Breytum viðhorfum – bætum samfélagið Jóney Jónsdóttir skrifar 2. mars 2024 09:31 Ég hef notið þeirrar gæfu að eignast fjórar dætur. Það þekkja allir foreldrar þá reynslu að eignast barn, reynsla sem maður á sameiginlega með svo mörgum en samt er hún á margan hátt ólýsanleg og sérstök með hverju barni. Fyrir 10 árum gerði ég tilraun til að fanga þessa upplifun í ljóði sem hljóðar svo: Nýfædd Saklaus hvílir hún mjúk og ilmandi í faðmi mínum og vefur mig tilfinningaböndum Agnarsmáir fingur halda þéttingsfast um vísifingur minn og lífið streymir um hjarta mitt Óttalaus horfir hún björtum augum á framtíðina og mig í farsælum svip býr fullkomið traust Viðhorf birtast á lúmskan hátt Þekkt er að samfélagið elur börnin upp að þó nokkrum hluta með foreldrunum, þ.e. kennarar og skólar, íþróttafélagið, kirkjan, stórfjölskyldan, aðrir foreldrar o.s.frv. Því miður lifa ýmis viðhorf sem alltof hægt gengur að breyta og það stendur samfélagi okkar á svo margan hátt fyrir þrifum. Ég varð fljótlega meðvituð um það að það væri fyrst og fremst heima fyrir sem stelpurnar mínar lærðu að berjast fyrir sínu og að ég sjálf yrði að vekja athygli á þeirra rétti til jafns við karlkyns jafnaldra þeirra. Viðhorfin til kynjanna eru ótrúlega þrautseig og þessi viðhorf birtast á lúmskan og oft óvæntan hátt. Um það á ég allt, allt of mörg dæmi en nefni hér aðeins nokkur sem gerst hafa á ferli mínum sem móðir. Það fyrsta er þegar ein dóttirin varð einn daginn öllum að óvörum staðráðin í að hætta í grunnskóla því þar væri leiðinlegt. Við nánari skoðun kom ástæðan í ljós, hún var látin færa sig um sæti og fékk nýtt sæti á milli tveggja orkumikilla pilta til að hafa róandi áhrif á þá. Annað þegar ég fékk símhringingu með hamingjuóskum með fæðingu þriðju dótturinnar með þeim orðum að það geti alveg komið strákur næst, þetta sé allt í lagi. Eitt er frá upphafi foreldrahlutverksins í knattspyrnunni þegar þurfti að berjast fyrir því að stelpurnar fengju þjálfara sem kunnu aðeins meira en að vera unglingsstrákar sem höfðu gaman af fótbolta, seinna að sjá meistaraflokkslið kvenna fá keppnisbúninga í karlasniði af því það var einfaldara að panta allt eins. Og núna þessa dagana að vera í stjórn meistaraflokks kvenna og rökræða um að það eigi að leggja jafnt fjármagn til liða beggja kynja og að aðstaðan eigi að vera sú sama. Að fletta kynningarbæklingi fullum af ljósmyndum þar sem börn voru hvött til að leggja stund á ákveðna íþrótt en þar var einungis ein mynd af stúlku, og það í dágóðum fjarska. Að þurfa að minna á að faðir dætranna eigi líka að fá tölvupóstinn og skilaboðin sem send er til foreldra. Að fara á heilsugæslustöð með dóttur mína sem ég hélt að væri nefbrotin eftir að hún velti sjónvarpi yfir sig og mæta orðunum: Nú ég hélt að slíkt gerðist nú bara á strákaheimilum. Að sitja fyrir örfáum árum í jarðarför föðursystur minnar, þeirrar miklu dugnaðarkonu, þar sem útfararræðan fjallaði að mestu um manninn hennar en ekki hana sjálfa. Að hlusta á predikun á aðfangadagskvöld sem var í meginatriðum gagnrýni á fyrirliggjandi þungunarrofsfrumvarp Alþingis. Eins og þessi dæmi vitna um breytist menningin hægt. Það er ekki bara einn og einn einstaklingur sem er með gamla tímann í kollinum, það eru líka valda- og áhrifamiklar stoðir samfélagsins. Jafnrétti er ekki tap Eins og ljóðið segir var mér treyst fyrir barni og framtíð þess. Ég tók snemma þá ákvörðun að leggja mitt af mörkum til að breyta viðhorfum samfélagsins sem elur stúlkurnar upp með mér því ég veit að dropinn holar steininn. Ég hef því átt mörg samtöl við ýmsa ábyrgðaraðila sem hafa átt sinn þátt í að viðhalda þeim viðhorfum sem birtast í dæmunum hér að ofan. En enn fæ ég samtöl og símhringingar frá ósáttu fólki sem stendur í þeirri trú að með þessari baráttu sé verið að taka eitthvað af strákum, karlkyninu. Þá er litið svo á að jafnrétti snúist um að missa og tapa en ekki horft til þess að jafnrétti leiðir af sér betra samfélag fyrir alla. Við þurfum að breyta samfélaginu með því að breyta okkur sjálfum, kenna sonum okkar ekki síður en dætrum að það er hlutverk okkar allra að vinna að jafnrétti í víðri merkingu orðsins. Og að þannig verðum við öll sterkari, öðlumst farsælla líf og hagur allra vænkast. Sterkar formæður okkar Í gegnum tíðina hefur verið skráð og óskráð að í hlutverki kvenna væru hin svokölluðu mjúku mál. Þegar ég var að alast upp var talað um kvenkynið sem hið veika kyn. En það þarf sterkt fólk til að ala upp börn. Og það þarf mikinn styrk til gera það sem konur hafa gert í árhundruð; að hugsa um aldraða, börn og ungmenni og þá sem minna mega sín. Ungbarn lítur björtum augum á framtíðina og það treystir fullorðnum fyrir framtíð sinni. Farsæl framtíð byggir á að við tökum niður girðingar. Þau höft og hömlur sem settar eru einstaklingum eru slæm fyrir okkur öll. Líf og samfélag þar sem helmingur mannkyns er settur í gerði frá fæðingu getur ekki virkað vel. Um leið er hinn helmingurinn afgirtur líka og alltof mörgum þannig ætluð hlutverk sem hugur þeirra stendur ekki til. Um leið og við metum til jafns að vinna hin mjúku störf og tala þau upp aukum við ávinning samfélagsins. Fólk sem lærir og starfar við það sem því líkar við afkastar meiru, er glaðara og gefur meira frá sér. Ég tel mikilvægt að við tökum öll hin mjúku gildi markvisst inn og gerum að okkar, vinnum með þau og hefjum þau til vegs og virðingar. Samfélagið yrði betra ef við öll gerðum meira af því sem formæður okkar gerðu. Betra samfélag Í ljóði mínu hér að ofan reyni ég að ná því fram hvernig tilvera barns breytir lífi fullorðinna. Enginn verður samur eftir að eignast barn. Og þó ég hafi skrifað þetta út frá minni eigin reynslu er ég þess fullviss að allt fólk sem hefur annast börn finnur traustið sem börnin bera til þeirra og væntumþykjuna streyma um sig. Að allar manneskjur finni til með þeim óttaslegnu börnum sem ekki eiga faðm til að leita skjóls í, vísifingur til að halda í og augu til að treysta á. Lítum ekki á jafnan rétt sem tap heldur ávinning. Hugsum til formæðra okkar, eflum mjúku hliðina, verum sterk og verum manneskjur til að fækka óttaslegnum börnum. Höfundur er móðir fjögurra dætra. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Börn og uppeldi Jafnréttismál Mest lesið Hvað gerðist þegar konan talaði? Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson Skoðun Þingmaðurinn og spillingin á Veðurstofunni Sigurgeir Bárðarson Skoðun Fjölbreytileiki í íslensku skólakerfi: Erum við á réttri leið? Inga Sigrún Atladóttir Skoðun Heimatilbúið „tjón“ Landsvirkjunar Vala Árnadóttir Skoðun Geðheilsuskatturinn Halla Gunnarsdóttir Skoðun Holur í malbiki og tannlækningar Sigþór Sigurðsson Skoðun Sparnaður án aðgreiningar Davíð Már Sigurðsson Skoðun Öðruvísi, fordæmd, útskúfuð en einnig ósigrandi Arna Magnea Danks Skoðun Hverjir munu búa á Blikastaðalandi? Aldís Stefánsdóttir Skoðun Sorg barna - leit að merkingu Matthildur Bjarnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Bókhaldsbrellur blekkja dómstóla Björn Thorsteinsson skrifar Skoðun Sorg barna - leit að merkingu Matthildur Bjarnadóttir skrifar Skoðun Öðruvísi, fordæmd, útskúfuð en einnig ósigrandi Arna Magnea Danks skrifar Skoðun Sparnaður án aðgreiningar Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Til varnar leiðindum Skúli S. Ólafsson skrifar Skoðun Strætó fær sérakrein á Kringlumýrarbraut Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Vinnum saman, stígum fram og göngum í takt Dagbjört Harðardóttir skrifar Skoðun Heimatilbúið „tjón“ Landsvirkjunar Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Þingmaðurinn og spillingin á Veðurstofunni Sigurgeir Bárðarson skrifar Skoðun Holur í malbiki og tannlækningar Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fjölbreytileiki í íslensku skólakerfi: Erum við á réttri leið? Inga Sigrún Atladóttir skrifar Skoðun Geðheilsuskatturinn Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvað gerðist þegar konan talaði? Jóna Hrönn Bolladóttir,Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Hverjir munu búa á Blikastaðalandi? Aldís Stefánsdóttir skrifar Skoðun Vatnamálalögin og Hvammsvirkjun: Almannaheill ? Mörður Árnason skrifar Skoðun Er húmanismi komin úr tísku? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Eru landeigendur við Þjórsá huldufólk? Þorgerður María Þorbjarnardóttir skrifar Skoðun Við þurfum þjóðarstefnu Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Áskorun til Handknattleikssambands Íslands: Ekki keppa við lið Ísraels um sæti í Evrópumóti kvenna í handbolta í apríl 2025 Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Fögnum umræðunni um skólamál Hjördís B. Gestsdóttir skrifar Skoðun Ný ríkisstjórn, traust og athygli Guðmundur F. Magnússon skrifar Skoðun Verðmætasköpun með hugvitið að vopni Ingvar Hjálmarsson skrifar Skoðun Fæðuöryggi þjóðar, sláum í klárinn, togum í tauminn Helgi Eyleifur Þorvaldsson skrifar Skoðun Slökkvistarfið Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Hvatning til heilbrigðisráðherra Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Bönnum íþróttamót barna fyrir kl. 10 um helgar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Samtrygging verkalýðshreyfingar og samtaka atvinnulífsins í eftirlaunasjóðum launafólks Kári Jónsson skrifar Skoðun Húsnæði er forsenda bata Heiða Björg Hilmisdóttir skrifar Skoðun Eignarhaldsfélag Ingu og hirðin hennar Davíð Bergmann skrifar Skoðun Í skugga misvægis atkvæðanna Örn Sigurðsson skrifar Sjá meira
Ég hef notið þeirrar gæfu að eignast fjórar dætur. Það þekkja allir foreldrar þá reynslu að eignast barn, reynsla sem maður á sameiginlega með svo mörgum en samt er hún á margan hátt ólýsanleg og sérstök með hverju barni. Fyrir 10 árum gerði ég tilraun til að fanga þessa upplifun í ljóði sem hljóðar svo: Nýfædd Saklaus hvílir hún mjúk og ilmandi í faðmi mínum og vefur mig tilfinningaböndum Agnarsmáir fingur halda þéttingsfast um vísifingur minn og lífið streymir um hjarta mitt Óttalaus horfir hún björtum augum á framtíðina og mig í farsælum svip býr fullkomið traust Viðhorf birtast á lúmskan hátt Þekkt er að samfélagið elur börnin upp að þó nokkrum hluta með foreldrunum, þ.e. kennarar og skólar, íþróttafélagið, kirkjan, stórfjölskyldan, aðrir foreldrar o.s.frv. Því miður lifa ýmis viðhorf sem alltof hægt gengur að breyta og það stendur samfélagi okkar á svo margan hátt fyrir þrifum. Ég varð fljótlega meðvituð um það að það væri fyrst og fremst heima fyrir sem stelpurnar mínar lærðu að berjast fyrir sínu og að ég sjálf yrði að vekja athygli á þeirra rétti til jafns við karlkyns jafnaldra þeirra. Viðhorfin til kynjanna eru ótrúlega þrautseig og þessi viðhorf birtast á lúmskan og oft óvæntan hátt. Um það á ég allt, allt of mörg dæmi en nefni hér aðeins nokkur sem gerst hafa á ferli mínum sem móðir. Það fyrsta er þegar ein dóttirin varð einn daginn öllum að óvörum staðráðin í að hætta í grunnskóla því þar væri leiðinlegt. Við nánari skoðun kom ástæðan í ljós, hún var látin færa sig um sæti og fékk nýtt sæti á milli tveggja orkumikilla pilta til að hafa róandi áhrif á þá. Annað þegar ég fékk símhringingu með hamingjuóskum með fæðingu þriðju dótturinnar með þeim orðum að það geti alveg komið strákur næst, þetta sé allt í lagi. Eitt er frá upphafi foreldrahlutverksins í knattspyrnunni þegar þurfti að berjast fyrir því að stelpurnar fengju þjálfara sem kunnu aðeins meira en að vera unglingsstrákar sem höfðu gaman af fótbolta, seinna að sjá meistaraflokkslið kvenna fá keppnisbúninga í karlasniði af því það var einfaldara að panta allt eins. Og núna þessa dagana að vera í stjórn meistaraflokks kvenna og rökræða um að það eigi að leggja jafnt fjármagn til liða beggja kynja og að aðstaðan eigi að vera sú sama. Að fletta kynningarbæklingi fullum af ljósmyndum þar sem börn voru hvött til að leggja stund á ákveðna íþrótt en þar var einungis ein mynd af stúlku, og það í dágóðum fjarska. Að þurfa að minna á að faðir dætranna eigi líka að fá tölvupóstinn og skilaboðin sem send er til foreldra. Að fara á heilsugæslustöð með dóttur mína sem ég hélt að væri nefbrotin eftir að hún velti sjónvarpi yfir sig og mæta orðunum: Nú ég hélt að slíkt gerðist nú bara á strákaheimilum. Að sitja fyrir örfáum árum í jarðarför föðursystur minnar, þeirrar miklu dugnaðarkonu, þar sem útfararræðan fjallaði að mestu um manninn hennar en ekki hana sjálfa. Að hlusta á predikun á aðfangadagskvöld sem var í meginatriðum gagnrýni á fyrirliggjandi þungunarrofsfrumvarp Alþingis. Eins og þessi dæmi vitna um breytist menningin hægt. Það er ekki bara einn og einn einstaklingur sem er með gamla tímann í kollinum, það eru líka valda- og áhrifamiklar stoðir samfélagsins. Jafnrétti er ekki tap Eins og ljóðið segir var mér treyst fyrir barni og framtíð þess. Ég tók snemma þá ákvörðun að leggja mitt af mörkum til að breyta viðhorfum samfélagsins sem elur stúlkurnar upp með mér því ég veit að dropinn holar steininn. Ég hef því átt mörg samtöl við ýmsa ábyrgðaraðila sem hafa átt sinn þátt í að viðhalda þeim viðhorfum sem birtast í dæmunum hér að ofan. En enn fæ ég samtöl og símhringingar frá ósáttu fólki sem stendur í þeirri trú að með þessari baráttu sé verið að taka eitthvað af strákum, karlkyninu. Þá er litið svo á að jafnrétti snúist um að missa og tapa en ekki horft til þess að jafnrétti leiðir af sér betra samfélag fyrir alla. Við þurfum að breyta samfélaginu með því að breyta okkur sjálfum, kenna sonum okkar ekki síður en dætrum að það er hlutverk okkar allra að vinna að jafnrétti í víðri merkingu orðsins. Og að þannig verðum við öll sterkari, öðlumst farsælla líf og hagur allra vænkast. Sterkar formæður okkar Í gegnum tíðina hefur verið skráð og óskráð að í hlutverki kvenna væru hin svokölluðu mjúku mál. Þegar ég var að alast upp var talað um kvenkynið sem hið veika kyn. En það þarf sterkt fólk til að ala upp börn. Og það þarf mikinn styrk til gera það sem konur hafa gert í árhundruð; að hugsa um aldraða, börn og ungmenni og þá sem minna mega sín. Ungbarn lítur björtum augum á framtíðina og það treystir fullorðnum fyrir framtíð sinni. Farsæl framtíð byggir á að við tökum niður girðingar. Þau höft og hömlur sem settar eru einstaklingum eru slæm fyrir okkur öll. Líf og samfélag þar sem helmingur mannkyns er settur í gerði frá fæðingu getur ekki virkað vel. Um leið er hinn helmingurinn afgirtur líka og alltof mörgum þannig ætluð hlutverk sem hugur þeirra stendur ekki til. Um leið og við metum til jafns að vinna hin mjúku störf og tala þau upp aukum við ávinning samfélagsins. Fólk sem lærir og starfar við það sem því líkar við afkastar meiru, er glaðara og gefur meira frá sér. Ég tel mikilvægt að við tökum öll hin mjúku gildi markvisst inn og gerum að okkar, vinnum með þau og hefjum þau til vegs og virðingar. Samfélagið yrði betra ef við öll gerðum meira af því sem formæður okkar gerðu. Betra samfélag Í ljóði mínu hér að ofan reyni ég að ná því fram hvernig tilvera barns breytir lífi fullorðinna. Enginn verður samur eftir að eignast barn. Og þó ég hafi skrifað þetta út frá minni eigin reynslu er ég þess fullviss að allt fólk sem hefur annast börn finnur traustið sem börnin bera til þeirra og væntumþykjuna streyma um sig. Að allar manneskjur finni til með þeim óttaslegnu börnum sem ekki eiga faðm til að leita skjóls í, vísifingur til að halda í og augu til að treysta á. Lítum ekki á jafnan rétt sem tap heldur ávinning. Hugsum til formæðra okkar, eflum mjúku hliðina, verum sterk og verum manneskjur til að fækka óttaslegnum börnum. Höfundur er móðir fjögurra dætra.
Skoðun Fjölbreytileiki í íslensku skólakerfi: Erum við á réttri leið? Inga Sigrún Atladóttir skrifar
Skoðun Áskorun til Handknattleikssambands Íslands: Ekki keppa við lið Ísraels um sæti í Evrópumóti kvenna í handbolta í apríl 2025 Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Samtrygging verkalýðshreyfingar og samtaka atvinnulífsins í eftirlaunasjóðum launafólks Kári Jónsson skrifar