Yfirlýsingin, sem ekki hefur verið höfð uppi við, hefur komið til álita í tengslum við mál Kristins Sigurjónssonar lektors sem rekinn var frá Háskóla Reykjavíkur í síðustu viku. Þar segir meðal annars að sá „sem nýtur akademísks frelsis getur leitað þekkingar og tjáð sannfæringu sína án þess að eiga á hættu að það bitni á starfsöryggi hans eða öðrum mikilvægum hagsmunum.“
Jón Steinar Gunnlaugsson, lögmaður Kristins, vakti sérstaklega athygli á yfirlýsingunni í bréfi sínu til Ara Kristins Jónssonar rektors HR þar sem hann bauð honum að draga uppsögnina til baka. Svo virðist sem Jón Steinar telji hana yfirtrompa siðareglur skólans þar sem kveðið er á um almenna tillitssemi starfsmanna, baráttu gegn óréttlæti og mismunun. Og það hljóti að vera eitthvað sem dómsstólar líti til komi málið til þeirra kasta.
Yfirlýsingin enn í góðu gildi
Vísir gerði skilmerkilega grein fyrir yfirlýsingunni, birti hana í heild sinni og ræddi við Runólf Ágústsson, fyrrverandi rektor Bifrastar, sem hafði umsjá með ritstjórn hennar ásamt Páli heitnum Skúlasyni heimsspekingi og fyrrverandi rektors Háskóla Íslands.
Hann segir að tilefni þessarar yfirlýsingar frá í júní 2005 hafi verið að á þeim tíma var í undirbúningi endurskoðun á rammalögum um háskóla, sem urðu síðan að lögum nr. 63/2006 um háskóla.
Grundvöllur háskólastarfsemi
„Með henni er lögð áhersla á þau gildi sem eru grundvöllur háskólastarfsemi,“ segir Jón Atli og lýsir því að yfirlýsingin sé í takti við þá umræðu sem fram fór á þessum tíma á vettvangi Samtaka evrópskra háskóla, meðal annars í tengslum við Bologna-ferlið sem hófst árið 1999 með undirritun Bologna-yfirlýsingarinnar.
Greinarmunur á fræðum og vettvangi dagsins
Rektor Háskóla Íslands bendir á að yfirlýsingin frá 2005 feli í sér ákveðin viðtekin siðferðileg viðmið um háskólastarf. „Almennar siðareglur og vísindasiðareglur eru á sömu nótum.“Jón Atli ítrekar að yfirlýsingin sé í fullu gildi en það sé undir hverjum og einum háskóla komið hvort hún er birt á heimasíðum.
„Akademískt frelsi lýtur að vinnubrögðum og fagmennsku í fræðum og vísindum, kennslu og rannsóknum og gera verður greinarmun á því hvort einstaklingar tjá skoðanir sínar og sjónarmið í nafni fræðanna eða sem persónur á vettvangi dagsins.“