Boðað varaflugvallagjald innviðaráðherra hefur vakið nokkur viðbrögð en gjaldið verður tvö hundruð krónur samkvæmt frumvarpinu og leggst á alla farþega. Isavia og Icelandair hafa gagnrýnt gjaldtökuna harðlega en ráðherra hefur rökstutt gjaldið með því að flest önnur lönd séu með sambærilegt gjald.
Njáll Trausti Friðbertsson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins og flugumferðarstjóri til þrjátíu ára, hefur setið í starfshóp um flugmál þar sem varaflugvallagjaldið kom meðal annars til tals en hann fór yfir þróunina í Sprengisandi á Bylgjunni í dag.
„Þetta var mikið áfall fyrir flugvallakerfi landsins 2011, þá var gamla varaflugvallagjaldið lagt af og þá bara hrundu tekjustofnar fyrir að halda við kerfinu og við sjáum að það hvarf út milljarður á ári,“ segir Njáll en starfshópurinn sem hann fór fyrir lagði til 100 til 300 króna gjald.
Mikil þörf sé á uppbyggingu á varaflugvöllum landsins á Akureyri, Egilstöðum og í Reykjavík.
„Það hefur ekki tekist að viðhalda kerfinu og það hafa náttúrulega verið takmarkaðar nýframkvæmdir og þær hafa þá ekki komið í gegnum þessar hefðbundu leiðir eins og voru áður. Þetta hefur verið meira tilviljunarkennt og slumpað á eitthvað, eins og í Covid, í mars 2020 var sett í Akureyraflugvöll og annað. En þetta hefur bara verið mikið niðurbrot, satt að segja,“ segir Njáll.
Margra milljarða innviðaskuld blasi við
Ríkið hafi lent í ákveðnu tómarúmi og fókusinn verið óreiðukenndur í meira en áratug. Gríðarleg innviðaskuld blasi við sem koma muni í ljós á næstunni.
„En þetta hleypur á mjög mörgum milljörðum, það sem að vantar inn í kerfið og síðan inn í viðhaldið. Það eru bara þónokkuð margir milljarðar sem hafa orðið eftir þar,“ segir Njáll.
Rætt var við forstjóra Isavia um stöðuna, meðal annars með tilliti til varaflugvalla og innviðaskuldar ríkisins, í Sprengisandi í síðustu viku en hægt er að hlusta á viðtalið í spilaranum hér fyrir neðan.
Með innheimtunni gæti varaflugvallargjald skilað um 1,4 milljörðum króna á ári. Önnur leið sem hægt væri að fara væri með skattinnheimtu en það myndi þýða að íslenskir ríkisborgarar greiði fyrir þjónustuna þar sem um 85 prósent notenda eru erlendir farþegar. Engin önnur raunhæf leið hafi talist líkleg til árangurs.
Eins og stendur komi tugi véla í gegnum Keflavíkurflugvöll á hverri klukkustund en flugvellirnir á Akureyri og Egilsstöðum ráði aðeins við um fimm vélar hvor um sig. Um öryggismál sé að ræða og Njáll bendir á að spár geri ráð fyrir 3,5 milljónum farþega árið 2030, samanborið við 500 þúsund farþega árið 2010.
„Ætlum við ekki að klára innviðina og vera tilbúin í þetta þegar við sjáum að þetta fer ekkert frá okkur þetta vandamál, og að eiga þetta öryggi sem að varaflugvellir eru,“ segir hann.
