. En spyrja má hvort rekstur vefjarins verði fremur til höfuðs hefðbundnum stjórnmálum eða hvort hann styðji þau? Skráning á stjórnmálaskoðunumSérstaklega hefur efnisleg hönnun Betri Reykjavíkur tekist illa og er þá átt við að kerfið framkvæmir netkosningu um málefni og innslög frá þátttakendum. Það er gert með tökkunum Styðja og Á móti fyrir málefni og Gagnlegt og Ekki gagnlegt fyrir innslög. Skráning sem þessi á stjórnmálaskoðunum almennings er sennilega bæði siðlaus og gæti varðað við lög. Hún opnar möguleika á því að mynda útlínumynd (e. personal profile) af pólitískum sjónarmiðum notenda og hana má nota og misnota í margháttuðu skyni. Þetta geta Íbúar notfært sér og raunar allir sem hafa til þess kunnáttu og væri eftir atvikum ekki óeðlilegt að stjórnmálaflokkarnir mynduðu forrit sem læsi kosningu einstaklinga á vefnum og sem skráði gögnin í gagnagrunna þeirra. Hér er mun lengra gengið en hægt er með Like í Facebook, en nýlega féll dómur í Þýskalandi um að ólöglegt væri að nota það vegna persónuverndarsjónarmiða. Fjöldi mannréttindasamtaka hefur fagnað dóminum. Skráningu á stjórnmálaskoðunum almennings má bera saman við skráningu á Facebook ef notendur eru þar líka, það eykur við hættuna því þessar persónuupplýsingar má samkeyra. Það virðist í alla staði eðlilegt að draga netkosningu vefjarins til baka. Ekki er þörf á því að efna til netkosninga á vefnum vegna þeirrar umræðu sem þar fer fram, markmið hennar nást án þess. Flestir og sennilega allir samráðsvefir í nágrannaríkjunum eru jafnan án þeirra. Umræðulýðræði og upplýstur skilningurEn fleira er eins og það á ekki að vera. Með notkun takkanna tekur almenningur afstöðu til mála sem eru nýkomin fram og jafnvel órædd á vefnum og brýtur það í bága við yfirlýstan tilgang samræðuvefja, sem er að styrkja umræðulýðræði. Það form lýðræðis er reynt að efla í nágrannaríkjum okkar með gagnvirkum vefjum stjórnvalda og almennings. Og hvaða önnur markmið en styrking umræðulýðræðis liggja til grundvallar samræðuvefjum yfirleitt? Halda má því fram að kosning sé ólýðræðisleg ef upplýstur skilningur er ekki fyrir hendi. Hann má ekki sniðganga með þessu móti. Þá hafa kosningar á netinu jafnan litla eða enga merkingu af mörgum ástæðum, til dæmis þeim að sjálfvalinn hópur kýs við óstýranlegar aðstæður. Ekki er hægt að fullyrða að vefurinn birti mynd af vilja borgarbúa. Kosningarnar eru því ekki málefnalegur grundvöllur til að gera upp á milli mála og opinbert vald getur ekki hagnýtt sér slíkt úrræði í því skyni. Hins vegar framkvæma þær ákveðið form meirihlutaræðis sem er einkennandi fyrir netið og getur lítill hópur komið fram sem meirihluti, sem er einkenni beins lýðræðis. Enda þótt nokkrir leiðandi aðilar í lýðræðisumræðu hér á landi gefi í skyn að netkosningar séu innan seilingar fer því fjarri að svo sé. Hins vegar opna kosningar á netinu fyrir möguleika á svikum af mörgu tagi. Hlutur ReykjavíkurborgarStjórnvöld hafa ríkar og margháttaðar skyldur í samskiptum við almenning. Þau þurfa óhjákvæmilega að sjá til þess að opinberar reglur séu framkvæmdar á vefjum sínum eða vefjum sem þau nota beint eða óbeint í starfsemi sinni. Mjög sérkennilegt er því að Reykjavíkurborg hafi látið leiða sig til samstarfs við Betri Reykjavík án nánari skoðunar á virkni vefjarins. Borgin hefði átt að leita eftir samþykki Persónuverndar fyrir gagnavinnslunni og hafna því að taka mál frá Betri Reykjavík á dagskrá í stjórnkerfi sínu eftir kosningu á netinu af því tagi sem þarna fer fram. NiðurlagHugsanlegt er að skipulegir hópar eigi eftir að misnota atkvæðagreiðslumöguleika vefsins og að minnihlutahópar komi málum sínum ekki fram. Ef slík dæmi verða staðfest mun það grafa undan trúverðugleika hans og gera aðkomu Reykjavíkurborgar að málinu klaufalega. Þá má jafnvel hugsa sér að almenningur vilji ekki láta skrá stjórnmálaskoðanir sínar nákvæmlega og að Íbúar gætu fengið á sig úrskurði eða dóma um það efni – og Reykjavíkurborg vegna ólögmætra forsendna um hvernig hún tekur mál frá almenningi á dagskrá. Því er ekki víst að vefurinn auki stjórnmálavirkni almennings eða verði langlífur í núverandi mynd. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Haukur Arnþórsson Mest lesið Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Hvernig hljómar 100.000 kr. mánaðarlegur samgöngustyrkur? Valur Elli Valsson Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen Skoðun Árið 2023 kemur aldrei aftur Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Trumpistar eru víða Trausti Breiðfjörð Magnússon Skoðun Frá Írak til Gaza: Hvað höfum við lært af lygunum og stríðsbröltinu? Helen Ólafsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Miðflokkurinn – Rödd skynseminnar í borginni Ómar Már Jónsson skrifar Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks skrifar Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Veiðigjöld, gaslýsingar og valdníðsla Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar Skoðun Árið 2023 kemur aldrei aftur Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Trumpistar eru víða Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fasteignagjöld eru lág í Reykjavík Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gerræðisleg áform í anda Ráðstjórnarríkjanna Guðmundur Fertram Sigurjónsson skrifar Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar Skoðun Nýbakaðir foreldrar og óbökuð loforð Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Sjá meira
Fyrir nokkru var vefurinn Betri Reykjavík opnaður. Honum er ætlað að vera vettvangur fyrir umræðu um borgarmálefni. Hann er rekinn af félaginu Íbúar í ákveðnu samstarfi við Reykjavíkurborg. Vefurinn gæti mætt brýnni þörf og fyrir fram mætti ætla að hann gæti orðið vinsæll ef vel tekst til. Ekki samræða stjórnvalda og almenningsEn því miður bendir margt til þess að fremur illa hafi tekist til með þetta verkefni, meðal annars sú staðreynd að það er of lítið tengt stjórnvaldsstofnunum, stjórnmálamönnum og embættismönnum. Engir aðrir en þeir geta aukið traust á stjórnmálunum og raungert gagnvirkt samráð við almenning á netinu. Hætt er við því að samtal almennings á vef úti í bæ hafi ekki eins jákvæð áhrif á stjórnmálin og þurft hefði. Málefni frá honum eru þó tekin á dagskrá sviðsstjórna hjá Reykjavíkurborg, en það virðist eina tenging vefjarins við Reykjavíkurborg. Forsendur samræðuvefja á netinu eru margar. Í þeim tilraunaverkefnum sem ESB hefur stutt og þekktust eru hefur jafnan verið miðað við að samráðsvefir styðji við fulltrúalýðræðið og auki traust og samvinnu milli íbúa og stjórnvalda og íbúa innbyrðis. Það er jafnan gert með aðferðum umræðulýðræðis (e. deliberative democracy). Í því skyni eru opinber gagnasöfn opnuð, stjórnvöld auðvelda almenningi að bera fram erindi, spurningar og svör til stjórnmála- og embættismanna eru vinsæl og síðast en ekki síst eru myndaðir samræðuvefir. Þar sem stjórnvöld sinna þessu verkefni illa hér á landi, þó með ákveðnum undantekningum á sveitarstjórnarstiginu, kemur það ekki alveg á óvart að fram komi vettvangur í grasrótinni. En spyrja má hvort rekstur vefjarins verði fremur til höfuðs hefðbundnum stjórnmálum eða hvort hann styðji þau? Skráning á stjórnmálaskoðunumSérstaklega hefur efnisleg hönnun Betri Reykjavíkur tekist illa og er þá átt við að kerfið framkvæmir netkosningu um málefni og innslög frá þátttakendum. Það er gert með tökkunum Styðja og Á móti fyrir málefni og Gagnlegt og Ekki gagnlegt fyrir innslög. Skráning sem þessi á stjórnmálaskoðunum almennings er sennilega bæði siðlaus og gæti varðað við lög. Hún opnar möguleika á því að mynda útlínumynd (e. personal profile) af pólitískum sjónarmiðum notenda og hana má nota og misnota í margháttuðu skyni. Þetta geta Íbúar notfært sér og raunar allir sem hafa til þess kunnáttu og væri eftir atvikum ekki óeðlilegt að stjórnmálaflokkarnir mynduðu forrit sem læsi kosningu einstaklinga á vefnum og sem skráði gögnin í gagnagrunna þeirra. Hér er mun lengra gengið en hægt er með Like í Facebook, en nýlega féll dómur í Þýskalandi um að ólöglegt væri að nota það vegna persónuverndarsjónarmiða. Fjöldi mannréttindasamtaka hefur fagnað dóminum. Skráningu á stjórnmálaskoðunum almennings má bera saman við skráningu á Facebook ef notendur eru þar líka, það eykur við hættuna því þessar persónuupplýsingar má samkeyra. Það virðist í alla staði eðlilegt að draga netkosningu vefjarins til baka. Ekki er þörf á því að efna til netkosninga á vefnum vegna þeirrar umræðu sem þar fer fram, markmið hennar nást án þess. Flestir og sennilega allir samráðsvefir í nágrannaríkjunum eru jafnan án þeirra. Umræðulýðræði og upplýstur skilningurEn fleira er eins og það á ekki að vera. Með notkun takkanna tekur almenningur afstöðu til mála sem eru nýkomin fram og jafnvel órædd á vefnum og brýtur það í bága við yfirlýstan tilgang samræðuvefja, sem er að styrkja umræðulýðræði. Það form lýðræðis er reynt að efla í nágrannaríkjum okkar með gagnvirkum vefjum stjórnvalda og almennings. Og hvaða önnur markmið en styrking umræðulýðræðis liggja til grundvallar samræðuvefjum yfirleitt? Halda má því fram að kosning sé ólýðræðisleg ef upplýstur skilningur er ekki fyrir hendi. Hann má ekki sniðganga með þessu móti. Þá hafa kosningar á netinu jafnan litla eða enga merkingu af mörgum ástæðum, til dæmis þeim að sjálfvalinn hópur kýs við óstýranlegar aðstæður. Ekki er hægt að fullyrða að vefurinn birti mynd af vilja borgarbúa. Kosningarnar eru því ekki málefnalegur grundvöllur til að gera upp á milli mála og opinbert vald getur ekki hagnýtt sér slíkt úrræði í því skyni. Hins vegar framkvæma þær ákveðið form meirihlutaræðis sem er einkennandi fyrir netið og getur lítill hópur komið fram sem meirihluti, sem er einkenni beins lýðræðis. Enda þótt nokkrir leiðandi aðilar í lýðræðisumræðu hér á landi gefi í skyn að netkosningar séu innan seilingar fer því fjarri að svo sé. Hins vegar opna kosningar á netinu fyrir möguleika á svikum af mörgu tagi. Hlutur ReykjavíkurborgarStjórnvöld hafa ríkar og margháttaðar skyldur í samskiptum við almenning. Þau þurfa óhjákvæmilega að sjá til þess að opinberar reglur séu framkvæmdar á vefjum sínum eða vefjum sem þau nota beint eða óbeint í starfsemi sinni. Mjög sérkennilegt er því að Reykjavíkurborg hafi látið leiða sig til samstarfs við Betri Reykjavík án nánari skoðunar á virkni vefjarins. Borgin hefði átt að leita eftir samþykki Persónuverndar fyrir gagnavinnslunni og hafna því að taka mál frá Betri Reykjavík á dagskrá í stjórnkerfi sínu eftir kosningu á netinu af því tagi sem þarna fer fram. NiðurlagHugsanlegt er að skipulegir hópar eigi eftir að misnota atkvæðagreiðslumöguleika vefsins og að minnihlutahópar komi málum sínum ekki fram. Ef slík dæmi verða staðfest mun það grafa undan trúverðugleika hans og gera aðkomu Reykjavíkurborgar að málinu klaufalega. Þá má jafnvel hugsa sér að almenningur vilji ekki láta skrá stjórnmálaskoðanir sínar nákvæmlega og að Íbúar gætu fengið á sig úrskurði eða dóma um það efni – og Reykjavíkurborg vegna ólögmætra forsendna um hvernig hún tekur mál frá almenningi á dagskrá. Því er ekki víst að vefurinn auki stjórnmálavirkni almennings eða verði langlífur í núverandi mynd.
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar
Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar
Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar