Meðal helstu breytinga er að komið verður á fót sjúkra- og endurhæfingargreiðslum fyrir þá sem þurfa á að halda vegna langvarandi eða alvarlegs heilsubrests. Þær greiðslur verða jafn háar örorkulífeyri og geta varað í allt að fimm ár með möguleika á framlengingu um tvö.
Bótaflokkarnir verða tveir: Annars vegar eru það þeir sem eru með minni en 25 prósent getu til virkni á vinnumarkaði og hins vegar þeir sem hafa virknigetu að 50 prósentum, sem hafa rétt til hlutaörorkubóta. Í báðum flokkum er sett 100 þúsund króna frítekjumark og aukalega 250 þúsund króna mark fyrir þá sem eru á hlutaörorku. Nú skerðist örorkulífeyrir um 65 aura fyrir hverja krónu sem fólk aflar sér til tekna.
Þá verður veittur svokallaður virknistyrkur til þeirra sem eru á hlutaörorkulífeyri og í virkri atvinnuleit með aðstoð Vinnumálastofnunar.
Guðmundur Ingi Guðbrandsson félags- og vinnumarkaðsráðherra mælti fyrir frumvarpi um málið í marsmánuði og bindur vonir við að málið verði afgreitt í þinginu í vor. Hann segir verið að svara ákalli síðustu ára.
„Að fólki sé til dæmis, eins og oft er nefnt, ekki refsað fyrir að vinna. Við erum bæði að hækka grunnbætur örorkulífeyrisþega þannig að þau se hafa bara tekjur frá ríkinu hækka. Við erum síðan að tryggja fyrir þau sem hafa einhverjar aðra tekjur upp fyrir hundrað þúsund krónur að þau geti gert það án þess að það fari að skerða það sem þau fá frá ríkinu,“ segir Guðmundur Ingi.
Breytingarnar taka svo gildi 1. september 2025. Upprunalega áttu þær að taka gildi 1. janúar næstkomandi en var gildistöku frestað til að spara 10 milljarða króna, sem fara í aðgerðapakka ríkisstjórnarinnar vegna kjarasamninganna.
„Okkur þykir miður að peningar sem áttu að fara til örorkulífeyrisþega, fatlaðs fólks, séu nýttir á öðrum stað. Það er nægt fjármagn í landinu til að hægt sé að gera hvoru tveggja,“ segir Bergþór Heimir Þórðarson varaformaður Öryrkjabandalagsins.
Breytingarnar séu þó ákveðinn áfangasigur og hann fagnar einföldun kerfisins. Það þýði þó ekki að ekki sé hægt að gera enn betur.
„ÖBÍ mun halda áfram að berjast fyrir því að þetta verði bætt áfram, að við séum ekki að fara að stoppa hérna,“ segir Bergþór.
